De Boom vun't Johr 2003: De Eller

— Alnus glutinosa - Swatteller, ok Rooteller, vunwegen dat Holt —


Dat Blatt vun'e Swatteller - vun baben un vun nerrn

 

Se höört to de Barkenbööm (Betulaceae), warrt bi goode Bedingen hunnerttwintig Johr olt und dörtig Meter hoch.
De eersten twintig Johr schütt se bannig in de Hööcht un denn eerst warrt de slanke Boom mastig, mit een Kroon, de utsüht as'n groot Ei. De Telgen sünd horizontaal wussen, as bi'n Dannenboom. Se wasst an leevsten in natte Eer, avers brukt veel Licht. Dor gefallt ehr dat.
Junge Bööm hefft greungriese, glatte Rinn, oole avers swattbruune, dicke, rubbelige Bork, de ok afblättert.


De männlichen Ellernkätzchen

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

An'n Ellernbrook is dat ok bi lichten Dag noch düster. Klick op to'n Vergröttern!

An de Spitz vun de Telgen wassen de brummelbruun-greunen noch unriepen Kätzchen (männlich) un de bannig lütten, greunbruunen, ok unriepen Ellerntappen (weiblich). Se blieven den heelen Winter an'n Boom un blöhn alreets in Februar- oder Märzmaand. De lütt Tappen täuvt dennso al hiddelig op de Samen vun de Kätzchen. Eerst veel laater, wenn dat Blöhn al lang vörbi is, kamen de richtigen, greunen Bläder ut ehr Knubben rut.
Se warrt 4-10 cm groot.
Opletzt, laat in'n Harvst oder sogoor in'n Winter, wenn de Tappen swatt un riep worrn sünd, fallt dor veele lüttje Nööt rut. Se gahn mit een luurlütt Flögelblatt op de Reis, un wo se lannen, gifft dat villicht bald wedder 'ne Eller.

EllernnöötEllernnöötEllernnöötEllernnöötEllernnööt

Wieldat de Ellern oftins in't unheemliche Moor stahn, wo so veele Minschen verdrunken sünd, snackt al uns Vöröllern slecht över jem. De Bööm höörten in freuhere Tieden de Hexen un Dübels to. De Lüüd hefft seggt:

Rode Hoor un Ellernholt wasst op kenen goden Grund.

De Ellerntappen (riep)

Is ja ok gruselig, wenn se dor nachtens so swatt un düster in Water oder an Beek stahn. Keeneen vun de Lüüd harr fröher 'ne Daschenlücht hatt, un de olle Lantücht, och, de weer doch al lang utgahn! Ne, wat was dat düster!
Wat kunn een sik dor allens bi dinken, wenn he nachtens dörch so'n Ellerbrook mutt!
Weer dor nich de ole, greune Hex mit de Gluusteroogen, de ehr Arms na jüm utstreken dä?
Mennigeen hebbt ok den Dübel sehn, as he dor up gleunige Kahlen sitt, oder den slimmen Möörder, de sien Wief ümbröcht harr, wieldat he een junge, smucke Deern hebben wull. Mann, wat de huult! Oder weer dat doch de Wind? Dor kunn een ja ok'n Bever in'e Büx hebben, wenn dat Water so gluckert un in Moor de Irrwischen so sünnerbor blau lüchten un danzen.

 


Ellerblöden (weiblich)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De lütte Steg över't Water föhrt dör'n Ellernbrook. Klick op to'n Vergröttern!

 

Rinde vun een junge Eller

Dorbi sünd doch de Ellern scheune, starke Bööm, wenn se dor, oftins tosamen mit Wicheln, in Grund stahn. De Minschen hefft dat Holt woll jümmers geern to'n Buun nütt.
Lange Tiet hefft se Waterrohren ut Ellernholt makt. Dorför weer dat goot, denn Ellern sünd ja meist Waterplanten. Un wenn de Bööm jümmers scheun in't Water stahn, warrn se ok fast un bestännig, mit hatten, düsterswatten Holt (dorüm "Swatteller").
Ok för Dischen, Stöhl un Schapp, Kist un Kassen, Schötteln, Döller, Lepels, Höltentüffeln un allerlei Huusraat, sogoor för Zigarrenkisten hefft se geern Ellernholt nahmen. Dat hebben Se wiß al sehn. Sogoor Scheep hefft se dormit buut un mit de Bork hefft se de Seegel bruun farvt.

Ellernholt

Dat Holt, as dat an de Luft kümmt un pellt warrt, is scheun root (dorüm "Rooteller"). Klooke Discher hefft da sogoor "Mahagoonifurnier" vun makt. Tominnst seh dat bald so ut. So kunnst een tüüschen un veel Geld verdeenen.
Hett ja sien goden Grund, dat't Holt so root is: De Dübel hett sien Grootmudder eens mit'n Knüppel ut`n Ellernholt prügelt. Wat seggst nu?

Bi de Buern warrt ok geern de Schinken un de Wüst mit Ellern rökert. Un ut'n Schosteen is ja jümmers geern de Dübel rutfohrt un de Hexen mit ehrn Bessen vun Ellerntelgen ok, nich?
Is also doch'n Dübelsboom?
Ne, gläuv ik nich!

 

De Bork vun een ole Eller

 

 



Dat gifft avers ok noch Godes to seggen. (Ik meen avers, dat is allns Heuhnergloven.)
An Karfreedag muttst Ellerntelgen plücken un in't Huus un Schüün ophangen, dennso brennt dat Huus nich af; dennso kreeg ok de Koh een sunnes Kalf.
De Tee vun de Bläder oder vun de Bork hölpt för Tehnpien, Muulweh, Fever un Woorten. Mag ween. Da bruukst keen Dokter nich. Scheun, wat?

"He is bi'n leeven Gott in Ellerbrook", seggt de Lüüd, wenn een slöppt.
Hauptsaak, in sien Bett sünd man bloots keen Flöh!
Avers sogoor för düsse Beesters hölpt de Eller. Een mutt bloots in all Kamerecken 'n lütten Ellerntelgen leggen, dennso neiht de Flöh gau ut, un de Minsch hett Roh!
Müüs un Mullworpen verswinnen, wenn ji ok in de veer Ecken vun'n Goorn een Ellerntelgen leggt. Ja, so eenfach is dat. Wat brukt een dor noch Muusfallen, Rottengift, Unkruut-Ex un so'n Tüüg.

Wat heff ik seggt? Nix as Heuhnergloven!

 


Avers de Eller is'n feinen Boom. Se steiht överall dor, slank un rank, scheun un greun, woneem dat Water gifft.
Dorüm mööt wi ok oppassen, dat wi jümmers noog natte Placken för de Ellern op uns Eer behollen. "Feuchtbiotop" nöömt de Weetenschapler dat.
Wi köönt nich överall bloots an uns Vördeel dinken. Ok de Bööm, de Blomen un de Dierten hebben ehr Recht.

Een majestäätsche ole Eller. Man wenn de Kroon sik licht, is dat ok bi de Eller keen godes Teken.

De Eller hett veele Öör ehrn Naam geven: Ellerau, Ellerbek, Ellerhoop, Ellund un so wieder. Wat weer dat beus, wenn se denn Wööstenbarg, Sandstedt oder Sünnerbööm nöömt warrn!
Drögenindorf un Drögenbostel gifft dat al hüüdigendaags! Na ja, kunn ja ok nich överall natt sien.
Uns Eer is wunnerscheun. Wi wüllt uns Möh geven, dat se nich kaputt makt warrt.
Un nu, wenn Se mi seuken: Ik bün bi'n leeven Gott in'n Ellerbrook.

Tschüß! SeEhr Sünnschienkieker

 

...un wat meent Se, op wat för Bööm Venedig opbuut is? Nalesen op:
www.baum-des-jahres.de


na baven