Philipp Otto Runge: De Öllern

Andacht in de Grönauer Wegekapell an'n 21.08.94
vun Karl-Heinz Nissen

annerletzt - dat is 'n poor Weken her - dor heff ik hier vun en Bild vertellt ut de Kunsthall in Hamborg. Meister Bertram harr dat maalt vör rund 650 Johr. Dat weer en Stück ut enen Altar "Gott maakt de Deerten".

Hüüt morgen will ik wedder en Bild verkloren - ik will 't versöken - ok vun enen norddüütschen Maler - ok in de Kunsthall in Hamborg.
Philipp Otto Runge hett he heten. He hett so vör 200 Johr leevt. He is nich oolt worrn, blots 33 Johr. In Hamborg is he storven.

Up de Welt kamen is he in Wolgast, dicht an de Oostsee. Sien Vadder weer dor Schipps-Bumeister un Reeder. Philipp Otto Runge hett toeerst Koopmann lehrt, man denn is he Maler worrn, en Maler mit ganz egen un faste Vörstellungen.

Vun Huus ut weer he to'n ordentlichen Christenminschen uptrocken. He hett sik mal beklaagt, dat de Minschen keen Kinner sien muchen, dat se ehren Kinnergloben verloren harrn. Kinner un Blomen, de hett he geern maalt. Dat gifft en Bild vun em: "De Morgen" heet dat, dor liggt en lütt Kind in de Natur up'n Rüüch. Arms un Been na baben reckt un rundüm Blomen un Büsch un Bööm. Wunnerschöön!

Man ok Musik - dor mag een sik över wunnern - un Mathematik höörn för em dorto. Up en Teeknung, de heet ok "De Morgen", is dat to sehn:
Ganz akkurat, as mit 'n Lineal trocken, waßt de Steel vun en Lilie ut de Eer. De Stengel mit Blöden böögt sik as mit'n Zirkel trocken. Kinner sitt dor up un maakt Musik - ganz baben up de Bloom - vele Kinner - as en Pyramid - bet hen na de Sünn.
Dor is allens in, wat Runge geern harr: Blomen, Kinner, Musik un Mathematik.

Man hüüt will ik vun en ganz anner Bild vertellen. En ganz groot Bild, över 2 m hooch, 1,50 m breet.
Up dit Bild sünd Grootöllern mit ehr Enkelkinner to sehn. Dat sünd de Öllern vun Philipp Otto Runge un twee vun sien Kinner. Dat ganze Bild is recht düüster, - hell sünd de Gesichter vun de Olen, de beiden Kinner sünd hell un'n lütt Stück vun'n Himmel.

Achtern links süht een Huuseck. De geiht meist över ¾ vun't Bild, so dat blots noch so'n smallen Striepen Himmel un 'n beten Water mit 'n poor Scheep to sehn sünd. De Huuswand is düüster-gröön anmaalt, links kickt noch wat vun'n Finster rut.

Vör disse Wand, dor staht de Öllern.
Vadder, groot un uprecht steiht he dor, enen slichten brunen Rock hett he an, ene griese Büx mit Striepen. In de linke Hand höllt he, half vör de gröne Wand un half vör den lichten Himmel, sienen Zylinderhoot un sienen Handstock. De brunen Hoor - villicht is dat ok en Prüük - glatt kämmt, achtern inrullt, so as wi dat vun ole Paster-Biller kennen doot.
Un dat Gesicht: Streng un eernsthaftig, ok 'n beten stolt, den Mund fast tosamenknepen, 'ne steile Foolt up de Stirn, as ut Steen.

Den rechten Arm hett he böögt, Mudder hett em inhaakt. Se is meist enen Kopp lütter as ehr Mann, steiht al 'n beten krumm, man den Kopp höllt se graad so hooch as he, un se kickt graad so streng as he, villicht noch en beten energischer. Mag ween, dat se 'n beten öller is as ehr Mann, villicht is se krank orrer maakt sik Sorgen. Up den Kopp hett se ene Siedenhuuv mit 'n Schleuf babenup, de Handschen paßt dorto. Un se driggt enen feinen Umhang, blank ut Sied orrer Taft orrer wo sowat heten deit.
Disse beiden olen Minschen, de beherrscht dat Bild, groot staht se dor, se bestimmt, se staht tosamen.

Vun de Huuseck bet an den rechten Rand vun't Bild, dor is de smalle Striepen Himmel un Water mit Scheep. Man disse Striepen geiht nich dörch vun ünnen bet baben, nee, he is in de Mitt afdeelt mit 'n Stakettentuun. Un vör dissen Tuun, dor staht de beiden Kinner.
En lütt Deern, villicht 2 Johr olt, in en lang, fein rosa Kleed un en lütt Jung, 3 Johr olt, in'n Antog mit 'n groten witten Kragen. De Jung hett sien lütt Swester an'n Arm. He kickt so'n beten vörsichtig na sien' Grootöllern hooch.

Up de Eer - wo kann't anners sien - Blomen un Gröön.
Vör de Olen: Gänseblümchen un Efeu, bi de Kinner: Lilien.

Dit is, dücht mi, en groot Bild.
Groot is dat, meist 2,00 x 1,50 m.
Groot sünd de beiden Olen: Se hebbt veel schafft in ehr Leven, se köönt würklich en beten stolt sien.
Un ehr Söhn, Philipp Otto Runge, he hett en groot Bild maalt, dat föhlt een, wenn een dorvör steiht.

Dit Bild kann uns veel seggen, de Minschen, un de Farben un de Planten:
De beiden Olen, se staht so eernsthaftig vör de düüstergröön Wand.
Düüster weer de Tiet, in de dat Bild maalt würr: 1806 = Franzosentiet in Pommern, in Meckelborg un ok hier bi uns in Lübeck.
Man - gröön!

Gröön, de Farv vun't Höpen, vun't Fröhjohr, vun enen niegen Anfang. Höpen, dat is dat Best, dat wi hebbt. De Vadder hett den Hoot in de Hand, he hett em afnahmen. He hett Respekt, Respekt vör dat, wat wi nich in uns' Hand hebbt. He weet dat. He höllt den Hoot half vör de gröön Wand - vör dat Höpen - um half vör den hellen Heven - vör dat, wat uns wiß un seker is.

Enen smallen Striemel Himmel un Water mit Scheep köönt wi sehen. Scheep, mit de wi in de Welt, in de Frieheit föhren köönt. Man Frieheit, de is nich jümmers licht un hell, Frieheit, de kann swoor sien. Dat mutt een lehrn, dor mit ümtogahn.

Un denn is dor de Stakettentuun. De sparrt den Weg af, de in de Frieheit geiht. - De sparrt in.
Man he bewohrt ok, he wohrt de Kinner, de achter den Tuun staht, schützt ehr vör den rugen Wind in de Welt. Dat, wat de Gesichter vun de beiden Olen seggt - all de Sorgen in de velen Johren -, de Kinner weet dor nix vun af, se staht noch in'n Schutz vun den Tuun.

Un denn sünd dor de Blomen, dat Gröön, Göösblöömken - männicheen seggt dor ok woll Mardelbloom to - lütt un bescheiden - kickt een gor nich na hen, un jümmers sünd se dor. Kann een sik, wenn he man will, an freuen.

Schöne grote Efeu-Bläder waßt an de Eer. Efeu is dat ganze Johr över gröön, dat is tru. Dat Höpen, dat blifft uns.

Bi de Kinner, dor sünd de Lilien. Se sünd dat Teken för dat Reine, dat Unschullige. As de Engel Gabriel to Maria kümmt - he künnigt ehr ehren Söhn an - dor bringt he ehr 'ne Lilie mit. Up vele Biller is dat so to sehen: Kinner un Lilien, de höört tosamen.

Un denn is dor noch en Bloom up uns' Bild, vun de heff ik de ganze Tiet noch nix seggt:
Mudder hett Vadder inhaakt. Un in de Hand, de in sienen Arm liggt, dor höllt se en Roos. En rode Roos! Een vun de olen Sorten. Disse Roos, se is gor nich so groot, man se is de Mitt vun dat ganze Bild.

Disse Roos is dat, wat de beiden Olen tosamenhöllt: De Leev!

Un all dat, wat uns dit Bild wiest, dat much uns' Herrgott uns ok geven:
Mit'nanner olt warrn,
dat Höpen,
de Tru,
Schutz,
Frieheit
un de Leev.

Amen.