Fiete Lüttenhus: De Kriege
To'n Volkstruurdag 2021

Friedrich Schnoor (1879 — 1966) — sien Schrieversnaam weer Fiete Lüttenhus — hett twee Weltkriegen un twee Nakriegstieden beleevt un op Platt Gedichten to un ut sien Tied schreven. Sien Söhn Freddy Schnoor hett uns en ganz Koppel Texten ut sien Vadders Nalaat tostüürt, de de Tiedlööp in en direkten, tiednahen Spegel wiesen doot.

In de dree Gedichten hier beschrifft Schnoor sünnerlich dat Elend un de Noot na den eersten Weltkrieg un in de Inflaschoonstied, avers ok den Hunger un de Noot vun de Suldaten in'n 2. Weltkrieg, as he sülven bi de Feldpost aktiv weer. Ofschoonst Schnoor dach as de mehrsten Minschen to sien Tied un en slichten Naschonaalstolt harr, dicht he doch mennigmaal unkonvenschonell. So wünscht he sik in dat letzte Gedicht Freden — al 1940/41, jüst na Kriegsbeginn! — un kiekt op de "Fienden" as op Mitminschen, wat em in de Bredullje harr bringen kunnt, wenn he dat Gedicht so ünner de Lüüd bröcht harr. Also schreev he en alternativen, naschonalistischern Sluss mit Knüff gegen Churchill un Chamberlain. Man ok mit düssen Sluss much he dat Gedicht nich mehr verapentlichen; villicht schien em dat nich mehr ehrlich noog.

Uns Kriegsopfers
vun 1914-1918

Veel Breuder slogen den letzten Slaag
Un sehn un heurn nicks mehr.
Se leeten ehr Leewen för't Vaderland,
Se fünn ehr Graww ünner Steen un Sand. —
Geew Gott, dat licht weer ehr En'n!
To Huus ober jammern nu Froo un Kind,
Gott tröst ehr, de Witwen un Waisen nu sünd.
Wi ober wulln to Sied ehr stohn,
Dat Witwen un Waisen nich beddeln möt gohn!

Doch wedder is dor 'ne grote Tall
De tröcken gesund in'd Feld;
De leegen op Posten so mennig Nacht,
De tröcken mit Sang in de bleudige Slacht,
Un jeder von ehr weer een Held!
Dunn dröp ehr de Kugel un dröp ehr good,
De Eer hett drunken ehr Heldenbloot. —
Se tröcken in'd Feld so kräftig un flügg,
As Kröpels, so keem'n se in de Heimot torüg.

Dormit, dat de Fiend in't Land nich drüng,
verlörn se Arm un Been,
Sünd matt un lohm, sünd swack un krank,
Sünd blind dat ganze Leben lang
Un ward de Sünn nie mehr sehn!
För uns hebbt se rungen, för uns hebbt se blött,
Wer is, de sien broven Breuder vergitt? —
Wer is, de de Hänn in de Taschen stickt
Un vör diss Broven den Hoot nich treckt?

Se willn nich uns Mitleid, se hebben en Recht,
dat hebbt se mit Blood sick verdeent!
Wi stoht in ehr Schuld, de nie nich verjährt,
Un trurig een Volk, dat sien Helden nich ehrt
Un trurig, wer anners dat meent!
Nu, Dütschland, treed an un wies' di nich lau. —
Op uns Tosom'nsien*, dor roopt wi'd Di to:
"Nu sorg för Dien Helden bi de wichtige Sook,
Dien Kriegsopfer koomn an eerste Steed!"

Friedrich Schnoor
Hamborg 1919

*Letzte Strooph in't Original hier: Wienachtsfier

De Not
vun Friedrich Schnoor 1923

Dor stoht wi op de Stroot Dag ut, Dag in,
Grom in'd Gesich un op'n Liew blot Plünn.
Sökt rüm no Arbeit, rönnt vergebens ümher.
Un mennigeen süüwst all: "Ick mag nich mehr." —

In unse Komers sidd uns' Froo un Göörn.
Dat oole Elend! — Hungern möt's un freern.
Op ehr Gesichder moolt sick aw uns Not. —
De Kinner jammert, "Mudder, giww uns Brot!"

Doch Mudder sprickt: "Doot jug man noch gedulln,
Bet Vadder kümmt. — Wi hebbt all to veel Schull'n.
Keen Slachter un keen Bäcker giwt uns wat mehr...
Villicht hett Vadder Geld. — Teuwt bet noher."

Un kümmt de Vadder denn; du leeve Gott!
De hett kenn'n Penn. — Wat is dat för een Not!
Wat ward dat Hadd den Vadder swör;
Ji armen Kinner, wat köönt ji denn dorför!

*He lett so meud sick mang de Sienen dol.
Sien Lissen beed "O Herr, beend' diss Quol! —
Een Gott kann't dor boben doch nich geben,
Sünst weer so elend woll keen Minschenleben!"

* Twete Faten vun de letzte Strooph:

He lett so meud sick mang de Sienen dol. —
Sien Lissen beed "O Herr, beend' diss Quol!
Giwwt dat een'n Gott dor boben noch in'n Heben,
Mög he uns wieder nicks as Arbeit geben!"

Wi von de Feldpost un uns Kriegers
1940/41

Ji stoht dor buten op de Wach,
wi in de Heimot Dag un Nach.
Ji kämpft dor buten un marschiert,
wi von de Feldpost, wi sortiert.
Allns, wat jug Froo un Brut jug schreew,
wat Vadder un wat Mudder geew.
Ob Päckchen, Zeitung oder Breew;
wi hollt dat hier toers in Hann'
un hebbt uns helle Freud doran,
dat in diss' Tied, wo keen veel hett,
de broven Jungs man nich vergitt!
Denn allns, wat wi ehr Godes doot,
giwwt Toversich un nee'n Moot.
Ob Zeitung, Päckchen oder Breew'-
alls giwwt ehr frische Heimotleew!
De deit ehr not in düssen Krieg;
de ward uns helpen mit to'n Sieg!
Wo Heimot un Front tosomenstohn,
Gott uns bither noch kuum wat doon;
dor kann de Dübel sülbs geern koomen,**
noch beeder weer't för all' tosomen,
de "Herren" sülbst goot mol no vörn,
denn gleuwt mi, in ganz kotte Tied
is dat Gemetzel denn vörbi.
Wi von de Heimot helpt dorbi,
dat ümmer se mit frischen Moot
ok widerhenn ehr Plich nu doot.
Wi wölt uns braven Jungs beglücken
Un aw un to ehr mol wat schicken.
Denn wat se kriegt von unse Hand,
Doot wi för't "düütsche Vaderland"!
Denn dat's gewiß: mit jede Senn'
kriegt sneller wi den Krieg to Enn'.
Noch hebbt wi ümmer hier to eten;
Uns' Jungs, de dörft wi nich vergeten!
Mien Wunsch is: Leewer Gott in'n Heben,
Lot de "Herr'n dor boben" reden,
Mokt Freeden mit de anner Länner,
dat sünd genau wie unse' Jungs, ok Kinner'!

Wat Vadder un wat Mudder geew,
Ob Päckchen, Zeitung oder Breew;
Se dot uns'e braven Jungs beglücken,
Denn wat se kriegt von unse' Hand,
Mokt Freid jed'een in jeden Land!

Friedrich Schnoor
(Bi de Feldpost in Hamborg)
Wiehnachten / Neejohr 1940/41

** vun hier af an hett Schnoor en alternative, "regimetreue" Faten dicht:

Ok wenn he "Schörtschill" heet mit Noom'n,
oder "Schemberleen" mit'n Paraplüh,
oder ob he is een "Parlewüh"!
De ganzen Dübels ward se holn
un ehr "op düütsch" dat Fell versohl'n.
De Sleeg sünd "Made in Germany"!
Wi von de Heimot helpt dorbi,
Dat se mit ümmer frischen Moth
ok widerhenn ehr Plich nu doht.
Wi wölt uns braven Jungs beglücken
Un aw un to ehr mol wat schicken.
Denn wat se kriegt von unse Hand,
Doht wi för't "dütsche Vaderland"!
Denn dat's gewiß: mit jede Senn
kriegt sneller wi den'n Krieg to Enn'.
Noch hebbt wi ümmer hier to eeten;
Uns' Jungs, de dörft wi nich vergeeten!

Verapentlicht hett he de twete Faten aver ok nich.