Caspar David Friedrich:

Twei nadenkern Männer in't Maandlicht
(maalt 1819)


Kümmt uns denn woll beten kurioos vör, dat twei Mannslüüd so dichten tosamen in't Maandlicht ehr Drööm nagahn.

Dat weer üm 1800 de Tiet vun de Romantik, in de sik dat Leven vun Minschen bannig wat ännert harr. Maschinen ersetten de Handarbeit, de Arbeit warrt liekers sworer. De Minschen hebbt binah keen friee Tiet för sik. Dat Leven warrt harder. Armoot un Noot maakt sik breit.
Een mutt de Natuur in'n Griff kriegen, över ehr herrschen. Vör allens is güllig: Geld maakt frie! Dat is de Richtsnoor. En Minschen towedder gahn Richtsnoor!

Un dor kaamt de Romantiker un snackt vun Geföhl, Natuur beleven, vun Lengen na en anner Wies vun Sien in de Welt. De Droomwelt speelt en Rull. Wunnergloven maakt sik breit. Besünners warrt in disse Wies över Kinnertiet, Natuur, Doot, C.D. Friedrichde Güntsiet vun Leven, Gott un vergahn Tieden nadacht un snackt, schreven un maalt.

Nau in disse Tiet sinneert un maalt Caspar David Friedrich. He is dörch un dörch en romantsche Minsch.


"De Schummertiet weer Caspars Tiet. Fröh morgens in't eerste Licht un in lieke Wies bi Sünnenünnergang un dorna dörch de Natuur to wannern, mööglichst tosamen mit enen Fründ, dat weer för ehm vun groot Bedüden." Dat hett Carus över Caspar David Friedrich schreven.

Nau so en Wannerung wiest uns dat Bild "Twei nadenkern Männer in't Maandlicht". Beder schull een seggen: "Twei Frünnen!"
De Maand is upgahn. De Frünnen blieven stahn un nehmen dat Bild innig in sik up. Se seihn de zoort, sülvern Sichel vun den tonehmen Maand, de all ahnen lött, dat he en groote runde Maand warrt. "He is blots half to seihn un is doch rund un schöön!" heit dat bi Matthias Claudius.


Welk seggen, dat Bild fehlt de Deepde. Jüst dat aver gifft dat Bild sien Utsaag. Allens höört in den Vördergrund: De smalle, steenig Stieg, up den de Frünnen den Barg hochgahn, de Bööm — Fichten un Eiken, de Felsen, de beiden Mannslüüd. De wat scheif un dweer stahn Bööm bringen wat Dramaatsch in dat Bild.

Nau vör de Frünnen breekt de Ruum af, de Deepde höört alleen den Maand to, de dörch enen diesigen Heven lücht. Wiet is dat bit hen na'n Maand, liekers is he so neeg, dat allens up dat Bild tosamenwaßt. De Deepde vun de Maandnacht gifft Grött un Bedüden: Se lött Minschen enger tosamenkrupen. As en Broder leggt de jünger Mann sienen Arm up de Schuller vun sienen Fründ. Beid swiegen, se mediteern. Dat sünd de Kräfft vun de Natuur, wenn wi se recht beleven, dat se de Minschen to eenanner bringen köönt.

Caspar weit, wat dat bedüüdt, eensam un verlaten to sien. Caspar weit so ok besünners, wat dat för en Geschenk is, so mit enen Fründ in Maandlicht to drömen.

En Billerbeschriever seggt: Dat sünd nich Frünnen, wieldat se lieke Intressen un Belevnisse un Wünsch tosamenbringt. Dat is dat Verbunnensien vun Wesen to Wesen in dat Weiten vun Vergahn. De Frünnen hollen ehm fast so goot se köönt, dissen Ogenblick dor baben up'n Barg mit den Blick daal to den Maand. Enen Ogenblick, vun den Goethe seggt hett "Bliev doch, du bist so schöön!"


Twei Saken will ik to dat Bild noch seggen:
Dat Bild ist binah einfarvig. De Maand duukt allens in en bruun-rodes, schummriges Licht. Dat slütt allens tosamen, wat wi up dat Bild seihn. De Frünnen mit de gries-grönen Mantels un swatten Kappen heven sik af. So blieven se Frömde in de einig-ganze Natuur. Keeneen kann in de groot Hamonie vun de Natuur trüch, ut dit Paradies sünd wi verdreven.

Dat anner geiht up de beiden Wannerer. Se sünd den smallen Stieg hochgahn. Nu kieken se daal. De Maand is nedden vun jüm upgahn. De Köpp senkt se daal. Deep sünd se bunnen in ehr Meditatschoon. Un up de Wies geiht ehr Blick wedder na binnen. De Frünnen sünd tosamen un doch elkeen heel bi sik, so deep un so wohr bi sik, as dat annerwegens nich mööglich is.

Veele vun uns hebbt seker ehr levlang en Lengen na so en Tosamensien, wat uns Caspar mit sien Bild wiest.


Rudi Witzke

Bidrääg to anner Biller vun C.D.Friedrich:
Kriedfelsen up Rügen
, Levenskrinks, De Mönk an de Grote See


trüch


na baven


na't Flack

na de Startsiet