Karl H. Nissen

Vun olle un nie Brücken

Water speelt en ganz wichtig Rull för uns olle Stadt. Se is ene Insel. In'n Westen löppt de Fluss Trave hen na de Oostsee. Up de anner Siet kümmt de Fluss Wakenitz ut den Ratz'borger See un mündt in de Traav.
Bet vör hunnert Johr weer dat mit disse Insel noch en ganz lütt beten anners, dor weer se en 99%-Insel. In'n Norden geev dat en ganz, ganz smalle Landverbindung. De is nu dörchsneden — dörchgraavt — worrn dörch den Elbe-Lübeck-Kanal.

Mit dat Water is dat en egen Saak. Man bruukt dat, so as Exempel, to'n Drinken.
In olle Tieden aver weer dat Water ok en Help gegen Angrieper. De harrn dat swoor, över dat Water röver in de Stadt to kamen.
Un denn — ganz wichtig — kunnen Scheep up't Water föhren, in annere Länner, un dat hebbt de Lübecker Seefohrer ok maakt.

Wenn en röver wull över so en Water, müss he en Boot hebben. Männichmal geev dat ok en Furt, wo Fuhrwarken dörchföhren kunnen. Un denn geev dat noch wat Praktisches, dat weern Brücken.

De eerste Brüüch

Al ganz fröh warrt vun en Brüüch vertellt. In dat Johr 1160 — Lübeck weer graad 17 Johr olt un jüst Bischopstadt worrn — dor geev dat över de Wakenitz al ene Klappbrüüch.

Slawen ut Meckelborg harrn versöcht, de Stadt antogriepen un to plünnern. En Preester — Athelo mit Namen — hett dat mitkregen. "Mit starker Hand zog er die Klappe auf", so steiht dat upschreven, un de Meckelbörger müssen wedder ümdreihen. Dat hebbt se ok daan, un Athelo is de eerste Probst in uns Stadt worrn.

De Holstenbrüüch

Wenn een vun'n Markt kümmt, geiht dat de Holstenstraat bargdal na de Traav to. Wohrschienlich kunn man al 1191 orrer en beten later över en höltern Brüüch över de Traav kamen, man Holt warrt möör, dor weer jümmers veel an uttobetern.
Üm 1550 is en Brüüch ut Steen buut, de güng steil bargup un so ok wedder dal. De harr veel vun en Rialto-Brüüch.
För de Fuhrlüüd weer dat en bannig Stück Arbeit: Se müssen den Barg hendal vun'n Markt, dörch dat eerst Door in de Stadtmuur, denn över de Brüüch, denn dörch dat Holstendoor. Un dor stünn de Mann vun'n Toll un luur up dat Betahlen. (Dat hett dat jümmers geven.)
Hüüt is de Straat dor glatt un eben, un dörch dat Holstendoor föhrt keeneen mehr.

De Poppenbrüüch

Lübeck weer en starke Festung. To dat vele Water rundüm is en hogen Wall kamen un en deep Stadtgraben.
Üm dor röver to kamen, müß en Brüüch her. Dat weer 1634, un de Brüüch weer wedder ut Holt. Ok dor weer jümmers wat an to repareern, un so hett man en anner buut, nu ut Steen. Disse Brüüch sull nu recht wat Feines sien. Se kreeg as Smuck acht Figuren, veer Fruuns un veer Mannslüüd, un veer Vasen, ok vun Steen. De Figuren stellen dat vör, wat wi uns wünscht un nödig hebbt. Dor is de "Eintracht" un de "Freden" un de "Frieheit" un noch en poor.

1907 is de Brüüch ümbuut, de Verkehr weer grötter worrn. De Figuren — de"Poppen" — sünd wedder upstellt. De Poppen hebbt dat nich jümmers licht hatt. För en poor Weken hebbt Rowdies de "Klookheit" de Hannen afhaut. Mal is en Taxi utrutscht un de "Eintracht" is in't Water fullen. De "Neptun" weer in de dörtiger Johren to Schaden kamen, de weer lange Tiet gor nich dor. Nu steiht dor en nien. Bildhauer Gnekow hett em maakt. As de Figur wedder up de Brüüch stünn, hebbt Bekieker meent, dor weer doch veel Ähnlichkeit twischen den "Neptun" un Meister Gnekow. De hett en beten grient. "Kunn wull sien", hett he antert. "Man wie weer dat denn mit de Achtersiet?", is he wieder fraagt worrn. Dor hett he noch en beten mehr grient un seggt, "Anfaten un föhlen, denn geiht dat."

De bekannteste Figur is de Gott "Merkur". Uns gröttst Dichtersmann hett em en Gedicht schreven. Se weten nich, keen dat is? Se kennt Emanuel Geibel nich? Wiß kennt Se em. He hett schreven "Der Mai ist gekommen." Allens kloor?
Un över den Merkur hett he dit seggt:

Zu Lübeck auf der Brücken,
da steht der Gott Merkur.
Er zeigt in allen Stücken
Olympische Figur.

Er wusste nichts von Hemden
In seiner Götterruh,
Drum dreht er allen Fremden
Den blanken Podex zu.

De Dreihbrüüch

Up de anner Siet vun de Traav, up de Westensiet, stünn lang dat Geethuus un de Dröge un de Teerhoff. De Lüüd, de dor ehr Arbeit harrn, sünd mit en lütt Fähr röverföhrt. Dat weer de Matsfähr. Komischen Namen, wo mag de herkamen? Ik weet dat nich. Een meent, dat weern allens Kollegen, dat weern Maten, de mit'nanner arbeidt hebbt. En anner vertellt, dat de Fährmann "Matthäus" heten hett un dorüm "Matsfähr". Is een doon, de Fähr gifft dat al lang nich mehr.

Dor geiht nu en Brüüch över de Traav, en Dreihbrüüch. De gifft dat al wiet över hunnert Johr, vun 1892 an. Un se dreiht sik jümmers noch. Wenn dat Füürschipp "Fehmarnbelt" orrer en vun de Oldtimer rinkümmt na den Haben orrer rut will, denn dreiht sik de Brüüch na de Siet.
Dat is jümmers en lütt Schauspeel, ok wenn dat en beten duurt.

De Hubbrüüch un de Borgdoorbrüüch

Nich wiet vun de Dreihbrüüch geiht de Elbe-Lübeck-Kanal vun de Traav af. Dat is dor, wo fröher de smalle Landverbindung weer.
Över dissen Kanal müß nu ok en Brüüch buut warrn, dat heet, hier weern twee Brücken nödig. Een is baben up den Barg, glieks, wenn wi rutkaamt ut dat Borgdoor, breet un hooch, de stöört de Scheep nich, de ünnen up den Kanal föhrt. An dat End vun disse hoge un brede Brüüch sitt twee Löwen, de passt up, dat allens sien Ordnung hett.

De anner Brüüch is ünnen an de Trav, jüst dor, wo de Kanal anfangt. De is man niedrig, Scheep kaamt dor so nich ünner dörch. Wat kunn man doon? En Brüüch to'n Klappen (Klappbrüüch) hett nich passt, en Brüüch to'n Dreihen ok nich. Dor is denn en Hubbrüüch buut worn, 1900. "Hub", dat hett mit "heben" to kriegen. De Brüüch warrt hoochdrückt un denn is rieklich Platz för de Scheep up den Kanal.

De beiden Brücken, Dreihbrüüch un Hubbrüüch, sünd över hunnert Johr olt, dat sünd technische Denkmäler, se staht ünner Schutz.

De Herrenbrüüch

Wenn wi vun Lübeck na Travemünn wüllt, denn mütt wi över de Traav röver. Lange Tiet geev dat ene Fähr, de Herrenfähr. De Naam hett nu aver nix to doon mit "Herren", de kümmt vun'n "Hering".

So üm 1900 rüm is denn en Brüüch buut, de eerste Herrenbrüüch, en Dreihbrüüch. De is twei gah, as 1906 en finnisch Schipp dor gegen föhrt is. Dor müssen Lüüd, de to Foot weern, mit en Boot översett warrn, de Fuhrlüüd müssen den wieden Weg över Schwartau maken, bet de tweet Brüüch trecht weer. An de kann ik mi noch erinnern. Wat weer dat för en Beleevnis, as kort na den Krieg en russisch Schipp mit roden Schosteen un Hamer un Sichel dor dörchföhrt is!

1960 is denn ene nie Brüüch vun Beton — ganz modern — mit en groot Fest inweiht worrn. Dat weer ene Klappbrüüch. Dat hett heten, wir harr to de Tiet de gröttste Klapp in Europa.
De Schippsverkehr up de Trav hett düchtig tonahmen. De Brüüch müß jümmers wedder hochklappt warrn, twölf- bet veerteihnmal an'n Dag. All de Autos müssen denn töven, dat duur jümmers en ganze Tiet, de Lüüd hebbt quarkt.
Dit weer en ganz moderne Brüüch, man se harr so ehre Nücken, veel müß repareert warrn. Dorüm is se nu afreten, nu geiht en Tunnel ünner de Trav hendörch. De Autos köönt flott vun en Siet na de anner kamen, keen Töven mehr, man — nu kost dat Geld. Un wat doot de Lüüd? Se quarkt.

Brücken för Footgänger

Dat gifft en ganze Reeg lütte Brücken rund üm de Stadt. Över den Kanal bi de Hundestraat geiht een ut Stahl, alleen dat Ankieken maakt Spaaß. Un dat Rövergahn eerst: Se schaukelt so schöön!

Ganz nie is en Brüüch an de Obertraav. Dor findt wi de Musikhoochschool. Goot 500 Studenten lehrnt dor wat, se bruken mehr Platz. Up de anner Siet vun de Traav, graad gegenöver, steiht de Holstendoor-Hall. Dat is en Backsteenbuu vun 1926, buut för en groot Stadtjubiläum. En interessant Hall, man se weer nich recht utnutzt. In disse Hall is nu ene twete rinsett mit veel Ruum för Musikstudenten. Vun de olle Hall is nu binnen nich mehr veel to sehn. Dat is en beten schaad, man se warrt nu goot bruukt.

Un dat Henkamen för de Studenten vun en Siet na de anner is licht. Enen lütten Bagen över de Holstenbrüüch orrer över de Dankwartsbrüüch, schon sünd se dor. Man, de Weg weer liekers to wiet. Nu geiht noch en Brüüch direkt vun dat en Huus na dat anner. Wo dat möglich weer un wo to? Tja, dor warrt veel snackt, wenn de Dag lang is. De Brüüch hett al enen Namen kregen vun de Lübecker: Se warrt "Professoren-Brüüch" nöömt.

Noch mehr?

Dat gifft noch veel to vertellen vun Brücken, vun grote un lütte, vun olle un nie. Wi hebbt goot 2oo dorvun. Ik denk, för hüüt is dat noog. Wenn se mal herkaamt, denn kiekt wi uns mehr an.