lerrig ToornDe Nacht to Palmsünndag 1942

vun Karl.-H. Nissen


Dat weer noch gor nich lang her, dor harr ik Geburtsdag hatt. Elven Johr weer ik worrn. Mit elven is man al en richtigen Keerl.

Vadder weer Soldat, un ik höör siet een Johr to dat "Jungvolk". Dat weern de lütten Hitlerjungs. Wi müssen to'n "Deenst", meist an'n Middeweek. Denn sünd wi marschiert un hebbt sungen, in't Holt un in de Palinger Heid geev dat Geländespele. Un wi höörn Vördrääg vun'n Kämpfen un Siegen un Ritterkrüze, vun Panzer un Ünnersee-Bööd.

Af un an hebbt Sirenen huult, man blots so probewies. In de School müssen wi öven, ganz gau un or'nlich na den Keller to kamen, probewies, is kloor.

Bi uns to Huus stünnen Emmer mit Sand un Water paraat, un ok de Füürpatsch, dat weer en Bessensteel mit enen Feudel ünnen an.
In'n Keller weer de Wand to den Naver dörchbraken un mit enen halven Steen wedder tomuurt. Wenn dat würklich mal nödig sien sull, leet sik dat Lock licht upstöten. En lütt Kellereck weer inricht mit Disch un Bänke un wullen Decken, lütt beten wat to eten, Saken to'n Verbinnen un Handwarkstüüg.
Dat weer allens so vörschreven — man bruken wörrn wi so wat nich. Wi doch nich!

In deNacht to den 28. März 1942 hebbt de Sirenen mal wedder huult. Dat weer Sünnavend, annern Dag weer Palmsünndag, vele Jungs un Deerns harrn denn ehr Konfirmation.
Ik müß upstahn, rut ut dat Bett, Mutter harr dor keen Insehn. Se sull sik doch nich so anstellen, heff ik dacht. Wat dat jümmers sall.
Dat weer buten unruhig, anners as sünst. De Flak — de Flegerabwehrkanonen — weern bannig an't Scheten. Worüm? Sullen würklich Fleger över uns Stadt sien, frömde Fleger? Dat kunn doch meist nich sien.

Lübeck: De Dom brennt

Bi uns in den lütten Keller seten wi dicht bi'nanner. Acht Lüüd weern wi, en poor weern recht wat öller. Ingeborg, se weer veerteihn Johr olt, William weer dörteihn un ik, wi weern de Jungen. Unkel Jürs, he weer uns Huuswirt, seet in sien Eck, ganz still, un füng an to sweten.
Buten weer Larm, Krach un Pultern, dat höör sik meist an, as explodeer dor wat. Unkel Jürs füng an to zittern. Sien Fru — Erna hett se heten uns se drünk geern Kaffee — straak em sinnig över de Hand. Ingeborg harr Moot, se hett ut de Huusdöör rutkeken.
"Dat rüükt na Rook, de Himmel is ganIn'n Kellerz root!"

Ganz dicht bi weer mit'nmal bannig Larm, dat Licht flacker un güng enen Oogenblick ganz ut, weer avers glieks wedder dor. Finsterschieven weern twei gahn. Denn weer wedder allens still. Wi güngen vörsichtig na buten, allens füürroot un överall Rook.

Unkel Jürs seet mit sien Fru alleen in den Keller. Een vun de annern Huuslüüd vertell, he weer in den eersten Weltkrieg verschütt west. Dorüm harr he nu grote Angst. Dat heff ik nich wüßt.

Na en ganz Tiet wörr dat ruhiger, de Sirenen geven Entwarnung, man dat Knacken un Pultern un Krachen kunnen wi wieder vun alle Sieden hören.
In uns Wahnungen hebbt wi de tweien Finsterschieben wegrüümt, dörch dat Dack weern Plastersteen flagen. Weer allens nich so leeg, man an Slapen weer nich to denken.

utbrenntDat weer nu al en beten hell, William un ik güngen na de Schwartauer Allee. Vele Schieven weern twei, Schutt leeg up de Straat, man groten Schaden hebbt wi nich sehn. Avers dor, kiek, bi dat Köhlhuus, en groten Hupen Trümmer. Du, dat weer mal en Huus!
Överall legen Granatsplitter. De hebbt wi sünst sammelt: Keen hett den gröttsten? Hüüt hebbt wi nich sammelt.
Wi fünnen ok so wunnerlich Stangen, so bi 50 cm lang, root un hell. Dat weern Brandbomben. Weern de al utbrennt? Orrer nich? Blots nich anfaten.
Kiek! An de Wickedestraat! Wi muchen gor nich henkieken un sünd na den de anner Siet vun de Straat gahn. Vun den ganzen Hüserblock stünn nix mehr, allens twei, allens Schutt. — Hier weer ene Luftmine dalgahn, hebbt Lüüd uns vertellt.
An de Fackenborger Allee Trümmer, nix as Trümmer. Dat an de Eck, dat weer "TSt. Marien brennthams un Garfs", en ganz fein Geschäft för all so'n leckern Snabbelkraam (dor drööm ik hüüt noch vun), weer nix vun nableven.

Un denn stünnen wi up de Bahnhofsbrüüch. Dröven leeg de olle Stadt vun uns' Lübeck. To sehn weer se nich, se weer todeckt vun swatte Rookwulken. Jümmers wedder slöög Füür ut den Qualm.
En beten Wind keem up.
En beten Wind, de för en poor Minuten de swatten Wulken wegblaast hett.
Un dor hebbt wi't sehen!
Uns is meist dat Hart stahn bleven.
De Marienkirch: Se harr keen Torms mehr!
Dat kunn doch nich sien, dat kunn dat doch nich geven!
Dat weer nich so, dat mien Hart nu ganz dull hüng an de Marienkirch. Dat weer eher annersrüm. Uns Schoolmeister Wilhelm Stier harr se mit uns bekeken, harr veel vertellt un dat sullen wi allens behollen. So veel güng nich rin in mienen Kopp.
Man dat weer klor: To en Kirch höört Torms to.
Un nu weern se weg.
Mit hangen Ohren sünd wi trüchgahn, nu an de Iesenbahn lang, dor legen kene Trümmer.

Dit weer nu de Krieg. Kirchen ahn Torms.

St. Marien ahn Torms


Biller: Histoorsche Fotos

16.3.2008


na baven