Acht maal weern Inge un ik nu all in de letzten twintig Johren över hunnert Daag dörch dat Judenland trocken, vun Noord na Süüd, vun West na Oost. Baben an'n Hermon leeg Snee up den hogen Barg, hitt brennte de Sünn uns in de Öödnis Negev, nachts slepen wi in'n Sinai ünner'n Stiernheven bi 7 Grad Frost in duppelte Slaapsäck, stünnen bi Sünnenünnergang up'n Barg Nebo. In de Dode See plegten wi in dat bannig saltige Wader unse Knaken. In'n See Genezareth swümmt wi Richt upgahn Sünn, hebbt in'n April in Bethlehem in de Geboortsgrott Wiehnachtsleeder sungen, ut'n Marien-Born in Nazareth Wader drunken, in Tell Sheba an Abrahams Brunnen in'n Schadden seten, wo he mit den Philister Abimelech de Fredensafspraak trecht kreeg. De söven Zeegen, de Abraham as Tügen för den Bund henstellt harr, hett Abimelech mitnahmen. - Un jümmer wedder tröcken wi rup na Jerusaleem. - Avers de hillige Stadt wieste uns de kolle Schuller: In uns Ohren toste de Larm vun Autos, Busse, Bagger un Buumaschinen. De Luft weer vull vun Utpuffrook. Un in'n Ielschridd jagte uns "Guide" vun Kark to Kark, rappelte sienen Snack daal. He weer trecht, wenn de Lesten meßnatt vun Sweet ankeemen. "Ölbarg", "Dominus-Flevit-Kapell", Goorn Gethsemane, hoog den Barg na't Löven-Door, lang de "Via Dolorosa", uplest de Graff-Kark. Dat kunn den Gootmöödigsten to veel warrn. Un bi dissen Galopp dörch de Hillige Stadt nöhm de Gloven meist Schaden. Jümmer noch maal nehmen Inge un ik en' Anlopp, wat uns de Stadt wat anröhren kunn. Dat wull un wull nich klappen. Een Ahnen avers nehmen wi mit, dat de Steden uns wat to seggen harrn.

Inge hett denn den Snack vun Jerusaleem för uns so afännert:
"Noch eenmaal in uns Leven verteihn Dagen Jerusaleem."
De Johren güngen in't Land. Ut uns Reis wöör nix. lnges Snack güng uns avers nich ut'n Kopp. Denn wöörn wi wies, dat uns nich mehr veel Tiet bleev. As'n lahmen Knacker kannst dat nich mihr rieten. Toierst weern wi söß Lüüd, de los wulln, veer hebben sik verkrümelt.

An'n 17.4.1999 suste de Fleiger vun Hannover mit uns beiden los hen na lsraeel. Halvig Ölven in'e Nacht kieken wiet ut uns Stuvenfinster in't Mount-Zion-Hotel an dat Gehenna-Daal, dat ok Höllen-Daal nöömt ward. De slapende Stadt seggt to uns: "Hartlich willkamen!" Hell lücht' de Muur hen bit na David's Torm. De groote Torm vun Dormitio Mariae, wat bedüüdt "Steed, wo Maria in'n ewigen Slaap fööl!" is to'n Griepen dichten bi. Blaag schimmern Lichten ut de aravschen Hüüs an't Gehenna-Daal. Inge sett sik up't Finsterbrett un schickt ehr Wünschen röver na de Steden, de so veele Johren nich mit uns snackt harrn.

Neegsten Morgen tappeln wi denn los, de Hebron-Straat daal, rup den Barg Richt Jaffa-Door. Wat is de Barg steil! Na so an hunnert Schreed jaagt dat Hart, de Aten kröcht. Puust halen! So kamen wi snutje bi't Jaffa-Door an. Afmaddelt seten wi uns daal. In'n Kopp summt un suust dat. Dor is keen Plaats nich för Föhlen. De Tung klevt: De lütte Buddel Wader kost söß Schekel, dat sünd dree Mark.
Wi krupen in'n Schadden dörch't Armeensche Quarteer, gahn dörch't Zions-Door na'n Barg Zion: Dat Kloster vun de Franziskaner steiht dor, up'e rechte Siet geiht een Weg af na den Saal vun Jesus sien lestes Abendmahl, üm de Eck rüm sünd de Benediktiner tohuus. Wi aver's sliekern bloots vun een Bank in'n Schadden na de neegste. Un denn den Zions-Barg daal un wedder steil hoch na uns Hotel. Vörhäng to, dat dat in de Ogen bietende Licht buten blifft! Köhl-Maschin up vulle Tuuren! Nix as henleggen! Sünd nu doch woll to laat kamen! De Kräfft reiken nich mihr! Wi falln in deepen Slaap, kamen to uns, drinken Wader liek döstige Köh un slapen wieder.

Stille Stunnen beleven wi an de neegsten Daag in'n Goorn vun Gordons "Golgatha" in de Nablusstraat vör't Damaskus-Door. Un in de oole, uns good bekannte Afteek vun de Armenier, wo wi drögen Rotwien köpen, un in'n Goorn vun de Krüüzfohrer ehr "Hospiz". Elkeenen Dag blieven wi avers bloots an twee, dree Steden. So kamen wi good trecht mit de Bargen. Denn wo een ok geiht, in Jerusaleem geiht dat jümmer bargup, bargdaal. Un Hart un Seel verbiestern sik bit dit Tempo ok nich.
An eenen Nameddag is överall Polizei, sünd överall Suldaten. Wi fragen an de Westmuur, wat dat dormit up sik hett. "Is Truurdag för alle storvenen Suldaten hüüt! Un an de Muur is een Fierstunn!" Wi beleven mit veele Dusend Lüüd, woans de Präsident Weizmann de Doden in een Gedenkstunn de Ehr gifft.

Lang is de Weg vun't Dung-Door na Huus hen. Allens afspaart! Överall Suldaten! Wi tappeln över de verlaten Straat daal, vör uns een lütten Juud in sien Kledaasch, Sniepelrock un grooten, swatten Hoot. Ducknackig stöckert he vör uns her. Miteens Motorrööd achter uns un groote Autos mit Blaulicht! De Präsident Weizmann mit sienen Troß! Un wat maakt uns hutzlig Juud? He winkt un winkt, wat se ehm mitnehmen schullen. Per Anhollerföhren is Bruuk in lsraeel. Avers Weizmann hett ehm nich mitnahmen. De lüttje Juud mußt den wieden Weg na Mea Shearim denn woll doch to Foot lopen.

Sünndags maken wi uns up'n Weg to'n Gottesdeinst in de evangelsche "Erlöserkark". Is doch een Stadt, wo Wunnersames passeert: Präses Kock vun de EKD maakt sienen iersten Besöök in Jerusaleem. Mit ehm un den Probsten un en levige Gemeen hebbt wi een innig Gottesfier.
Un een Wunner gifft dat ok neegsten Dag: Wi sitten dichten bi de Erlöserkark un drinken unsen Tee. An'n Naverdisch hören wi, dat Lüüd düütsch snacken. Un nu dat Wunner: Een Theologie-Professer up't Oolendeil, de nu hier enerwormns sien Hüsung nahmen hett, is ünnerwegens mit siene Navers un een Frünnin ut Düütschland. He will jüm Besünneres wiesen. Un wi warden inlaadt mittokamen. De Professer kloppt an een Döör, un wi sünd in dat Huus vun den russisch-orthodoxen Patriarchen.
Denn sitten wi in'n Goorn vun den syrisch-orthodoxen Patriarchen. Wi drinken aravschen Koffie. En Mönk wiest uns alle Rüüm, een schööner as de anner. Denn beed he mit uns in ehre Kark in de aramääsche Spraak, de Spraak, de Jesus snackt hett. Upletzt kümmt rut, dat de Mönk een Ikonen-Maler is. He maalt twee för uns, un de Professer bringt se uns mit, wenn he maal na Düütschland kümmt. Wenn dat keen wunnersame Dag weer! Fründliche Minschen an uns Weeg!
Jüst to rechten Tiet sitten wi an annern Dag an de Westmuur: Lüüd warden rup na'n Barg Moriah laten. Dor stahn de för Muselmanen hillige Felsendoom und de El Aksa Moschee.
Wi slennern dörch de Goorns up de Oostsiet, seihn dat "Güllne Door" vun de Stadtsiet. In'n Schadden hebbn sik aravsche Familien dat up Matten kommodig maakt. Wi setten uns daal, drömen un laten den Blick wannern. Smucke Kinner kannst seihn. Schoolklassen marscheern vörbi, twee un twee Kinner faten sik jümmer an de Hannen. Stille Stunnen beleven wi hier.
Avends lees ik denn na, dat een nich in disse Goorns gahn schull, wieldat Wachlüüd di wegjagen orrer för korte Tiet sogoor fastnehmen. Wunnersam, uns hett nüms wegjagt.

Dat Güllne Door

Westmuur © Jean Léon Génôme

Versteiht sik, dat wi ok dörch dat Quarteer vun de Orthodoxen, dörch Mea Shearim, trocken sünd. In eenen "Supermarkt" köpen wi in. Inges Nees hett veele Belevnisse. Ik krieg bloots mit, dat an'e Kass Mannslüüd Vörfohrt hebben. Fruunslüüd mütten töven, ok de junge Fru vör Inge, de mit een Kind geiht. "Machos", disse Orthodoxen! Wi wannern dörch de Ben Yehuda Straat und över de King Georges Road in de jüüdsche niege City. Veel könnt wi dat Drieven up disse "Boulevards" nich afgewinnen.

Anners is de Dag, an den wi uns de in Qumram funne Jesaja-Schrift in "The Shrine of the Book" bekieken. Un uns Besöök vun'n Herzl-Barg mit de Graffsteden vun fallne Suldaten und dat Graff vun Rabin hört woll to de grooten Belevnisse.
An letzten Dag bummeln wi noch eiß vun't Goorngraff dörch'n aravschen Suk (Basar) hen na unsen leevsten Plaats in't jüüdsche Quarteer in de Neeg vun de Westmuur. Ünner'n Sünnenschirm smecken Beer un Orangensaft good. Vörbi an de Westmuur geiht uns Weg hen na de Armenier, wo wi bemalte Kacheln köpen. In de oole Afteek drapen wi de mit uns befrünnten Swester un Broder, de dor oole Verkoops-Rechte hebbn. Noch een Buddel Wien warrt för'n Afscheeds-Drunk mitnahmen, hartlich tosamen snackt un Afscheed nahmen: "The angels shall move off all stones on your ways! God shall watch over you!" "Lehitarot Yerushalayim!"
An'n letzten Morgen mütten wi fröh rut ut de Puuch. Klock veer stahn wi an uns Finster. Un in den fröhen Morgen swingt sik de Sang vun de Muezzins up in'n Heven. Uns geiht de Sang deep in't Hart. De Stimmen griepen in de düstere Nacht in de Höcht. Se beden un klagen, wat Vadder Gott sik jüm towennen mucht. Jüst so beleven wi ditt Ropen. Denn klingen noch eiß de Glocken vun Dormitio Mariae to uns röver. Anner Glocken antern un stimmen in in den Sang vun Jüüdsche, Christen un Muselmanen: "O Vadder Gott, höör mien Gebeed, luster up mien Flehen na Freden." Salm 143.

Wat bleven is vun uns Tuur? Dat ward de Tiet wiesen.
Hart un Föhlen laten sik Tiet mit ehr Antern.
Flinke Wöör sünd unsen Vadder Gott en Grugel.
Wohr is: Jerusaleem hett sien Spuren in uns Seel schreven.
Viilicht könnt wi malins disse Spuren lesen un düden.
"Wi wünscht Jerusaleem Glück.
Good schall dat de gahn, de di leev hebbn.
Freed schall sien in dien Muurn un dien Land.
Üm mien Frünnen, Swestern un Bräuder will ik di Freden wünschen."
So steiht dat in'n 122. Salm.

"Shalom, Yerushalayim!" Wat bedüüdt: "Freden wünsch ik di, Jerusaleem!"
Un upletzt kann Vadder Gott de blinden un dofen Nakamen vun Isaak un Ismail
wedder dat Seihn un dat Hören bibringen.
Dat is förwißlich wohr.

Rudi Witzke