Wat allens üm de Sünn lücht:
Lichtpieler un Gröne Strahl

Mehr vun Sünnlicht, Ies un Water, verklaart vun Marlou Lessing


All uns Licht kümmt vun de Sünn; man dat Sünnenlicht lücht in ünnerscheedlich Wiesen. De Fans vun de Sünn hebbt hier al lesen kunnt, woans de Regenbagen tostann kümmt un wat achter den Halo vun de Sünn steken deit. De Sünnschienkieker hett ok verklaart, woso de Sünn rood warrt, wenn Se wiet nerrn an'n Horizont steiht. Hier wüllt wi nu noch twee Phänomene besnacken: den Lichtpieler ("Lichtsäule") un den legendären Grönen Strahl vun de Sünn.


Vör Sünnopgang: De Lichtpieler is dat Lootrechte; de Rest sünd Fleegtüüch-Kondensstriepen. Foto: Bertram Botsch. — Klick op to'n Vergröttern!

De Lichtpieler

Den lootrechten Lichtpieler över (un ok ünner) de Sünn finnst sünnerlich bi deep stahn Sünn. Ok wenn de Sünn achter den Horizont is, kannst den Lichtpieler faken noch sehn; mennigmaal warrt he denn eerst richtig hooch un hell! Is en majestäätschen Anblick. In de korten Sommernächt heff ik as Deern faken opseten un vun Sünnünnergang bet Sünnopgang den geheimnisvullen orangeklöörigen Pieler ankeken, de över den Horizont wannern dä un angeev, woneem de Sünn nu ünner den Horizont langswanner — bet se wedder hoochkeem un allens sik in en fantastischen Morgenroot oplöös. Wat is dat för en Finger vun Licht, de us dor de Sünn wiest, 'neem wi ehr nich sehn köönt? Folgt he de Sünn, folgt de Sünn em? Dat sünd so Fragen, de Deerns sik stellt. Man opwussen Lü ok!


Vör Sünnopgang: De Lichtpieler is dat Lootrechte; de Rest sünd Fleegtüüch-Kondensstriepen. Foto: Bertram Botsch. — Klick op to'n Vergröttern!

De Lichtpieler mutt wedder en Phänomen ut uns Atmosphäär ween, dat is klaar. Dat mutt mit wat to doon hebben, wat in de Luft rümmersweevt un dat Licht jichenswie brekt, spegelt orr anners trüchsmitt. Un meist dat eenzige, wat dat dor gifft, is Water un sin faste Foorm, Ies. Alle annern Substanzen dor sünd entweder gasförmig (ok de ganzen Schiet-Afgase, de Minschen produzeert), orr se sünd düüster un sluckt dat Licht ehrder, as se dat reflekteert (t.B. Ruß, Stoff, Vulkanasche, Dreck ut Fleegtüüch-Drievwarke...). Water un Ies sünd de Töver-Substanzen, de ut de Sünn so en schönes Kaleidoskop vun Lichteffekte rutlockt. Water in fleten Foorm maak den Regenbagen, Water in faste Foorm — Ies — maak den Halo. Un ok hier is dat wedder Ies, dat den Lichtpieler opglöhn lett.

Dat de Pieler to sehn is, mööt lütte Ieskristalln in de Luft ween. "In de Luft" heet hier, heel hooch in de Luft, poor Kilometers, 'neem dat ok in Sommer so koolt is, dat lüttste Waterdruppen to Ies warrt. Denn sweevt dor unsichtbore Wulken ut Millioonen vun winzige Kristalln.
Ies kristalliseert in Sösskant-Foorm (as wi alle vun de Sneeflocken her weet). De Aart Kristalln, de den Lichtpieler sichtbor maakt, sünd platte Sössecke, de meist waagrecht in de Luft rümwibbelt. Waagrecht liggen hebbt düsse lierlütten Kristalln (ca. 15 Dusendstel Millimeter groot) noog Opdrift un köönt sik in de Luft hollen, ahn rünnertofalln. Ehr Stiernflachen liggt also üm un bi waagrecht in de Luft un kippelt dor so'n beten.

Dat Licht vun de deep stahn Sünn kümmt ok meist waagrecht. Fallt dat op de Stiernfront vun so en Iesschiev, denn warrt dat in en flachen Winkel trüchstrahlt. Man mehrst variiert de Winkel beten, wieldat de Schiev ja rümwibbelt. Un dordör kümmt ok de Indruck tostann, dat dat Licht en Pieler is: De bövelste Sünnstrahl in dat Bild rechterhand kümmt schienbor vun wieder baven (Pieler na baven). De neddere Sünnstrahl kümmt schienbor vun wieder nerrn (ünnere Pieler). Je stärker de Kristalle kippelt, je länger kann de Pieler schienen!


De Joggersch kiekt in de ünnergahn Sünn. De Sünnstrahlen kaamt waagrecht na de Eer, man se warrt vun de kippeln Ieskristalle reflekteert, un de Joggersch süht...


...schienbor en Lichtfeld över un ünner de Sünn, dor, 'neem de reflekteerten Lichtstrahlen herkaamt: Den Pieler. — Weern de Plättchen stärker verkippelt, denn wöör de Pieler noch länger utsehn!

Wenn Se na de deep stahn Sünn kiekt, seht Se also den Lichtpieler baven över de Sünn, wenn dat Sünnenlicht an de Ünnersiet vun Kristalle spegelt warrt. Den Pieler na nerrn köönt Se sehn, wenn dat Sünnlicht an de Bavensiet reflekteert warrt. Man dat is rarer to sehn; denn de Horizont verdeckt ja mehrst bi deep stahn Sünn allens ünner de Sünn. Mehrst süht een de neddere Halv vun den Lichtpieler bloots vun'n Fleegtüüch orrer vun'n Fallschirm ut.

De Pieler is Sünnlicht, dat bloots reflekteert (spegelt, trüchstrahlt) warrt. Dorüm hett he ok jümmers de Klöör vun de Sünn, anners as Licht, dat braken warrt (as in'n Regenbagen) un dorüm enkelte Spektralfarven wiesen kann.

Dat richtige Weder för den Lichtpieler is mehrst an klore Daag, wenn avers noch noog Water in de Atmosphäär is, dat dat ok en schönes Avend- orr Morgenrood gifft. Dat is bi us faken so, nich bloots in Sommer. De Lichtpieler is een vun de Phänomene, de een an'n lichtesten to sehn kriggt.

De Gröne Strahl

De Lichtpieler is een vun de häufigsten atmosphärischen Sonnen-Phänomene, de Gröne Strahl een vun de roorsten. Ik sülven heff nienich een sehn, un wa vele Sünnünnergäng heff ik na em utkeken, al as Kind, nadem dat ik vun em höört harr, un ok as Grote! Wieldat he so roor is, is he ok vun Sagen inspunnen: Riekdom un Glück schall den bevörstahn, de em süht, seggt de een Vulksgloov; de anner seggt, dat is en böses Omen un düüd op Unglück. Dat hett mi as Deern nich afschreckt: Ik wull to un to geern en Grönen Strahl sehn. Hett miendaag noch nich klappt. Man villicht kümmt dat noch.

De Gröne Strahl is en lütt gröne Lichtblix an den bövelsten Rand vun de Sünn, den een för bloots een Sekunn orr minner sehn kann, wenn de Sünn jüst achter'n Horizont verswinnen deit (orr an'n Morgen, jüst ehrdat se opduken deit). Dat kannst bloots bi klores Weder an'n gaaanz wied entfeernten Horizont sehn (vele Kilometer wiet weg, op't best -zig Kilometer, so as de Kimm op de See orr vun en hogen Barg ut), un ok denn muttst Glück hebben.

As Kind fraagst di natüürlich, woans kann de Sünn miteens gröön lüchen, wenn se doch gor nich gröön is? Dat lett besünners geheimnisvull an düt geheimnisvullste vun alle Lichtphänomene. Man in Wohrheit is dat ja so, dat in dat witte Sünnlicht alle Klöören in borgen sünd. Dat seht wi an den Regenbagen, de dat witte Licht in enkelte Klöören opspalt. Un ok de Lufthüll vun uns Eer, de Atmosphäär, kann dat!

Wosaken kümmt nu düsse Effekt tostann?

De Gröne Strahl is en Effekt vun dat Breken vun Licht. De Atmosphäär wirkt as en groot Prisma op dat Sünnlicht. De blagen Andele vun't Licht warrt an'n mehrsten terstreut. Je länger de Weg vun dat Licht dör de Atmosphäär is, je stärker is de Effekt. Dorüm is de Sünn ok besünners rood, wenn se heel deep steiht — an'n Morgen orr an'n Avend. (Süh ok bi'n Sünnschienkieker.)

Extrem is dat, wenn de Sünn jüst op- orr ünnergeiht. Denn leggt dat Licht den längsten Weg dör de Atmosphäär trüch. Dat wiest ok düt Bild: Steiht de Sünn in'n Zenit, denn hett dat Licht en korten Weg; steiht se an'n Horizont, mutt dat Licht dör veel Luft (un Waterdamp, de in de Luft sweevt). Dorbi warrt dat Licht je na sin Wellenlängde ünnerscheedlich stark vun de Uursprungsricht wegbagen: dat blage an'n stärksten, dat rode an'n minnsten. Je kötter de Wellnlänge, je duller warrt dat Licht braken.

Bi'n Op- un Ünnergang vun de Sünn warrt dat blage Licht ganz terstreut. Na blifft dat rode un geele Licht — un dat wenige vun dat gröne Licht, dat nich terstreut is. Dat helle Rood un Geel överlagert avers dat Gröön. Heel nehgbi den Horizont is de Schichtung vun de Luft besünners stark, dordör warrt de Sünn faken in Schichten orr Segmente "terleggt". Wi kennt dat vun Luftspegelungen an'n Borrn. De Segmente, in de de Sünn terleggt warrt, lücht in de Spektraalfarven: dat nedderste (dat an'n minnsten braken is) is rood, denn kümmt, as in dat Spektrum, dat geele Licht. Un denn — müss ja woll dat gröne kamen! Un so is dat ok. Wenn dat helle rood-geele Licht vun den Sünnenlief jüst ünner den Horizont is, dat dat nich mehr allens överstrahlt, denn kannst den lierlütten grönen Deel vun dat Sünnenlicht sehn, de nich terstreut is. Dat blage Licht is allens terstreut, en Blagen Strahl gifft dat dorüm nich.

Villicht höört Se ja een Dag to de Glücklichen, de den Grönen Strahl sehn dröfft. Denn wünsch ik Se, dat de "goden" Sagen recht hebbt un dat de Strahl Glück bringt. Man egaal, wat dat Glück bringt orr nich: Dat Schöönste is doch, dat Se in Ehr kort Minschenleven en wunnerbaar Natuurphänomen sehn dröfft, dat dat al Johrmilliarden lang gifft, so lang de Eer besteiht un de schönen Natuurgesetten, de ehr regeert.


En Websiet mit schöne Biller un Verklaarn
is düsse (ingelsch) orr düsse (hoochdüütsch).


na baven