Harvsttiet — Spinnentiet

vun Antje Heßler

In't Nett gahn!

Wenn ik na Huus kaam, is mien eersten Gang ümmer in mien Goorn. Ik mutt nakieken, dat allens up de Reeg is. As ik achter den Levensboom keek, gewohr ik hoch baben an den Boom enen witten Bottervagel. De weer in dat Nett vun de Krüüzspinn flagen. Dor flatter he mit de Flünken, as wenn dat üm sien Leven güng. Üm dat güng dat ja ok! — Dat kunstvulle Nett harr he al twei reten. Ik wull em noch redden un reep na mien Mann: "Bring mi doch gau den Tritt!" Aver bit he mit den Tritt dor weer, harr de Spinn den Bottervagel al ehr Giftsprütt geven. He weer snell benüsselt un leet de Flünken hangen.

Mit den Knipskassen in de Hand bin ik den up den wakeligen Tritt klattert. Mien Mann müss em fasthollen. Un so kunn ik denn allens beter knipsen.

De Spinn dreih den Bottervagel üm un üm un wickel em dorbi mit enen Faden in. Snell harr se em to en Bünnel snöört, dat utsehg as en lütte Mumie. Denn sleep se dat Bünnel neger na den Levensboom ran. Nu wöör se mi gewohr. Gau weer se in ehr Versteek verswunnen. De Bottervagel hüng as so'n lütt Mumie mang de Telgen.

An annern Dag leeg de leddige Mumie vun den Bottervagel ünnen an de Eer. De Krüüzspinn harr in de Twischentiet ehr Nett wedder flickt un tööv in ehr Versteek, dat niege lütte Dierten ehr in't Nett güngen.

De groten Rööd vun de Goornkrüüzspinn

Wenn an Morgen de Sünn över den Tuun kiekt un in den Goorn luurt, funkelt in de Bööm luder sülvern Fadens. Besünners de Dannenbööm seht smuck ut. Binah so, as wenn Modder den Boom to Wiehnachten mit Engelhoorfadens behangt harr. Af un an kann man denn ok noch en sülvern Nett utmaken. Wenn an Morgen Nevel över den Goorn hangt, süht man de Netten noch beter. De hebbt de Goornkrüüzspinnen maakt. Dat Nett hebbt de Spinnen an lange Spannfaden uphängt. So'n Radnett, as dat nöömt warrt, kann bit to een Meter Dörchmeter hebben.

Bi mien morgendlichen Gang dörch den Goorn kaamt mi veel vun de kleebrigen Spinnfadens över de Arms un in't Gesicht. Ik heff ümmer Bang, dat ik dorbi so'n smuckes Nett twei riet. De Fadens sünd kuum to sehn. Annerletzt wöör ik in letzten Ogenblick en langen Faden gewohr. He güng vun en Telgenspitz na en annern Boom in den Goorn. De Faden weer so knapp dree Meter lang. Vörsichtig bün ik ünner em dörchdükert. Woans schafft de Spinn dat, so en langen Faden meist waagrecht in de Luft to hängen? Kann se flegen? — Angeevlich laat sik de Spinnen an lage Fadens vun den Wind dör de Luft dregen.

An dat ene Enn vun den langen Faden weer en kunstvull weevt Radnett uttomaken. In de Meern vun dat Nett seet en grote smucke Krüüzspinn. De luur al up lütte Dierten. Dütt Nett mit den langen Faden hangt nu al över en Week an de glieke Steed. De Spinnenfaden sülven is en Wunner: so licht un elastisch un doch so fast. Dat is en Siedenfaden, de in de Spinndrüsen in de Spinn ehrn Achterliev produzeert warrt. Man nich bloots een Faden: Uns Goornkrüüzspinne is en regelrechte Textilfabrik op acht Been — se kann 7 ünnerscheedlich Siedensoorten ut stückerwat Drüsen drücken, Soorten, de all in de vigeliensche Architektuur vun dat Nett ehr Opgaav hebbt. Welk sünd klevrig, de kaamt binnen in't Nett, 'neem de Büüt fungen warrt; welk kleevt nich un deent as "Speichen" vun dat Rad; welk sünd besünners stabil, an de warrt dat Nett ophangt. Spinnensied kannst dreemal so lang trecken, se ritt doch nich. Dat is ok nödig, denn Spinnennetten dröfft ja bi Wind nich glieks tweigahn, un ok nich, wenn de Beute zappelt. Wetenschaplers seggt, dat man en Spinnenfaden vun de Eer bet na den Maan spannen kunn, un he wöör nich rieten. Jedeen vun Minschen maaktes Materiaal, ok Nylon, wöör bi solk Längde alleen dör sin egen Gewicht tweirieten! De Spinnensied hebbt Minschen ok betherto nich namaken köönt. De Spinnen sünd uns Ingenieure also wiet vörbi — un dat siet Johrmillionen.

Hüüt hett mi up düssen dünnen Faden en junge lüürlütte Spinn as Seildänzer wat vörmaakt. Se klatter flink un swind vun en Enn tu'n annern. Sehg meist ut, as wenn se dörch de Luft sweev. As se mi aver wies kreeg, dreih se fix wedder üm. Gau weer se achter en Telgen vun den Boom verswunnen.

So leevt de Goornkrüüzspinn

De Goornkrüüzspinn is de gröötste Spinn in uns Gegend. Se warrt bit to 20 mm groot. Dat Krüüz up ehr'n Rüüch hett ehr den Naam geven. Se freet all de lütten Dierten, de in ehr Nett fleegt.

De Poorungstiet is vun September bit Oktober. Denn warvt dat Männchen üm dat Weibchen. De Mann spinnt enen extra Faden dovör. Dor treckt he denn en poormal an. Lett de Spinn em denn an sik ran, mutt he bannig uppassen, sünst warrt he na de Hochtiet upfreten. De befruchteten Eier överleevt den Winter in en Kokon. De Spinn köönt de Küll nich af un blievt dot. In't Fröhjohr slüüpt lütte Spinnen ut de Eier. Düsse Spinnen sünd aver noch nich sowiet, dat se Eier leggen köönt. De mööt noch een Johr töven. Wenn dat denn Winter warrt, mööt se sik enen warmen Placken in en Stall orr in en Muurritz utsöken. In neegste Johr leggt se denn de Eier un sorgt so för niege Spinnen.

Wat ik ümmer wedder bewunner, sünd de kunstvull weevten Netten. Se seht ut as grote Rööd. Un wo gau de Spinn so'n Nett weevt! De Spinndrüsen sitt in den Achterliev vun de Spinn. Dormit weevt se klebrige Fangfadens un ok Loopfadens. De klebrigen Fadens nimmt se to'n Kitten vun't Nett. Se pass böös up, dat ehr Nett ümmer fien reinlich is. En reinlich Nett is vun de lütten Dierten slecht uttomaken. Is nu en Diert in't Nett gahn un fastkleevt, bitt se dat glieks mit ehr Gifttangen un dat Diert is benüsselt. Denn warrt dat gau mit en Faden inwickelt un an dat Nett uphangt. Wenn de Spinn denn Hunger hett, haalt se sik ehr Freten.

To'n Afsluss noch en schönes Gedicht op Harvst, Leevde un Spinnen — un op Hoochdüütsch — vun Wilhelm Busch:

H E R B S T

Der schöne Sommer ging von hinnen,
der Herbst, der reiche, zog ins Land.
Nun weben all die guten Spinnen
so manches feine Festgewand.

Sie weben zu des Tages Feier
mit kunstgeübtem Hinterbein
ganz allerliebste Elfenschleier
als Schmuck für Wiese, Flur und Hain.

Ja, tausend Silberfäden geben
dem Winde sie zum leichten Spiel,
die ziehen sanft dahin und schweben
ans unbewusst bestimmte Ziel.

Sie ziehen in das Wunderländchen,
wo Liebe scheu im Anbeginn,
und leis verknüpft ein zartes Bändchen
den Schäfer mit der Schäferin.

Wilhelm Busch

Düt Gedicht hett Ludgerd Lüske för uns in Platt sett:

H A R V S T

Dei schööne Sommer güng hendaol,
dei Harvst, so riek, trück in dat Land.
Nu wäwt dei gauen Spinnen, groot an Taohl,
moje Fierdaogskleeder as van Meesterhand.

Tau dei Fier van’ Dag wäwt sei gau
mit ehr Kunst van’t Achterbein so flusch
leifste Elfenschleier fien mit Dau
as Schmuck för Wischke, Feld un Busch.

Jao, duusend Sülverfaoden gävt
sei hen as Spill för’n Wind,
dei trecket sacht anlang un schwävt,
unwiss dei ehr Stäe doch find’.

Sei trecket in dat Wunnerländken,
wo scheue Leiv, nich mehr fern,
un sinnig knüppt ein fienet Bändken
den Scheeper an dei Scheepersdeern.

Översetten: Ludgerd Lüske