Leven bi en Gautsherrn, Deil 6 :
Dat Leven geiht up un daal

vun Rudi Witzke



1: Deputaathüüs


2: Deputaathüüs mit Dörppump


3: Köök mit apen Kamin

Uns Jungs ut dat Gautsdörp Lütten Kordshagen kennt ji nu schon all. Dor ward dat Tiet, dat ik dat Dörp beten nauer wiesen dau. Ik heff bi Wikipedia Biller funnen, de dat wiesen, woans wi levt hebbt. Bi dat Bild 2. is up de rechte Siet en Huus to seihn. Dor hebbt veer Deputatfamiljen in wahnt. Uns Dörppump in de Midd vun't Dörp is hier ok so to seihn.

Glieks vörnan rechter Hand steiht de grote Schnidderkasern. De Arbeidskräfft reikten up een Gautshoff meist nich. Denn kemen för een Säsong billige Hülpskräft. Fröher hett een Schnidder up se seggt. De Hülpslüüd up unsen Gautshoff weern Italiener.


Schnitterkasern. Bild Wikimedia Commons

Hier wahnten so an 30 Manns- und Frugenslüüd. Se verköstigten sik sülven. Dorför sorgte Enrico Sambelli. De pleegte de groten Gruden, wo de Arbeidslüüd sik Eten kaken kunnen. Grude orrer Grudekoks nöömt een "Koks-Rückstände". De glöhten lang in iesern Kaakwannen mit en Roost över de Glaut. Sambelli verköffte ok Sahnebonsche for 1 Penn den Bonsche un för 5 Penn een Stück Schokoloor. De Kinner ut dat Dörp weern en gaude Penni-Kundschaft för ehm.

De Insthüüs liggt all up de linke Siet. De mütt wi nauer bekieken. Wi gaht maal in een vun de lütten Hüsungen rin. Glieks büst in de Köök. Binah de Hälft nümmt de vun baven as en Trichter muurte apene Schostein in. De Pööt un Pannen wöörn aver de Glaut vun een apen Füür an verstellbore Haken hängt.

Dörch en siede Döör kümmst in een orrer twei lütte Stuven mit Slaapbutzen, een wat längere, een wat körtere. Up Fanø, vertellte Inge mi, slöpen 9 Lüüd in twei Slaapbutzen un up vun de Wänn daalklappte Bänk.

Ik heff belevt, dat uns Naversjung Otto, nau in mien Öller, dull krank wöör un wohl na en halfes Johr storven is. Wenn een sik dat vörstellt: Een Kind mit Lungenentzündung un keen Platz, alleen to liggen. Wader weer knapp un müßt vun de Dörppump hålt warden. Dor hülp dat denn ok nich miehr veel, dat de Fru Oberamtmann orrer mien Mudder en Vanilje-Supp mit rinslaan Eier för dat kranke Worm bröchte.


Zentrifuge un Botterfatt ut Wikipedia

Elkeen Familje harr een Kauh, zentrifugierte de Sahn af un bodderte sülven. Dat müßt för een Familje reiken, wat dat nu 3 orrer 8 Personen weern. Een gaude Kauh geev domaals 20 Liter an'n Dag. Mehrere Weken vör dat Afkalven geev se kein Melk, dei stünn dröög. De Familjenmutter harr för disse Tiet Boddersmalt un Swiensmalt trüüchstellt. För lütte Kinner kunnen se sik Melk vun'n Hoff hålen.

För uns Jungs geev dat aver en Tietlang wat Besünnres. As uns Naverkind Otto so krank weer, föhrte sien Mudder faken na't Sükenhuus, ehm to besöken. Denn lungerten wi üm Navers Huus rüm un täuvten up Henny, de öllst Deern vun den Naver. Wi harrn Såhn un Zucker to Huus afstöövt. Wokeen kunn, bröchte ok Vanilje-Zucker mit. Un Henny hett Sahn un Zucker insammelt un verswünn dormit in de Köök mit den apen Schosteen. Un denn keem se mit en grote Platt, up de se Zuckerbonsches sneden harr. Elkeen kreeg vun uns sien Portschoon.


Zuckerbonsche. Foto Rudi Witzke

Otto stürv. Wi harrn en Maten verlorn. Henny güng as Plichtjohrmäken in'n Deinst. Dor weer Sluß mit de Zuckerbonsche. Lang is dat mit uns ümgahn, dat Otto storven weer. Wat weer dat, de Doot? Wi schullen uns noch deiper in dit Levensradel verheddern. Natüürlich harrn wi noch nix mit Deerns in'n Sinn. Else, dat Timmermäken vun de Fru Oberamtmann, muchten wi aver giern ankieken. Dor passeerte denn, dat dat Timmermäken up de Chaussee na Rostock vun en Auto dootföhrt wöör.

Wi sünd jümmer wedder na de Steed henlopen, wo dat passeert weer. Toierst kunnst sogoor beten Blaut up de Straat seihn. Wi kemen nich up de Idee, Blaumen an de Stratensiet in en Kumm to stellen. In Pütte, uns Naversdörp, weer up den Karkhoff wiss ehr Graff. Nüms hett uns dorvun vertellt. Wi weern nich eenmaal an ehr Graff. Un deip ünnen in uns lütten Seelen harrn wi se doch so giern.


Strauchtomaten. Bild Fir 002/Wikimedia commons


Tomaten. Bild Fir 002/Wikimedia Commons

Neven unsen groten Goorn buute in een Johr de Gautsherr Tomaten an. Wi müßten bloots de rechte Tiet afpassen. Wi kröpen achter uns Heck bit in de Hööcht vun dat Tomatenfeld. In den Tuhn bögten wi den Draht uteenanner. Un wenn de Tomaten riep weern, kröpen wi na unsen Fudderplatz. Up ähnlich Wies besorgten wi uns Håsenköpp un Augustäppel.

Nu wagten wi uns ok maal wat dichter an den Gautshoff ran, wo wi gor nich so giern seihn wöörn. Dor werren twei grote Dieke, de Schååpwasch un de Himmeldiek. De gröttsten vun uns smeten en Dråhtkorf so wiet se kunnen in den Diek, wi annern rönnten mit de Lien in de Hannen loos un slepten so den Korf dörch den Diek. Wenn de Krutzen groot naug weern, hett Mudder dorvun en Meddag maakt.


Krutzen (Karausche). Bild Wikimedia Commons


Kartüffelpuffer. Bild Ulrich Clormann/Wikimedia Commons

Een Tiet lang harr ik een dullen Jieper up Kartüffel-Puffer. Wenn ik ennerwoorns in't Dörp den Ruuch in de Nääs kreeg, weer fasttostellen, wokeen welk in de Pann harr.

Meist wöör dörch de Döör Frischluft in de Köök hålt. Ik kreeg dat jümmer trecht, dat de Mudder vun dat Huus mi wies wöör. Un schon weer ik in de Köök. Und na een Tiet harr ik drei Kartüffel-Puffer up'n Töller. Ok braden Hiering kunn mi anlocken.


Braden Hiering. Bild Wikimedia Commons

Wi kennten un brukten keen Big Macs. Uns Öllern güngen nich in een Gasthuus eten.

Disse kommodige Tiet ännerte sik. In'n Sommer 1937 un 1938 slöög de Blitz in Strohdackhüüs. Fru Fischer, en ole, up bei Ohren dove Fruu, makte in ehr brennen Huus in alle Rauh ehre Hiering sauber, se kunn noch reddt warden, Vadder hålte in'n letzten Ogenblick Steinfurths Kauh ut den brennen Stall. Up dat Schaulhuusdack stünnen veele Mann, göten Wader rup un verhinnerten, dat dat Füür översprüng.

Nu kreeg dat Schaulhuus en Teigeldack. De Staat, den de Domään ja tohöörte, bute söß niege Arbeiderhüüs. Dat Dörp harr en anner Gesicht un en anner Seel.


Okarina. Foto Tormod/Wikimedia Commons

Uns Naver Herr Steinfurth packte in de Johren tovör faken avends ut en Kist en in Wullstoff inwickeltes Instrument, en Okarina. Hei kunn wunnerschöön dorup Musik maken. De weer nu, as sien Huus afbrennt weer, ok weg. Wi Jungs hebbt in den kaputten Kraam, in den Gruus un Muus vun de afbrennten Hüüs rümmerpükert. Un ik fünn Herrn Steinfurths Okarina. Tranen lepen den utwossen Kierl över sien Backen, as ik se ehm avends geev. Hei hett aver nie nich wedder Musik up maakt.




All Swattwitt-Fotos: Wikimedia Commons
6.11.2011


na baven