Pagels-Planten 2020 Al siet 'n Tied maakt de oostfreesche Hobbyfotograf Thomas Seemann Natuurfotos för Fotokalenner, de sien Team "Tandem"/OBW rutgifft. In de twee verleden Johr hebbt wi mit düsse Fotos en Kalenner mit Bottervagels un een mit annere Luftakrobaten in Pagels' Goorn maakt. 2020 wüllt wi en Kalenner de besünnern Planten in den Pagels-Goorn in Leer widmen. Jede Plant warrt vörstellt un to'n Sluss mit en Riemel ehrt. Hier is de Översicht över all Planten. Se köönt de Fotos per Klick vergröttern. Trüch kaamt Se denn mit den Zurück-Knoop op de Browser-Symboolliest. Mai-Plant: vun Thomas Seemann un Marlou Lessing
Wat kannst nich allens över düsse prächtige Plant seggen! Se is en Migrantin ut Noordamerika as so mennig Planten in uns Goorns. De Entdecken vun Amerika hett sik förwiss lohnt kulinarisch sowiso, Schokolaad, Mais, Eerdnööt, Rosenkohl, Paprika, wat weern wi ahn düssen Duppel-Kontinent! Man ok goornerisch stöttst jümmers wedder op Aarten, de över den Atlantik to uns kamen sünd.
Dat gifft avers ok Lupinenaarten, de sik an't Middelmeer entwickelt hebbt angeevlich hebbt al de olen Ägypters vör 4000 Johr de Lupine kennt, kultiveert un to'n Eten brukt. Welk Aarten wasst bet 2 m hooch, annere mehr sied. All Klöören kannst finnen.
De Lupine is ok en Hülsenfrucht-Plant, d.h. ehr Frücht in'n Harvst stekt in Schoten, so as Arften un Bohnen un, ja, de Eerdnutt ehr entfernte Verwandte. Un liekso as düsse Frücht is ok de Frucht vun de Lupine heel riek an Eiwitt, üm un bi so riek as de Sojabohn. Dorwegen warrt de Lupine ok as Foderplant bruukt deelwies ok för den minschlichen Verzehr. Man Wohrschuug! Nich all Aarten kannst eten. Welk hebbt en Giftstoff binn sik, de heel gefährlich is. Üm un bi 300 Aarten gifft dat, de niegsten sünd all vun'n Minschen tücht för Landweerschap un to'n Eten.
För uns Flatter- un Krimmeltüüg is de Lupine en wunnerbare Insektenweide, se wasst gau un blöht lang, meist dörchgahns vun Mai bet August. En Ogenweid is se sowiso mit ehr dralle Karsen in vele Klöören, de so recht na Buerngoorn utsehn doot, un ehr fingerig Bläder, de as runde Spitzenkragens üm de Blödenkars staht. De Blöden langs de Kars gaht in Etappen apen, so na un na, jümmers vun nerrn na baven. Dat duert den ganzen Sommer. Nerrn bildt sik denn al faken de Schoten ut, wieldess baven noch de Blöden apen staht. De Blödenkarsen laat mennigmaal so üppig un vull, dat de Stengels nageevt un de Plant ümfallt orr stütt warrn mutt. De Gele Lupine, Witte Lupine un de Blage Söötlupine warrt vun Buern anbuut, de Samen köönt mit Meihdöschers aarnt warrn. Dat sünd Samen ahn de giftigen Bitterstuffe, för Minschen gefahrlos to eten. Avers ok as Borrnverbeterers deent de Lupinenplanten; as Twüschenfrucht anbuut, düngt se, wenn se ünnerplöögt warrt, den Borrn mit Stickstuff, den se tovöör ut Luft un Ümgeven ansammelt hett, un mit Phosphate; bavento lockert se harte Borrns op. Dorbi stellt se sülven keen hoge Anspröök an ehrn Borrn, se mutt nich düngt warrn un wasst faken wild ok op Schutthalden un so. Bloots to natt orr to kalkig dröff dat nich ween. Den Sünnschien leevt un brukt se nödig. Wedder un wedder fraag ik mi, wenn ik so en Plant studeer: Woans kann een eenzig Plant so geniaal ween? Mit de wunnerschöne Lupine kunnen wi de Sojaplant ersetten, de an mennig Steden den Regenwoold dat Leven kosten deit; wi kunnen den Borrn verbetern un harrn wat Sundes to eten. Un de Insektenwelt freit sik ok. Wohraftig, allens, wat wi bruukt, de Welt to verbetern, hebbt wi to Hand! lupinenblatt he seet dor taag un üm em rüm ehr gedankens ganz weg vun em wat, dach ik nienich un noch nich sünn un nich wind dröögt
em 10.5.2020
|