Uns Mudder is mit uns Kinner in'n Harst Latern' gåhn un wi sünd ok mit uns Kinner in'n Harst Latern' gåhn. Man güng äben in'n Harst, an'n Abend, wenn't tau schummern anfüng, mit dei Latern' up'e Dörpstråt up un dål un süng "Laterne, Laterne" orrer "Ik gåh mit mien Latern' un mien Latern' mit mi".

Gemälde von Peter Schwingen üm 1837

Œwer wecker weit noch, worüm man dat gråd tau Martini in'n Näwelmånd måken däd?

Vertellt ward dei Geschicht von einen Martin, dei dor, wo hüt Ungarn tau finnen is, in't Johr 316 n.J.C. up'e Welt keem, mit 18 Johren in Rom denn Christ wür un as Offizier ünner Kaiser Julian inne Riedertrupp deint hett. Œwer hei harr mit den Krieg nicks in'n Sinn, gifft as Offizier einen Schnurrer in grote Not 'ne Hälft von sienen roden Matäng un schmitt up'n Feldtoch gägen dei Germanen in Worms sien Kriegsgeschirr inne Eck. Sien niege Waff' is dat Krüz un hei nimmt dorför in'n Koop, dat man em 'ne Bangbüx schellt. Un gråd in den Momang, as hei dat Krüz gägen dei Waffen intuuscht, beiden dei Germanen den Römern an, œwer'n Fräden tau verhanneln. Dat wier so wat as 'n Wunner. Denn treckt sik disse Martin, dei dit Wunner vullbröcht hett, as Einsiedler taurüch, grünnt bi Potiers in Frankriek 'n Kloster un ward låters sogor dei Bischoff von Tours.

Hans Marèes, St. Martin deilt den Mantel

As hei taun Bischoff wieht warden süll, hett hei sik vör luder Trüchhollung in'n Gausstall verstäken, doch dei Gäus hemm' denn schnattert un em so verråden. So keem hei nich ümhen, den Bischoffsposten antaunähmen. As Bischoff is hei denn 398 in Tours storben. Un sien Doodsdach sall dei 11. November sien. — So is dat denn ok kåmen, dat Martin nå sienen Dod för all sien Gäud' un sien Mitfäuhlen hillig språken wür. Von dor an wür sien Doodsdach an'n 11. Näwelmånd in 'n Klenner as dei St. Martinsdach orrer St. Martini upnåhmen. Nå un nå hett sik denn allerlei Brukdaum üm dissen Dach rüm rutbillt.

Dei Martinsgaus

Antaunmarken is noch, dat Luther an'n Doodsdach von den Hilligen Martin 1483 up'e Welt keem un dorher up den Nåmen Martin döfft wür. An einen Martinsdach würn ok dei Buern dörch dei Steinschen Reformen frie, un dei Hillig Martin is so taun Schutzpatron vonne Buern un Wienbuern, vonne Hirrers un ehr Veihhauden worden.

So wunnert dat nich, dat dei 11. November besonners up'n Lann' taun bedüden Dach, den "Martinsdach" wür. Dei Aust wier inbröcht, dei miehrste Arbeit dån, Hüer un Tinsen sünd in Geld orrer Naturalien tau tåhlen, Knechten un Mätens künnen dei Stellung wesseln orrer mössten sogor den Hoff verlåten un sik taun Vörjohr niege Deinstherren säuken. Un dor dat öltlings noch kein Arbeitsamt geef, hemm' dei Kinner sungen un lütt bäten schnurrt, dormit dei Fomelie œwern Winter keem. So sall dat Martinssingen dörch dei Not in männigein Dåchlöhnerfomelie upkåmen sien — un ein Latern' wier nödig, üm den Wech tau finnen.

Üm 1870, England

Üm den Martinsdach rüm wiern ok dei Gäus all fett un künnen so noch ihrer as 'n Schwien schlacht warden. Un dor dat nå Påschen un Pingsten twischen Oornbier un Wihnachten keine Festdåch mit 'n Vullbuksäten geef, wür äben tau Martini dei Martinsgaus in'n Åben schåben. — So hett dei Gaus 'ne dubbelte Bedüdung in Verbinnung mit St. Martin. Dei Gäus hemm' em verråden, un tau sienen Doodsdach sünd's fett un kåmen as Martinsgaus up'n Disch. Wiederhen is bekannt, dat 'n mit son'n Gaus ok dei Hüer orrer dei Tinsen afgellen künn. Un so versteiht sik dat ok von sülben, dat inne Wäk nå Martini Verpuusten up'n Buernhoff ansecht wier.

"Verpuusten? Nich för uns!"