William Turner

vun Rudi Witzke

Turner maalt sik sülfst

Joseph Mallord William Turner,
born an'n 23. April 1775 in London, storven an'n 19. Dezember 1851 in Chelsea.
"Gott is Licht!"

Sünnenupgang

Schadden un Düüsternis

Miehr as 20000 Biller hett de Maler William Turner in sien Leven tostann bröcht un all, de noch sien weeren, sien Land Grootbritannien vermaakt. Mit de Böker över em kannst tominnst een einstöckig grote Bökerie vullstellen.

Liekers will ik versöken, beten vun em un de Minschen un vun een Saak in sien Malerie to vertellen. Een vun de besten Landschapsmaler nömen se em. Sien Levlang harr he mit sien Wark Spood, schon in junge Johren. Aver ok gegen lege Kritikaster!

Joseph Mallord William Turner wöör an'n 23. April 1775 in London as Söhn vun en Barbutsch born. Sien drei Johr jünger Süster stürv mit söven Johr. De Öllern weer Bang üm William, he weer to un to spaddelig. So schickten se em to sienen Unkel in Brentford up't Land. Dor geiht he ok to School. Frööh ward sien Mudder krank an Swoormoot. Se müßt in en slaten Sükenhuus. As William 25 Johr weer, stürv se.

To sienen Vadder harr he sien Levlang en goodes Verhältnis. 30 Johr levten se eng tosamen. De wöör frööh wies, wat för en Gaav sien Söhn harr. He stellte den Jungen sien Biller in sien' Laden ut. Mit fööfteihn Johr keem William na de "Royal Academy London".

För Turner is dat wichtig, alle Sinnen vun siene Bildbekieker antospreken. Dorför höllt he Farven as dat wichtigst Middel. He bruukt veel witte Farv, dörch geel-blages un swatt-wittes Farvlichtmischen maalt hei starke Kontraste vun Hell un Düüster. De Farven mischt he direkt up de Lienwand, dat se besünners stark lüchten.

Dat Licht kriggt för sien Doon besünners Bedüden. Vör em sünd nich de Konturen vun en Buuwark dat Ierste. De Konturen warden vun de Farven geven. Un de versööcht hei intofangen un so gegenanner to setten, dat en Bild ahn düüster Strich tostann kümmt.

Venedig

Sien Levlang weer Turner minschenschuu. Aver up sien Biller fehlen Minschen nich. Se hörn tau disse Welt, siene Welt. — Dor sünd dat Licht un de Sünn, de Düüsternis un de Schadden, un in de Kniep vun de kuntreern Mächt söcht de Minsch sien' Weeg. Dat is Turner vun Bedüden. Villicht is dat sien in de Tiet vun de Romatik veel dischkereerte Andeil an de Religioon. Dat ik keen Pantheismus, as he uns bi Caspar Daviv Friedrich begegent is, villicht kannst seggen, dat bi Turner Mystisches en Rull speelt. Ganz gewiss hett Turner nich "to lang in de Sünn legen" un en' Sünnenstich kregen", as een utverschamter Kritiker dat utdrückt.

Nu willn wi aver maal in Rauh een Bild nauer bekieken: Turner maalt Heidelbarg an'n Neckaar.

Heidelbarg

Witt föllt uns in de Midd up. De Konturen vun de Kark un dat Slott entstahn nich dörch swatte Konturstrich. Bi de Brüüch, ok in Witt, is dat de Kontraast to dat Blaag vun den See, de na vörn hen witt un witt-geel ward. De Maand geiht up un deilt dat Bild in twei Hälften. De Düüsternis kümmt neger. Vörn links an't Över warmen noch de Sünnenstrahlen. Un in dat Warme un dat Licht sünd vele Lüüd tosamen.
Een Kinnermäken hett ehr beiden Buttscher an de Hannen, veer annere gåhn achterran Richt Trepp. Se mütten na Huus hen. De Junglüüd vörn rechts un achtern hebbt noch Tiet. De Foxterrier ward ok noch beten in de warm Sünn blieven.

Utsnitt Heidelbarg

Utsnitt Heidelbarg

Un gegen disse schienbore Kommodigkeit steiht de düüstere Wand an'n Heven, achter de de Maand glieks verswinnen ward.
In de iersten 20 Johr hett sik Turner veel mit "Seestücken" befaat. Dor tovt de wille See, Scheep kamen in Noot. Ok de Sunnenup-un -unnergänge hebbt em dat andaan. Denn aver sett sik hei miehr un miehr mit dat Probleem Licht un Düüsternis uteenanner.

Landschop mit Wader

Laguun

Engel in de Sünn

Över disse lange Tiet seggen de Kritiker: As Turner öller wöör, wöör hei grüvlerisch un exzentrisch. Ja, he geiht afsichtlich ut de Midd rut un stellt sik de harde Würklichkeit. Dor is nich Freed, Freud, Eierkauken, vun de dat Leven bestimmt ward.
Hei levte mit sienen Vadder tosamen un harr keen Frünnen. Hei geev nüms Verlööf, em bi't Malen totokieken. Hei wöör vun sien Bekannten för Mande nich seihn. Hei reiste, aver jümmer alleen. Hei makte noch Utstellungen, lähnte aver groov af, Biller to verköpen.
Hei malte un kreeg dat trecht, dat sik de Formen in Floten vun Licht un Farven verlören. Hei mütt in sien letzt Levenstiet dit Licht jümmer neger kamen sien.

Licht un Faarv: De Morgen na de Sintflut: Mose schrifft das Bauk vun de Genesis

Maal hett Turner seggt: "Gott is dat Licht!"

1850 verswünn hei ut sien Huus. Sien Huushöller fünn em Mande later in en Huus in Chelsea. Lang mutt Turner krank west sien: Negsten Dag weer hei doot. Nüms weit, wat hei in disse Mande dor alleen belevt hett. Maalt hett hei. Nüms weit, wat hei föhlt hett. Nüms weit, wat hei dacht hett.

Wiss hett hei faken seggt: "Gott is dat Licht!"

In en Schrifftrull vun dat Fredensevangelium vun de Essener vun de Dode See steiht schreven:

"As Gott sehg, dat sien Volk togrunnen gahn wöör, wieldat sien Lüüd dat Licht vun't Leven nich mehr sehgen, söchte hei de Besten ut, dat se dat Licht vun't Leven vör de Minschheit to't Lüchten bringen."

Villicht hett William Turner so wat belevt un uns mit un in sien Biller anvertruut. Wi mütt liernen uttodüden. Villicht will hei uns seggen, wat em an't Enn vun sien Leven begegent is, woher dat Lüchten in uns Welt kümmt un wat dat bedüden deit.