Schottsche Koor, Bild: Film Kruse © Monika Kellermann

Schottsche Karr

vun Dieter Guderian

In eenen Breef ut dat Johr 1946 schreef mien Unkel Ludje an sienen Brodersöhn Donat, dat he mit de Schottsche Karr 'ne grote Packelaasch schaven hett. As ik vör korten de Breef in'ne Hand kreeg, wär för mi de Erinnerung wedder lebennig.

Ik harr ganz vergeten, wo wichtig domols so een Fohrtüg för all de Lüd wär, de keen Perd un Wagen harrn un ok keen Geld, üm sik allens bringen to loten. So 'ne Karr wär över lange Tied, villicht över een poor hunnert Johr, in Gebruk. Platz noog wär för so 'ne Karr op de Stroten. Autos gäv dat bit no de Mitt vun dat 20. Johhunnert ja noch nich veel. So kunn een Mann alleen mit eene "Minschenstärke" de Karr schuven oder trecken. Ok de Wogens, de mit een oder twe "Peerstärken" trocken wörrn, stört sik an ehren lütt' Maten gor nich. Ik sülben heff, as ik so üm de twölf Johr old wär, so en Karr schuven, üm Brikett to halen. An den Kasten wärn butensieds twee Disseln to'n Griepen. De wärn eegentlich för mi noch 'n beten wiet ut'nanner, ober dat güng.

Nun wull ik noch wat mehr weten, as ik sülben in miene Erinnerung harr. Ik heff in't Internet keken. Dor heff ik rutfunnen: de Schottsche Karr gäv dat man blots in Hamborg. Dat Internet vertellt mi ok, dat ene Schottsche Karr en Maat vun 1,50 Meter in'n Quadrat hett; an dree Sieden is en 20 cm hoge Kant. De Karr harr twee grote holten isenbeslaan Speken-Rööd. De kunnen twüschen 80 un 130 cm hoch ween. Kohlenhändlers bruken de Schottsche Karr, üm an de verehrte Kundschaft to levern. Dat gäv ok da un dor Plätz, wo man sik 'ne Karr lehnen kunn. Arme Lüd lehnten sik ene Karr, wenn se mit ehrn Husstand de Wohnung wesseln wulln.

An ene annere Stee heff ik funnen, dat de Schottsche Karr Johrhunnerte lang as en ganz un gar veelsiedig Ding brukt warrt. Dor steiht ok schreeven, worüm de Karr so heeten deiht. An' Beginn vun das 17. Johrhunnert sünd Lüd, de wat utfreten harrn, vun de Hamborgers "Zur Karre" verknackt worrn. De harrn denn den Schiet un Dreck, de ut de Hüs rutsmeten ward, optosammeln und aftoföhrn. Thürk, een vun de Nokieksel, meent, dat Michael Schott, de fröher ok "zur Karre" verknackt wär, later in sien Rebeet bleef und nu de Oppasser för de annern wär. Kann sien, dat Thürk recht hett. Kann viellicht ok sien, dat de Stellmaker, de so 'ne Karr as erster mokt hett, Schott heeten dä.

Wenn de Schottsche Karr man blots in Hamborg in Gebruk wär, so frogt sik een doch unwillkürlich, wat de anneren armen Lüd buten Hamborg denn för en Hülp harrn. Ja, se harrn. In Sleswig-Holsteen ton Biespeel harrn se den "Steertpogg". Dit Word bedüd op hochdütsch eegentlich "Kaulquappe". Du weeßt ja, de hett en' lütt Steert. De Handkarr ut Sleswig-Holsteen harr man blots een eenzig Dissel, den Steert. Dor kunnen se ok een groten Hund to'n Trecken vöspannen oder se künnt mit twee, Mann un Hund, de Karr trecken. Ut'n Moor in Glashütte un Harksheide, de hüttodags to Norderstedt hört, sind se denn to'n Biespill mit Törf den langen Weg bit no Hamborg rintrocken. Un wedder trüch.