Bröder in't Land Kanaan

Israeel un de Tempelbarg: Nich verspraken un nich hillig
Vun Rabbi David Meyer, in't Plattdüütsche bröcht vun Rudi Witzke

De Narichten, de elkeen Dag ut Tel-Aviv, Jerusalem, Gaza un sogoor New York kamen, schuven den Fredensverdrag wiet weg orrer laten em binah mit Hannen griepen.
De Hauptfraag bi disse vertrackte Saak is woll: Wokeen hett dat Seggen över de Hilligen Steden? …

In't Hart vun de Hilligen Steden, vun dat "toseggte Land", dat "hillige Land", liggt Jerusaleem, de "hillige" Stadt, de Steed vun't Grünnen vun't Judendoom un — wenn ok beten minner — vun den Islaam. Jerusaleem is een "toseggt" un "hillige" Stadt. Wokeen kann över "Hilligkeit" un "Gott sien Toseggen" verhanneln?

Dit Toseggen un disse Hilligkeit sünd ut jüdsche Sicht en grote Weddersprook. De jüüdsche Traditschoon kennt kein "hilliges Land" orrer en "nich aftoännern Toseggen", wat Israeel angeiht. Villich gifft dat en hillig Volk orrer en Gott leev un paßlich Verhollen, aver dat gifft keen Steden, de vun sik alleen hillig sünd. Dat gifft keen "Toseggen ahn Bedingen" noch en "hilliges Land".

In de jüüdsche Traditschoon hangt de Hillige un dat Hillige un de Gloov an en Toseggen vun Gott vun dat sittlich Verhollen vun de Minschen af, nich vun en Bedüden, dat in en Plack Eerd alleen steckt, wo dat ok jümmer is. Wokeen disse Utsaag för Ketzerie höllt, de bruukt blots de Bibel uptoslaan. Dor steiht dat swatt up witt.

Wi fangt maal mit dat 4. Kapittel vun dat 5. Book Mose an. Dor is allens kloor un ok streng seggt. Wenn dat Volk an en sinnhafte, Gott toseggen Levenswies fasthöllt, dennso ward dat in Israel leven. Anners ward dat ahn Nasicht ut dat Land verdreven warden:

"Un nu höör to, Israeel, na de Gebotten un Rechten, de ik di liernt heff, dat ji se doon schallt, dat ji in dat Land rinkaamt, dat in Besitt nehmt, dat juuch de Ewige, dien Vörvadders Gott gifft, schallt ji leven. … Kiek, ik heff juuch Gebotten un Rechten liernt, de mi de Ewige, mien Gott, uplegt hett, dat ji se so doon schallt in dat Land, in dat ji kamen ward, dat ji dat für juuch nehmen köönt. So behollt dat nu nau un bewegt dat in juuch Harten und doot dat so. Denn dat ward juuch Wiesheit un Plie sien bi all de annern Völker. …
Wenn Ji nu Kinner kriegt un Kindskinner, un in dat Land wahnt, un maakt juuch toschannen, … dat ji övel doot vör den Ewigen, dien Gott, un ji em verargert: so roop ik hüüt un den Dag över juch as Tügen Heven un Eerd, dat ji bald ümkamen ward vun dat Land, in dat ji gaht över den Jordaan, dat ji dat för juuch nehmt. Ji ward nich lang dor blieven, ji ward all utlöscht warden."

Un se streden sik

De Bott vun disse Wöör un vun vele, de de glieken, is für uns totaal kloor: Das Land hört nich dat jüdsche Volk un ok keen anner Volk. De Tosaag vun dat Inbesittnehmen hangt an een Bedingen, wieldat dat Land Gott sien is un alleen sien: He söcht ut, wat he uns dat gifft orrer nehmen deit. Un dat Maat is uns Oort un Wies, na Gebotte un Gesetten to leven.

Poor Hunnert Johr later slütt de Talmud an disse harden Wöör an. As de Juden in alle Welt verstreugt wöörn un de Tempel in Gruus un Muus slaan wöör, geven uns de Wiesen up, över disse Geschicht natodenken:

"Maal speelten up den Vörplatz vun den Tempel in Jerusaleem twei Söhns vun Preister un füngen an to zackereern. Bi dat Rümspelen harrn se ahn Natodenken dat Metz nahmen, dat för de Opper wennt wöör. As se nu streden, güngen se up eenanner loos, un dat Metz bohrte sik in den Lief vun den een' Jung. De hulte up för Smarten. As de Preister den Schrie hörten, rönnten se hen na de Steed. Dat grute se, as se dat Bloot fleten sehgen. Se tröken de Kling ut den Lief vun den Jung un füngen an, doröver to strieden, wo schietig woll dat Oppermetz sien wöör. Un as se streden, stürv de een Jung. Gott beslööt, den Tempel kort un klein to maken un de Kinner Israeels ut ehr Land to verdrieven."

De gräsig Geschicht liernt uns, dat Hilligheit un Toseggen nix mehr bedüden, wenn Moraal un Ethik up'n Kopp stellt warden, wenn de Nevensaken wichtiger sünd as dat Wesentliche, wenn en godes Geweten orrer dat Hillige mehr bedüüdt as de Ehrforcht vör dat minschlich Leven. Wenn dat dor keen Steed för den Sinn vun't Ethische gifft, gifft dat keen "toseggt" Land un keen "hilliges Land". Sünd wi hüüt nich nau dor ankamen, wat uns de Mosetext un de Geschicht ut den Talmud seggen?

Wenn de Thora uns wohrschugt vör bestimmten Götzendeinst, de uns Blieven in dat Land Israeel in Gefohr bringen kunn, mütt wi denn nich över den Götzendeinst vun een "Groß-Israel" nadenken? En Vergötzen vun dat Land, dat dat Denken vun de Juden uthöhlt un de Vörstellung von't Hillige un Sakrale över Achtgeven vör dat minschlich Leven sett?

Wenn de Talmud uns nadenken lett över de forchtboren Folgen, wenn wi de Sitt ümdreihn, mütt wi denn nich na dat Gewicht ahn Maten fragen, dat in uns Welt de Vörstellung vun Souveränität to'n Schaden vun de de Ehrforcht vör dat minschlich Leven wunnen hett? Mi dücht, wi schullen nich na de Hilligkeit vun Jerusaleem söken, wichtiger is de Nehgde vun Gott.

Vör vele Johren levten twei Bröder in't Land Kanaan. De een harr Fru un Kinner, de anner weer Einspänner.

Tosamen arbeidten se up de Feller un deilten de Oorn. Denn sää an een Dag de Broder, de Familje harr, to sik: "Ik bruuk mien Hälft vun de Oorn nich, denn bald warden mien Kinner old naug sien, sülvst een Acker to bestellen. Mien Broder is Einspänner. He schall nu anfangen un för sien olen Daag wat trüüchleggen; denn he ward alleen sien un nüms hebben, de em helpt. Hüüt nacht will ik to em gahn un em wat von mien rieke Oorn afgeven."

De ledig Broder aver harr to glieken Tiet disse Gedanken: "Ik bün alleen un bruuk nich so veel vun uns Oorn as mien Broder, de nich blots sik dörchbringen mutt, sünner ok sien Familje. Ik kann mit weniger utkamen. Hüüt nacht will ik wat vun uns Oorn bingen, de so rieklich för mi is." In disse Nacht kemen sik de Bröder in de Mööt, as se den annern wat vun'n Överschuß bröchten. As Gott aver de Gedanken un dat Doon vun disse Bröder sehg, spröök he to sik: "Dor, wo solk Denken dat Tosamenleven bestimmt, dor will ik mienen Tempel upbuun."

Dat is denn nu hüüt uns Saak, solk Denken in uns Harten wassen to laten. Denn ward dit Land uns Höpen wohr warden laten, een Land vun Eintracht un Freden för alle to sien.