Dat Kruut för'n Saatmaand:
Kalmus-Wörtel

vun Anke Nissen

Acorus calamus — Familie Araceae (Aronstabgewächse)

 

Anner Namen:

 

Ackermann, Ackermannswurzel, Ackerwurz, Bajonettstangen, Brustwurz, Deutscher Ingwer, Deutscher Zitwer, Gewürzkalmus, Kalmus, Magenwurz, Sabels.
Mundartliche Namen: Gewürziges Schilfrohr, Kalms, Kalmswuddel, Kamswuddel, Karmsen, Karmeswörtel, Karmeswurtel, Karmeswurzel, Kalmede (niederdeutsch), Kalmuswürze, Kermewörtel, Kermeswurzel
(alltohoop 23 Namen)
Sammelt warrt:
Wörtel (Wörtelstock), Rhizoma calami, in'n September un Oktober
Warrt bruukt:
  • reegt den Appetit an, stärkt un warmt den Maag, drifft Harn ut
  • Gegen entzündt Tähnfleesch, dorüm in Mundwater, Tähn-Tinkturen.
  • In Krüderlikör, Krüderwien.
  • De mahlen Wörtel as Freetpulver för't Veeh.

So warrt't anwennt:

 

 

  • 2 Teelöpel Kalmuswörtel (lüttsneden orrer as Pulver)
  • mit 1/5 Liter kaken Water övergeten,
  • 10 Minuten trecken laten,
  • afseihen.
  • Tweemal an'n Dag en Tass dorvun vör't Eten drinken.
Mehr Rezepte nerrn op düsse Siet!

Sabels, sünd ji bitter!
Doch as en Gewitter
maakt rein ji dat Gedärm
un geevt den Magen Wärm.

Kalmuswörtel sullen wi nich in de Natur sammeln, beter is, wi kööpt de Wörtel in de Apotheek; denn dat gifft Kalmus-Sorten, de Beta-Asaron in sik hebbt, un dat gellt as Stoff, de Krebs erregen kann.
Goot för uns to bruken — also ahn dissen krebserregen Bestanddeel — is de kanadisch Varietät.

De Naam Calamus sall vun dat griechisch Wort kalamos stammen, un dat bedüüdt Rohr, Schilf.
De Naam Acorus sall vun dat griechisch koros stammen, un dat bedüüdt "nich satt warrn", un dat sall dormit tosamenhängen, dat de Plant den Appetit anregen kann.

 

Kalmus hett geern natte FöötKalmus planscht geernDe Kalmus kümmt ut Asien, wasst aver al lang ok bi uns.
Hemag natten Grund, wasst an't Över, an'n Diek, in natte Wischen.

He hett waagerecht krupen, dumendick Wörteln, siene Bläder seht ut as Swerter, ut den dreekantig Stängel wasst en düüstergröön Blödenkolben, de Blöden sünd geel-gröön un blöht in'n Juni un Juli.
Rüken deit Rhizoma calami stark un aromatisch, sien Duft dringt dörch allens dörch. Smecken deit Rhizoma Calami würzig, scharp un bitter.

Ik glööv, vun keen Heilplant is al so fröh wat upschreven worrn as vun unsen Kalmus.

  • In sien ursprünglich Heimat (China, Indien) is Kalmuswörtel al heel fröh as Heilplant un ok as Gewürzplant bruukt worrn.
  • In de Bibel findt wi em, dor warrt de Kalmus bi Moses angeven, as Tosatz to dat hillig Saalvööl.
  • De Ollen Ägypter bruken de Kalmuswörtel as Heilplant.
  • Dioskurides schrifft in sien "Materia medici" vun "Akoron", dat is de griechisch Naam för Kalmus. He meent, Kalmus is mit de Wörtel vun de Schwertlilie to verglieken.
    He seggt, Kalmus kann Fruun helpen bi ehre Besweer, se mütt Sitzbäder mit Kalmus nehmen.
  • Ok in de Klosterheilkunde warrt al fröh vun Kalmus schreven. Dorna sull as Bispill dat Inhaleern vun den Rook vun'n Kalmus gegen Hoosten helpen.
  • Otto Mensing schrifft vun ene Legende. Dorin hett de Kriegsknecht unsen Heiland en Kalmusblatt to'n Stillen vun sienen Döst an't Krüüz ruplangt.

In Osteuropa, bi de Russen, Letten un Esten warrt uns Kalmus "Tartaren-Gras" nöömt. Dat speelt dor en groot kultisch Rull. Noch in de Tiet vun'n Weltkrieg wörrn dor to Ostern de Stuven un dat hele Huus mit disse Plant smückt.

In'n Süden vun Düütschland hett man up den Weg vun de Fronleichnam-Prozession Kalmus-Bläder streut.

In Holstein un in Vörpommern hett man to Pingsten Kalmus-Strüschen in de Stuven vun de Buurn stellt.

In Oberbayern wörrn Kalmuswörteln an de Schindeln vun de Hüüs nagelt.
Ok hett man dat Veeh (Köh un Zegen) an'n Johannisdag mit Kalmus fodert, dat sull en Schutz sien gegen Hexen un gegen Süken.

In Niederbayern hett man en dröögt Kalmuswörtel in de Tasch mit sik rümdragen, as Schutz gegen Schlaganfall un Ohnmacht.

Rezepte

Kalmusbrot sünd Kalmus-Stücke, de kandeert worrn sünd (Confectio Calami). Se warrt ähnlich as Ingwer bruukt. Een sull nich mehr as 2-3 Stücke an'n Dag dorvun eten.

Gegen Nervenschmerz

Gegen Nervenschmerz sall Kalmus goot to bruken sien, denn Kalmus fördert dat Dörchblöden vun den ganzen Lief, lööst Krämpfe un wirkt reizlindernd.

  • Een mischt 20 - 30 Drüppen Kalmuswörtel-Tinktur
  • mit en Glas rein Spiritus (ut de Apotheek!)
  • un masseert dormit de smarten Stellen.

Gegen niedrig BlootdruckKalmuswörtel,

En Bad mit Kalmuswörtel sall goot wesen gegen niedrig Blootdruck:

  • 100 g Kalmuswörtel (mit de Rinde)
  • mit 1 Liter kaken Water övergeten
  • 15 Minuten trecken laten
  • denn allens nochmal upkaken un in dat Baadwater geven.

Gegen Erbrechen un Övelsien

Wenn de Grund för den Brechreiz Nervosität un Stress is, un wenn denn noch dorto kümmt, dat de Patient kenen Appetit hett, denn kann uns Kalmuswörtel helpen:dröögt Kalmuswörtel

  • 1 Teelöpel lüttsneden, schäält Kalmuswörtel
  • mit 1 Tass kaken Water övergeten.
  • 10 Minuten trecken laten,
  • afseihen.
  • Lauwarm na't Eten drinken!
    Nich för swanger Fruun bruken!

Gegen Impotenz

De ätherisch Öle in de Kalmuswörtel fördert dat Dörchblöden (heff ik baven al schreven bi "gegen Nervenschmerz"), un dit Wirken vun de Kalmuswörtel warrt al vun Adam Lonitzer (1543) as "erregend Mittel för de Mehrung des Samens" nöömt.

  • 2 Teelöpel heel fien sneden orrer pulvert Kalmuswörtel
  • mit 1 Tass kaken Water övergeten.
  • 15 Minuten trecken laten,
  • afseihen.
  • Elkeen Dag dree Tassen dorvun drinken.


Gegen slechten Appetit (Appetitlosigkeit)

Wenn öller Kinnen kenen Appetit hebbt, denn kann uns' Kalmuswörtel en groot Help sien.

  • ½ Teelöpel Kalmuswörtel
  • ½ Teelöpel Peppermintbläder (wegen den betern Smack)
  • mit 1 Tass kaken Water övergeten.
  • 5 Minuten trecken laten,
  • afseihen.
  • Vör elkeen Mahltiet ½ Tass dorvun drinken.

För't gode Verdauen

Gifft ok Ruh, lööst Krämpfe:

  • Allens mischen.
  • 1 Teelöpel vun disse Mischung in'n Mörser goot twei drücken,
  • mit 1 Tass kaken Water övergeten,
  • 10 Minuten trecken laten,
  • afseihen.
  • Elkeen Dag 2 bet 3 mal ½ bet ¾ Tass dorvun drinken.

dröögt KalmuswörtelKrüdersnaps = Magenbitter

  • 30 g dröögt, lüttstött Kalmus
  • 30 g Wacholderbeeren
  • mit 1 Liter Branntwien övergeten.

To dissen Magenbitter kann een ok noch anner Krüder geven, de goot för den Maag sünd, as: Benediktenkruut, Bitterklee, Dusendgüldenkruut, Engelwurz, Enzianwörtel, tweistött Fenchelkörner, tweistött Kümmelkörner.

Ik sülven heff mi mit de Kalmuswörtel nie richtig anfründt.
De Tee is mi veel to bitter.
Baden mag ik geern, man nich mit Kalmuswörtel. Ik heff dat geern, wenn dat Baadwater so'n beten goot rüken deit.



na baven