Bruukwiesen ut fröher Daag: Pingsten Opschreven vun Rudi Witzke |
||
|
||
|
In den "Reineke Voß", den 1878 Joachim Mähl in't Plattdüütsche överdragen hett, kriegen wi mit, woans de Minschen sik an Pingsten över dat Grönen un Blöhen vun Bööm un Blomen freugen. Is ok to schöön, dat zorte Gröön vun de Barken un Böken un de Kastanjen. De Kastanjen hebbt ehr Blöten as Kerzen upstellt. Een Pracht!
An'n 30. un 31. vun'n Maimaand fiern wi dit Johr, 2004, Pingsten. Een Unrooh kümmt över de Minschen. Nix höllt se in de Hüüs. Hauden Motorradfahrers brusen dörch de Gegen. De Autostraten sünd vullstoppt mit Lüüd, de in't Grööne föhren orrer stunnenlang in'n Stau stahn. Dat drifft de Lüüd mit Hütt un Mütt rut in de grööne Natuur. Up Pingsten hebbt sik uns Vörfohren düchtig vörbereidt.
Lang vörher kümmt dat "Groote Reinmaken", een
wichtige Deil vun't Pingstfest. Allens mütt "pingstrein"
sien. De Fedderbedden kamen na buten, de Finster warden mit Etigwader
un Zeitungspapeer wienert, de Kökenwänn kalkt, de Footbodden
mit Gröönseep schrubbt, denn mit fienen Seesand bestreugt.
Dat Huus steiht Kopp. De Hüüs warden vör dat Fest
vun baben na ünnen, vun ünnen na baben wienert. Jeedeen
Eck ward afstövt. Alle Pött un Pannen, Töller un
Schötteln warden mit hitt Wader afwascht. Wenn allens trecht
is, ward up de Kiefendeelen fienen Sand streugt. Denn is allen "pingstrein". Schonst an'n Dag vör Pingsten is dat up'e Arbeid anners. De Lüüd fangen ganz fröh an, mennigmaal all twüschen Klock twei orrer dree in'e Nacht. Ünnerwegens na de Feldarbeid stelln se dörch ludes Ropen fast, wat annere ok all ünnerwegens sünd. Gegen Meddag is an'n Pingstsünnavend Fieravend. De Arbeider in't Moor binnen Daschendöker orrer Lappens an
Stöcker. Dat ganze Moor steiht so vull vun Fahnen. Is een schöönes
Bild, dat junge Gröön un de bunten Lappen, de in'n Wind
fladdern! Dat Moor fiert. Mit enen Treckfiedelspeeler vöran
trecken se na Huus hen un singen luuthals. De Herders versöken, dat Veih möglichst fröh uttodrieven. Se kregen na de Reigenfolg Naams. De erste heit "Dauswenger", wat Dauslepper bedüüdt. Dat is en Ehrennaam. De tweite ward "Maandkarr" nöömt. Dat is all en Ökelnaam. De drütte kreeg den Naam "Poggenküter", de veerte "Sünnenkalf", de föffte "Grüttschöttel" un de letzte "Pingstkarr" orrer "Pingstbuck" orrer ok "Pingstvoss". De Langsläper ward up verscheedene Oorten piert un tarrt.
He kriggt en Kranz ut Stroh un Brennettel up'n Kopp, orrer em ward
een Barkenbuschen an't Been bunnen. "Pingstkarr, Hawerblarr,
Bookwetengrütt, Dat sammelte Geld ward glieks in Beer un Sluck ümsett. Nu is för den "Pingstbuck" avers noch nich mit dat Piesaken vörbi. Sien Maten stellen vör den armen Kierl mit den Stroh- un Brennettel-Kranz ene Bütt mit Boddermelk un Brennettel un geven em en grotten Löpel. Kann vörkamen, dat se em denn noch mit de Pingst-Rood slaan. Dat Mäten, dat as letzte to't Melken kümmt, ward en Emmer mit Brennettel un Boddermelk vör de Döör stellt. To giern wüßt ik nu, wat Brennettel för een Bedüden hett. Ik segg maal: Brennettel is een Teiken vun Tonicht-Maken, vun Troostlosigkeit un Armoot, vun Verlatensien un Verfall. Bi Jesaja 34,13 un Hosea 9,6. kannst dat nalesen: "Un Dornen warden wassen in ehre Paläste, Nettel un Diestel in ehr Slöter." "Netteln warrn dor stahn, wo nu ehr Götzensilver steiht un Doornbüsch in ehr Hüüs." In en oles Krüderbook lees ik, dat Nettel för dat Böse un ok för Schuul för dat Böse steiht. Wat doon se blots den "Pingstkarr" un dat Mäten an, dat to laat to't Melken keem? Lichter is dat mit "Boddermelk" uptoklären. Se ward
ok Karnmelk nöömt, vun Bodder utkarnte Melk. De is nich
veel weert. Wat ik glööv, is, dat uns Öllervadders
un Öllermudders nich Teken na elk ehr Gootdünken utwählt
hebben: Is överall wat Achtersinniges bi. In Ricklingen trecken de Jungs mit eenen jungen Voss an de Kehd vun Huus to Huus mit den Beddel-Riemel:
In't Dithmarsche warden twei groote Maibööm vör
dat Huus, wo all tosamen Pingsten fiern willn, orrer up'n Dörpplatz
upstellt. De een is för de Grooten, de annere för de Kinner.
Um de Bööm danzen de Jungen un de Oolen. To'n Sluß
rieten se de Bööm üm un dregen se in dat Huus, wo
nu de Fier losgeiht. Dit "Pingsthuus" is mit enen Krink
smückt, wo bobenup een Kroon un een Hahn anbröcht is.
De Hahn hett een Ei in sien Schnavel. Wedder so kurioose Teiken?
Krink! Kroon! Hahn! Ei! Gleichzeitig erinnert der Hahn warnend an den Verrat Jesu durch seinen Jünger Petrus. In der Nacht zum Karfreitag vor Sonnenaufgang ("ehe der Hahn kräht") hatte Petrus abgestritten, Jesus überhaupt zu kennen. Der Schrei des Hahns erinnerte ihn daran, dass Jesus ihm diesen Verrat voraus gesagt hatte. Siehe in der Bibel: Matthäus Kapitel 26, Vers 34 f. und Vers 69-75." Dat Ei kunn för dat Upstahn vun unsen Herrn ut't Graff orrer
wegen sien schöön Foorm för de heele Schöppung
stahn. Dor paßt denn hen, dat de Wächter Hahn de Schöppung,
dat Ei, schütten deit un hooch höllt, dat alle Lüüd
dat Wunner seihn. Meist vergeten is, dat Petrus mit sien Predigt an Pingsten uns Kark, dat Tosamensien vun alle Christenlüüd in een Gemein vun Swestern un Bröder grünnt hett. Un dat dat egenlich de Grund is för all uns Freuden un Höglichkeit. Tosamensien! Tosamenhören! Tosamenstahn! In Noot un Freud! In Klemm un Tofredensien! Un dat allens mit dat Woort ut de Apostelgeschicht 2, 46-47:
Wenn uns dat in uns Krinks, in de Naverschop, in
de Sipp, Un all de, de mit Motoorrööd un Autos ünnerwegen
sünd, Rudi Witzke. |
|
|
||
Befraagt bi alle Bidrääg
to Bruukdoom heff ik:
Otto Mensing, Schleswig-holsteinisches Wörterbuch, 6 Bände, Neumünster, 1925-1935 Klaus Groth, Quickborn, Leipzig, 1871 F.L.K Weigand, Deutsches Wörterbuch, 2 Bände, Gießen, 1909 Jaretzki-Geith, Die Deutschen Heilpflanzen, 2 Bände, Berlin(?), 1937 Susanne Fischer-Rizzi, Medizin der Erde, Legenden, Mythen, Heilanwendungen unserer Heilpflanzen, Achte Auflage, München, 1994 Johannes Scherr, Deutsche Kultur-und Sittengeschichte, Köln, ?? Harte/Harte, Plattdeutsches Wörterbuch, Bremen, 1986 Renate Herrmann-Winter, Plattdeutsches Wörterbuch, Rostock, 1985. Bovento hebbt mi öllere plattdüütsche Frünnen un Frünninnnen vertellt, wat se noch weiten. Eigen un friee Biller. Rudi Witzke 30.5.2004
|