Karl H. Nissen

Dat Borgdoor

Wenn wi uns Biller ankiekt vun en olle Stadt, denn seht wi faken rundüm hoge Wälle un depe Grabens un en Stadtmuur. Dörch so en Muur müß man rin- un rutkamen, Stadtdore weern nödig.
So weer dat ok in Lübeck.

Uns Stadt weer meist ene Insel — aver nich ganz. Up de een Siet leep de Trav' langs, up de anner Siet de Wakenitz. Man ene Stell geev dat, in'n Norden, dor weer en Landövergang.
För de Hannelslüüd weer dat goot, de kunnen över fasten Grund föhren. Sünd mal Angriepers kamen, de uns Stadt Leges wullen, denn weer dat slecht.

Dorüm weer an disse Stell alle Tiet ene Borg, to'n Anfang, as de Slawen hier leevt hebbt, later denn bi de Düütschen un ok as Lübeck en poor Johr lang däänsch west is.

Hier stünnen in olle Tieden dree Borgdore achter'nanner. Twee sünd verswunnen, an de Stell, wo de stahn hebbt, löppt hüüt de Elbe-Trave-Kanal.
Nableven is dat Door, dat in de Stadtmuur steiht, uns Borgdoor.

Links un rechts sünd noch annere Torms to sehn. De ganz linke, dat is de Schaffertorm. Schaffer weren de Raats-Schenken. De hebbt den Braden un den goden roden Wien bröcht, wenn de Raat daagt hett.

De nächst Torm is de Kaisertorm. Worüm de so heet, dat is nich so recht kloor. Lübeck weer ene frie Stadt un harr blots den Kaiser över sik. De Kaisers sünd avers nich veel na Lübeck kamen. 1375 weer Karl IV hier. He is mit sien Fru un vele Ritter un anner hoge Lüüd dörch dat Borgdoor in de Stadt introcken. Dat weer en groot Begevenheit. Mag sien, dat de Torm dor sienen Namen her hett.

De Zöllnertorm stünn glieks neven dat Borgdoor. All, de rin wullen na de Stadt, un de, de wedder rut wullen, de müssen Toll betahlen, wenn se wat up ehren Wagen harrn.
Mal keem en Buur, bi den leeg achtern up sienen Wagen en duhnen Keerl in't Stroh. För dit "Swien" — hett de Mann vun'n Toll seggt un lacht — müß de Buur nix betahlen. Man ünner dat Stroh, dor leeg en richtig, slacht Swien — dat hett de Tollkeerl översehn.

An de anner Siet vun dat Borgdoor seht wi toeerst den Kahlentorm, de is lange Tiet as Gefängnis bruukt worrn. Mit den Fleeschtorm tosamen is dat hüüt en Steed, wo junge Lüüd sik draapt un goot mit'nanner utkaamt.

Vun den Junkertorm is nix mehr to sehn, de is afbraken. De jungen Lüüd, mit de nich uttokamen weer, de hett man dor in olle Tieden insparrt. De weren meist ut de vörnehmen un rieken Familien, dorüm de Naam.

All disse Torms weren rund mit en spitz Dack, bet twölf Meter dick. Bloots de letzt, na de Trav to, de weer veerkantig. Dat weer de Hexentorm. Sowat hett dat hier ok geven, en poor Fruuns un Deerns woorn veruurdeelt. Mehrstendeels müssen se denn rut ut de Stadt, hier wull man se nich hebben.

Un in de Mitt — twischen all disse Torms — steiht uns Borgdoor.

Ganz fröher geev dat man een Lock in't Door to'n Dörchföhren. Hüüt sünd dor veer, twee för Autos un twee för Lüüd to Foot.
Bet 1685 seet babenup en gootsche Spitz. As de afbrennt weer, keem dor en barocken Hoot babenup.

In'n November 18o6 güng dat böös to hier an't Borgdoor un in uns ganze Stadt. Dat weer de Tiet vun Napoleon. Sien Soldaten harrn de Preußen besiegt bi Jena un Auerstedt. Blücher hett sik mit den Rest vun sien Heer na Lübeck trüchtrocken, de Franzosen achterher. Dörch dat Borgdoor sünd se rinstörmt. Vele hunnert Suldaten sünd to Dood kamen, mehr as dusend legen verwundt in Kirchen un Klööster.
En lütt Tafel erinnert an disse Tiet.

Veel later is Ida Boy-Ed in en Wahnung in dat Door un in dat Töllnerhuus introcken. Se weer en recht egenstännig Fru mit enen egen Kopp. Se weer en Schriftstellersch, hett veel, veel schreven, för Zeitungen un dicke Romane. Weltliteratur weer dat nich. Man se weer för Kunst un Kultur de Mittelpunkt. Thomas Mann, Furtwängler un anner grote Lüüd güngen in un ut bi ehr.
De Stadt hett ehr ene Ehrenwahnung inricht un för se — dat mütt wi uns vörstellen — en Lock in de Stadtmuur braken un enen Erker rinbuut.

Later hett Alan Müller-Hellwig dor wahnt. Se weer Handweversch, harr dor ehr Warkstell un weer weltberühmt.

Ehr Mann is Geigenbumeister west, he hett in den Torm arbeit. De Muurn sünd so dick, dor hett keen Bus un fröher ok de Stratenbahn nich stöört.

Alan Müller-Hellwig harr enen Goorn in den Töllnertorm. Dor blöh un duft allens dörch'nanner, dat weer as ut en Märkenbook.

Hüüt is dor wedder ene Weversche tohuus, Fru Löbe.

Mal rutkieken ut den Torm: wunnerschöön.
Un vun de Nordensiet ringahn na uns Stadt, dat geiht ok hüüt noch blots dörch dat Borgdoor — un nich anners.