Bruukwiesen ut fröher Daag:

Johanni

Opschreven vun Rudi Witzke

Wichtig is, dat dat Sünnen-Wenndag is, de Dag mit de körtste Nacht un den längsten Dag. Dat Licht hett dat Düüster ünnerkregen. De Sünn höllt Hochtiet mit de Eerd. Dat hebbt uns heidnischen Vörfahren fiert. Dat steckt in uns. Baldur is de Gott vun't Licht. An Johanni strahlt Füür üm sienen Kopp: De blinkert nu as de Sünn. Baldur warrt vun Hödur, den Gott vun de Tiet, ümbröcht.
Ut Baldur warrt bi de Christen Johannes, de an dissen Dag up de Welt kümmt.

För den Buurn is dat en wichtige Wennpunkt in't Johr. So sluten sik an dissen Dag vele Seggwiesen över dat Weder an:

"Vör Johanni mutt dat ganze Dörp üm Regen beden,
na Johanni kann't en ool Wiev doon."

"Vör Johanni beed de Buur üm Regen, na Johanni kümmt he ungelegen."

So veel Daag vör Johanni de Wittdoorn blöht,
so veel Daag na Johanni is de Roggen riep.

Wenn de Kuckuck an Johanni röppt, kümmt en düür Tiet.

Johanni-Füür

Un nu de Sünnenwenn-Füür.
De Probst Boetius schrifft 1556: "Men schall ok verbeden alle heidnische affgederye, falschen gadesdenst und des godtlosen pawstes reliquias, als van St. Johans führ, hüser mit bivoth un dergeliken behangen."

Liekers brennen Lüüd hier un dor gegen dat Verbott Sünnenwenn-Füür. Besünners in Ostholsteen warden noch lang Sünnwenn-Füür to Johanni up Bargen afbrennt.
Bi Lütten-Hansdörp, dat to Hamborg tohöör, mütt de Holtvogt an dissen Dag Sünnwenn-Füür anböten, dormit de legen Geister vun'n Noorden nich na Hamborg kamen können.

In Lägerdörp heit dat Füür Hexenbrennen. De Kinner danzen üm dat Füür. Över dat Füür wat en groot Bruu-Ketel uphängt. Old un Jung drinkt vun dat warme Beer. Af un an geiht en Fru beten afsiets un röppt:
"Kummt her, ji olen Hexen, rin in't Füür!"
Dit Fest wörr bet 1800 fiert.

Is even nich licht, dörch en Verbott dat Bruukdoom vun Johrhunnerte ut de Lüüd ruttodrieven. Leeg weer dat, dat de Nazis ut de Sünnenwenn en groot National-Fest mit veel Tamtam un "Flamme empor!" un "Die Fahne hoch!" maakt hebbt. — Nu is dat de Letzten vergahn, en Füür antoböten.

Johanni-Fest

Up Fehmarn is dat lang Bruuk, an Johanni de Hüüs mit gröön Loof to smücken. De Schoolkinner maken enen Ümtoog mit Bagen ut Barkenbuschen mit Blomen in. De Jungs hebben Vagelscheiten.

Ok in Barmstedt is Kinnerfest. Dat warrt "Kinnergröön" nöömt. Wißlich geev dat Kinnerfeste in veele Dörper.

Mien Öllern hebbt ehr Leevlang — vun 1922 an — mit de Schoolkinner un de Lütteren in ehre Dörper an'n Sünnavend na Johanni Kinnerfest fiert. De Oort un Wies hett mien Mudder ut ehr Dörp Sievertshagen bi Grimmen ut dat sweedsche Vörpommern mitbröcht. Dort hett se dat so üm 1906 as lütte Deern kennenliernt. Is wat Sweedsch in de Fierie hangen bleven.

In Cashagen in Ostholsteen hebbt mien Öllern na'n Krieg 1947 wedder dormit anfungen. Mien Broder hett dat denn bet 1997 in Cashagen elkeen Johr up de Been bröcht. Nu hett dat een vun'n Dörpsvörstand un de Füürwehr övernahmen.
Liek as up Fehmarn dregen de Jungs bi'n Ümtoog Krinks an Stöcker. An de ut Eikenloff bunnen Krinks fladdern bunte Bänner. De Deerns dregen jümmer to tweit Bögels mit Siedenpapeertuffen, twischen de Blomen bunnen sünd. Ünner twei Bögels, de överkrüüz bunnen sünd, dragen vun veer Deerns, geiht dat bi't Vagelscheiten funnen Königspaar. Vörweg en Blaaskappell!
Nameddags warden ole Dänz danzt:

"Wenn hier een Pott mit Bohnen steiht!"
"Gah vun mi, gah vun mi!"
"Mudder Witsch, Mudder Witsch!"
"Ach, leve Schauster, du, kumm, flick mi miene Schauh".

Vadder speel dortau de Fiedel.
Danzt hebben se ok den "Eldenaer Kegel", den "Windmöller" un annere anstammt Dänz. Nee, Füür gifft dat keen, dorför danzt de Groten de Nacht dörch, bet de Sünn wedder upgeiht.
Föfftig Johren hett mien Familie dat Fest in dat Dörp utricht, jümmer in de glieke Wies. As Dank hebbt de Dörpslüüd mienen Broder enen groten Findling mit sienen Naam an sien Huus upstellt. —

Johanni-Nacht

To Johanni is veel Höhnergloven ünnerwegens. In de Johanni-Nacht susen de Geister un Hexen dörch de Luft. Um Middernacht danzen de Hexen up de Krüüzweeg. Wokeen sik ünner en Eeg leggt, süht de Hexen up Hahnen vörbirieden. Besünners Sünndagskinner können up disse Wies de Hexen seihn, de in de Gegend wahnen.

In de Johanninacht dörv een keen Tüüg un Warktüüg buten laten. De wille Kreeft sett sik up dit Tüüg un bringt de Minschen, de nahsten dat Tüüg orrer Warktüüg in Gebruuk nehmen, den Kreeft. De Saken, de ut Verseihn buten bleven sünd, mütten inbuddelt warden.

De Dau vun de Johanninacht is slecht. Wokeen ut en Napp, dat vun Johanninacht-Dau klamm worrn is, drinkt, mutt starven.

Wokeen in de Johanninacht born is, hett dat Tweite Gesicht.
Vör Kortenleggersch, de in disse Nacht born sünd, heff en Grugen. "Se doot een wat an' Ranz."

Wenn een sik in de Johanninacht twischen Klock Twölf un Een ut drei Kark-Speele en Ähr haalt, kann de sik unsichtbor maken.
Dat Glieke is mööglich, wenn een mit grote Schauh dörch Farnkruut geiht.

Kannst ok Süken loswarden, wenn de legen Steden mit enen olen Lappen riffst un dissen an en Lännerscheid uphangst. Denn nehmen de Hexen de Süük mit.

Krüder, de in de Johanninacht plückt warden, helpen besünners bi Süken.
Up Fehmarn gahn de Mätens in de Johanninacht Krüder sammeln. Junge Kierls up Pierd bewachen se. De Krüder warden to enen Krink bunnen un to'n Drögen up'e Döns uphangen.

Gegen de Fallsüük (Epilepsie) warrt ut Johanninacht-Dau un Mehl en Kauken backt. Den kriegen de Kranken to eten.

Riesen (Telgen) vun de Esch, de in de Johanninacht vun ünnen na baben afsneden warden, bringen dat Bloot to'n Stahn.

Water, wat in de Johanninacht swiegen ut fleten Auen haalt warrt, heilt Süken bi Minschen un Veih.

Liek is dat, wenn du Beesen (Binsen) swiegen halst. De mütten mit Strohhalms ut dat Dack un Mehlbrie vermengeleert warden. De Brie helpt gegen vele Süken.

De Riesen (Reiser) för de Ries-Bessens mütten in de Johanninacht haalt warden, süß sünd se möör.

Johanniskruut

En besünner Kruut is dat Johanniskruut. Dat Kruut hett roden Saft. Dorüm heit dat ok Kristbloodbloom, Jesuwundenbloom, Gottesgnadenkruut, Blootreinigungskruut, Jadüwei — "Jaag den Düvel" — Köömbloom orrer Liefwehbloom. Ole Fruuns ut Klostersande bi Elmshorn sammeln an'n Johannidag dissen Saft meddags twischen Klock Twölf un Klock Een. Branntwien warrt mit dissen Saft faarvt. Disse Sluck is en Heilmittel bi Magensüken.

Johanniskruut hett Sünn drunken. Dorför warrt dat in enen Minschen wedder hell un licht, wenn he vun den Saft orrer vun dat Kruut wat to sik nimmt. Ok en Kranz üm'n Kopp ut Johanniskruut bringt Hellnis trüch. Dat Düster verswinnt.

Dröögt Johanniskruut bewohrt dat Huus för Unglück un Hexen. Kannst ok gröön Johanniskruut nehmen un de plückten Blomen rund üm dien Huus stecken orrer enen Kranz ut Johanniskruut up't Dack smieten.

Ok as Orakel-Bloom warrt Johanniskruut nütt: Twee Blomenstengel warden koppöver in en Muurritz orrer ünner de Dackrönn steckt. Kamen sik de Planten bi't Wiederwassen neger, so kümmt en Verlööfnis tostann, wennen se sik af, denn nich.
Disse Bruuk heit "Johanniskruutsteken" orrer ok "Bruut- un Brögaamssteken".

Johanni

Johanni, de Dag mit den längsten Dag un de körtste Nacht, is en besünner Dag. Uns Navers, de Dänen un Sweden, fiern de korten Nachten un de längsten Daag hüüt noch up männicheen Wies, ok mit Sünnenwenn-Füür.
Dat Kinnerfest in Cashagen is en Arvdeel ut Sweden.
Ok wenn dat wat heidnisch is: Johanni is so wat as en Hochtiet vun Gott sien schöön Natur.

Aver dor is noch mehr: Johannes de Döper, den sien Gebuurt wi ja egenlich fiert, hett lange Tieden vun sien Leven in de Natuur alleen tobröcht. Eten hett he willen Honnig un Grashoppers. Sien Kledaasch weer ut Kamelhoor. So wat maakt wi nu to Johanni un üm Johanni rüm ja nich, so eten un so kleden.
Johannes de Döper is unsen Herrn vörutgahn. He hett EM uns ankünnigt. Un hett uns de Ogen updaan. He reep:
"Doot Buuß! Maakt trecht den Herrn sien Weg! Maakt schier siene Padden!"

As he Jesus in'n Jordaan döffte, keem en Stimm vun Himmel her:
"Dit is mien leev Söhn. An EM liggt mi veel."

Dat Licht in de Natuur nümmt af vun nu an, en Licht geiht up in'n Himmel.

So sett ik an'n Sluß Wöör vun Paul Gerhardt
un fier Johanni, de schööne Natuur, dat Licht un unsen Herrn:

"De güllen Sünn, vull Freud un Wonn
Bringt in uns Leven mit jüm ehr Blenkern
En hartquicken, levlich Licht.
Mien Kopp un Leden, de wulln heel gor nich,
Aver nu stah ik, bün munter un hööglich,
Wenn to den Himmel up mien Gesicht."