Belevnisse up uns "Weltreis"

vun Rudi Witzke


Na Deel 1

Up een Twüschenstatschoon na Berlin harr en Laster ut Vadders Fuhrpark vun de 92er Infanterie Suldaten uns so an 30 Kilometer vun Lütten Kordshagen na Papenhagen na Kösters, gaude Bekannte, in Papenhagen bröcht. De Krieg duurte noch 8 Daag. Üm Demmin wöör noch wild schaten. In de Tollens' swemmten de Lieken.

Uns Mudder weer fuurts Deenstmagd un ik in'n Wessel Arbeidskraft för den Wedderupbuu vun de Sowjetunion bi de Russen as Holtarbeider orrer Lüttknecht bi Kösters orrer de mehrste Tiet Gespannföhrer op de Äcker vun de scheif gahn Bodenreform vun de KPD/SPD = SED. Hillig Avend 1945 pläugte ik nich meihten Raps ünner. Een Dag müßten tosamenjagte Minschen in Leyerhoff een Feldflugplatz buen. Wi müßten mit bloote Hannen Saat utrieten. Een Sinn harr dat nu ganz un gor nich. Dor is nie een Fleiger över den Acker flogen.


Fritz Winkler, Gespann

Jümmer poor Weken kunn ik up een Arbeidssteed sien. Ik kunn dat mit dat Gespann un all Maschinen so gaut, dat mien Buur an hellichten Dag up'n Böhn över den Schaapstall mit Eva turteln kunn.

In't Holt harr ik en so gauden Liehrmeister, den Buurn Steiner ut de "Elch-Niederung".

In drei Daag harrn wi naug dicke Eiken un Bäuken in de Abtshäger Forst för de Russen daalhalt. Wi kunnen dat nu bi de Holtarbeid suutje angahn laten, üm dat "Soll" to schaffen. Later denn wöör dat Langholt mit en Heevlad up Wagen uplaadt un na dat Saagwark Wittenhagen brööcht. Ok dor kunn Steiner best mit dat Speziaalwarktüüch ümgahn. Ik heff veel liernt un mi dorbi dat Krüüz twei maakt.


Kooltblootpeer. Bild: Bev Sykes from Davis, CA, USA/Wikimedia Commons

Üm mienen lütten Brauder kümmerte sik egenlich nüms. Hei harr de grote Frieheit un grote Belevnisse. Bi dat dramatschste Geschehen weern Erni, Hilli (in dat Öller vun mienen Brauder Erni) un ik an'n Diek vun de Schmeed tosamen. Mien Brauder harr wat funnen, wo een schruven kunn. Minnst för elkeenen vun uns weer en Engel nödig: Erni harr en Handgranaat funnen un dreihte to'n Glück den Zünner richtig rüm ruut. Den Sprengkopp schmeet hei in den Diek, den Zünner up de Wisch. Dor knallte de Zünner. Hilli weer wiet naug af. Poor lütte Kopper-Splitter dröppen ehr aver doch noch in't Krüüz. Erni puhlte de Kopper-Splitter rut. — Nüms hett tohuus dorvun vertellt.

Wi beleevten noch maal en Explosioon. Dat weer in Berlin in de Trümmer. Wi kaakten in en groot Konservendoos un böten mit Dackpapp. So twintig Meter vun uns af pusselten twei Jungs. En Knall reet uns üm. Vun de Jungs weern bloots bläudi Klumpen över bleven.

Doch trüüch to de Papenhagener Tiet 1945 bit 1947. Över een Johr weer Mudder bi Kösters Deinstmagd un ik meist Gespannföhrer bi de nich funktionierende Bodenreform vun de Russen. Na över een Johr aver güng uns Reis wieder. Wi wüßten nu, dat Vadder in Holstein weer. Wi packten uns Plünnen. Twei Pierd hebbt den beladen Ackerwagen hen na'n Bahnhoff Grimmen bröcht, nu mümmeln se ehr Häcksel mit een Schüffel Hafer as "Dank ok schöön!"

Beladen weer de Ackerwagen mit 8 Säck. Buten rundrüm weern uprullt Betten steckt, denn en Honnig- orrer Smaltemmer. Lüttkraam harr denn ok noch Platz. Ganz wichtig weer Mudders Truurkledaasch. De Säck weern nich taubunnen as hier up de Biller. Se weern toneigt. Wichtig weer, dat se all liek utseihn dään. Da harr Mudder schafft. Se kreeg vergällten Zucker för de Immen. Un de Säck wöörn wuschen un dröögt. So wöörn se upbewohrt. Een groten Vördeil harrn de liek utseihenden Zuckersäck: Een fünn se in de Bargen vun Flüchtlingsgepäck jümmer snell wedder.

Vörher weer aver dat Woord Express vun Bedüden. Een kunn in ruhige Tieden per Express grotes Gepäck an sik sülvst mit de Güterbahn verschicken. Ik aver kennte bloots "Gepäckaufbewahrung". För unsen Express-Gepäcktranspoort wöör dat för den Bahnbeamten ierst intressant, as ik ehm dat mit 10 Pund Honnig lohnend makte. In Berlin müßt ok en Bahnbeamt en Oog up de upfällig liek utseihen gries-witten Säck hebbn. Dat makte de Güterbahnhofsteher vun Grimmen mit en Berliner vun den Stettiner Bahnhoff kloor.

Allens weer afsnackt. Ik bruukte bloots noch mit den Ackerwagen de Säck, de all liek utsehgn, na Grimmen na'n Bahnhoff bringen. De Buur Heini borgte uns Pierd un Wagen. En Zeddel för uns Hab un Gaud! Dat weer en komisch Geföhl. — Un denn harr Mudder de tweite "Afspraak" noch hentokriegen. De Töög weern överbesett. Nich immer kemen all Lüüd, de Personenfohrkorden vun Grimmen hen na Berlin Stettiner Bahnhoff harrn orrer annerswo hen, mit den Toog mit. De Reisenden seten up de Däcker, stünnen up de Puffer orrer de Trittbreder.


Fruuns up Hamstertuur up en Bahnhoff. De Töög weern överbesett. Bild: Bundsarchiv.

Maal nameddags, as de Postboot dor west weer, sää Mudder Heini, Fru Köster un mi, dat se Fohrkorden un Plätz för uns in drei Daag in en Toog har. Wöör denn höögste Tiet, uns Bagaasch na'n Güterbahnhoff Grimmen to bringen.

De Berliner Tiet mit de Utwies-Mogelie un de negen Weeken Flüchtlingslager in Berlin Moabit heff ik al beschreven. En gaudes Geföhl harr ik, as ik in Berlin bi de Expressutgaav dörch de Gitter in de Barge vun Kuffer, Körv twei witte Zuckersäck entdeckte. Negsten Dag weern dat al fief. Ik töövte mit das Afhalen.


Flüchtlingsgepäck mit een witten Sack. Dat weer een vun unse. Dorvun harrn wi 7 Stück. Bild: Bundsarchiv Nr. 183-R77448

Denn weer för mi dat Wunner vullkamen. Ik kreeg för mienen Express-Zeddel söven Säck uthännigt. De kunn ik nu mit en utlehnte, wat wackelige Schottsche Koor in den Keller vun uns Flüchtlingslager bringen. Twei Tuuren weern nödig.


Schottsche Koor, Bild: Cgoodwin/Wikimedia Commons

Mudder un Brauder müßten stütten, schuven, halen, niege Reeps binnen. Hüüt kannst lang up en Taxi töven, domaals weern Schottsche Kooren swoor to kriegen. Dat schiente, as wenn alle Berliner an einen Dag ümtrecken dään un elkeen Berliner en Ümtoogsünnernehmer weer.

Wi harrn een seker Leven in den hitten Sommer 1947 in dat Flüchtlingslager. Ok för de lütteren Kinner weer sorgt. Dor stünn een Karussel, dat baven ein Holtplatt in Ringform harr. To'n Schuven weern Speiken anbröcht. Wokeen schoven harr, de kreeg ünnen up den "Merry-Go-Round-Töller" Friefohrten. Dat weer wat för mienen Brauder.

Mudder makte sik Sorgen, dat uns en Sack klaut warden kunn. Ik harr se in en Kellereck vun uns Kasern tosamen verstaut. As wi dor nakeken, weer keen Sack to finnen. Dor ünnen legen de Plünnen vun poor Hunnert Flüchtlinge. In de negen Weken weern al Transporte afgahn un niege Flüchtlinge kamen. Mudder weer wedder koort vör en Swiemhaud. Ik sette se an de Döör an de frische Luft. Un denn güng de Sökerie na witte Säck los. Ik schaffte dat in de stickige Luft, dat Ünnerste na baven to wäuhlen. Un dorbi harr de lieke Farv vun uns Säck en groten Vördeil. Na en länger Tiet weern de 7 Säck wedder bisamen.

Mudder harr mit Recht noch en Sorg. Se sorgte sik, dat in de negen Weken uns bekannte Flüchtlinge in de Mööt kamen kunnen, de wi kennen liernt harrn un de wüßten, dat wi ut Vörpommern keemen. Denn wi harrn ja swinnelt vunwegen uns Herkamen. — De Sorg weer berechtigt. An een Dag weern mien Brauder un ik ünnerwegens na dat Karussel. Dor leep hei flink vörweg un wull mit en Passer schnacken. Ik haalte ehm rechttiedig in un "reet ehm weg", as mien Brauder dat hüüt vertellt. Wi müßten nu jümmer en Oog up hebben, wat de echten Hinnerpommern in de Neegde weern. Wi hebbt se nich wedder seihn.

An en wichtigen Daag sammelten Slaapsaalöllste de Mannslüüd un jungen Bengels vun ehr Saals un verklickerten uns: "Morgen geiht juuch Transport vun Grunewald vun Gleis 17 af. Ji verdeilt dat Stroh, dat Laster bringen, un Wader un de groten Gepäckstücke in de Waggons na dissen Plan." Uns Säck bleven schöön bieenanner. "Un vunwegen de Hitt willn wi uns möhen, dat ji för elkeen Waggon een Kanister Wader affüllen köönt." Sään Makers, de wat to seggen harrn.


Wehrmachtskanister, 20 Liter. Foto Burkhard Rüchel/Wikimedia Commons


Grunewald Gleis 17. Bild Andreas Praefcke/Wikimedia Commons

Wi Junglüüd un Kierls packten vör Klock teihn de tosamenhörend Bagaasch un ornlich Stroh in de Waggons. Denn kreeg elkeen Waggon een Kanister mit Wader. So gegen Klock 2 weern wi mit uns Arbeit trecht. Gleis 17 feegten wi piekfein. Wi wüßten in'n August 1947 nich, wat dat Besünnres mit Gleis 17 op sik harr. Dat weer de Judenramp, vun wo de Judentransporte na Auschwitz tosammenstellt wöörn. Wenn domaals een uns dat in en Upklären vertellen wull, den harrn wi nich glöövt.

Klock fief schöven de Bahnhoffsarbeider de Waggondören to. Buten weeren an 30 Grad. Dat Waggon-Klima weer to'n Ümfallen. Gaud, dat wi dorför keen Platz harrn! De Waderkanister wöör vun alle Waggonfohrer bewacht. Ik weit nich, woans dat de Öllsten gerecht trecht kregen, elkeen sien Portschoon in en Blickdoos tokamen to laten. De veer Plätz ünner de Schlitzfinster wöör nau so as ümschichtig vergeven.

Ik harr bi dat Beladen stramm mit anfaat. So heff ik gor nich mitkregen, dat wi bit avends noch jümmer up Gleis 17 stünnen. Ik harr ne Mütz Slaap nödig hatt.

Vun de Tortuur up de Tuur na Braunschweig kunn een noch veel miehr vertellen. Beten wat kannst bi "Frische Kartüffel un Matjes" nalesen. Nu seih ik jümmer noch de Bodderbrootstull in Braunschweig vör mi, de ik na veer Daag Transportfohrt vun Grunewald na Braunschweig ahn Eten för uns in de Hand harr. Mudder harr de söten Gröönwarenzippeln un den Kanten Brot, wat uns Proviant sien schull, enerworrns stahn laten. Weer ok allens to opregend.

Leven weer wichtig, Överleven wichtiger. Uns Waggon weer de vörletzte. In den letzten Wagen weern all Afdeile 1. Klass. Dor verdreven sik de britischen Suldaten, de uns bewachten un uns schütten, de Tiet. Wenn na en Lufthaalpaus de Waggondören wedder toschoven wöörn, güngen junge Fruuns mit de britischen Suldaten in den letzten Wagen. Ik dacht mi, dat de dor allens upklaren un putzen müßten. Fruuns maken sauber. So laat weer ik entwickelt. Spätentwickler!


Grööne Riesenzippel, vun de wi mit Wörteln un Porree as Supp negen Weken levten

Ik weer wohl hier beten spät "entwickelt", aver nich ganz. Dat weer wedder Nacht. De Transport harr keen Vörfohrt. Uns Transporttoog stünn. Uns Bewachung leet Frischluft dörch de uptagen Dören. Wi stünnen in en Lüttgoorn-Anlaag. De Waach schimpte nich, as wi mit poor Sprüng in de Goorns weeren un mit en poor Sprüng mit en Bünnel Wörteln trüüch na unsen Waggon kemen. Ik harr en staatsch Bünnel Wörteln. Dor keemen wi nu bedder dormit trecht, dat Mudder vör Upregen de witten Zippeln un den Kanten Broot enerworrns harr stahn laten.

Ik harr dat "Expressgut" na den Bahnhof Bad Segebarg schickt. As wi na so twei Weken dor maal nafragten, wat Expressgaut mit de un de Nummern ankamen weer, keek de Bahnhoffsangestellte na. Und?

Uns Zuckersäck weern all ankamen. Fröh morgens zuckelte ik na en Naverdörp vun Cashagen to den Lüttbuurn Suhl, de ok lütte Speditionsupdrääg annehmen dä. Avends weer uns ganz Bagaasch ut Segebarg in de een Stuuv ankamen, in de wi in dat Schaulhuus huusten. Ierste Tiet weer Mudder mit unsen Bagaasch-Transport tofreden. Denn aver harr se doch dit un dat Stück giern hatt, dat nu bi gaude Bekannte upbewohrt weer. Se klaagte so lang, bit ik in Eikholt över de Zonengenz sliekerte. De Geschicht heff ik aver al vertellt.


Zonengrenz Eickholt-Herrenborg


Schaulhuus Cashagen

Dat Schaulhuus Cashagen wöör för uns Sipp bit hüüt ehr Tohuus. Toierst weer uns Vadder in de eenklassige Schaul de Schaulmeister, denn mien Brauder. As de lütte Schaul sloten wöör, künn mien Brauder se för sien Familje köpen. De Weltreis weer to Enn.


15.12.2015


na baven