Karl-H. Nissen

De Dom to Lübeck

Lesen deit Karl-H. Nissen in Holsteener Platt.

Un dor is uns' Dom. He is ut Backsteen buut, so as de mehrsten Hüüs hier, rootbruun, mit twee ganz slanke gröne Spitzen. De beiden Torms sünd recht verschieden. De een is goot antokieken, en beten verziert mit Tegelmuster, de Finster gliekmäßig verdeelt. De anner süht so'n beten groff henhaut ut, un düchtig scheef is he ok. Dat hett — is kloor — enen Grund, man dor vertell ik later vun.

Na'n Krieg sünd de Torms jümmer schefer worrn. Se weern afbrennt, en dull Fundament harrn se nich, un so harr man groot Sorg, dat se enen goden Dag ümfallt. Mit grote hydraulisch Pressen un lange Betonpahls is dat Kippen denn stoppt. Dat weer en spannend Stück Arbeit: Klappt dat orrer klappt dat nich? — Dat hett klappt. De Torms staht nu fast un seker.

Wi gaht dörch de grote, swore Döör rin un seht unsen Dom vun binnen. So bi twintig Meter hooch, ganz un gor witt utmaalt. Nee, nich ganz! Glieks dissen Ingang gegenöver, baben an de Wand sünd twee Biller to sehen. Up dat ene steiht en Hirsch an en Quell to'n Drinken. He hett en güllen Krüüz twischen sien Geweih. De anner Siet wiest enen Jäger mit en Armbost. Hinrich de Lööv is dat. Un dat is ok de Anfang vun unsen Dom. Dor vertell ik ok nochmal vun.

De Mitt — dat Mittelschipp — stammt ut de Tiet vun Hinrich. He hett veel Geld geven to'n Bu vun disse romanisch Kirch mit de runnen Bagens un de dicken Pieler. Disse eerste Dom güng bet dorhen, wo nu de Glaswand is. Dor weer dat End mit ene runne Apsis. De is denn so hunnert Johr later afbraken, un de Dom hett enen gotischen Chor kregen, slank un hell. Up disse Oort is uns' Dom ene ganz lange Kirch worrn, so bi 130 m lang.

Wi setten uns mal enen Ogenblick in enen vun disse feinen Stöhl un kiekt uns en beten üm. Dit is en olle Kirch, 1172 güng dat los mit dissen Backsteenbu. Annersrüm is dat ene moderne, junge Kirch. De Altar — ut Natursteen un Beton — steiht in de Mitt, de Gemeen sitt rundüm.

De oll Kanzel paßt goot dortwischen. Un ganz dicht bi is de nie grote Orgel. Na Westen to, dor weer de olle Orgel, de is mit verbrennt in'n Krieg. Nu is dor en Finster vun enen Künstler ut uns' Tiet, ganz, ganz bunt. Dat mütt man beleven, wenn an'n Namiddag de Sünn dor dörchschient; as Füür is dat.

Wenn wi uns vun dat Finster wegdreiht, denn kiekt wi up dat Triumphkrüüz vun Bernt Notke, hooch, bet in dat Gewölv geiht dat. He weer in de gotisch Tiet de groot Meister in Nordeuropa.

Christus hangt an't Krüüz, de Oogen to, de Mund en beten apen. Leeg antokieken: So gaht Minschen mit Minschen üm.
Maria steiht an de linke Siet, se is trurig. Blangen ehr sitt Maria Magdalena, se hett en schöön Kleed an, up de anner Siet Johannes mit den Lockenkopp un denn noch een, de utsüht, as höör he dor nich to. Dat is Bischof Krummendiek, he hett dat Krüüz stift.
Allens is ut Eekenholt, de Rahmen, dat Krüüz, all de velen groten un lütten Figuren. Maria un Johannes sünd 2,70 m hooch, grötter as'n utwussen Minsch, ut een Stück Holt arbeidt.
Un dat weer allens bunt, farvig. An den Mantel vun den Bischof kann een dat noch sehen, de weer mal root mit güllen Bläder.

In so'n Bischofskirch, dor weer dat Leven överhaupt recht bunt. Alle poor Stunnen weer Gottesdeenst orrer Andacht. Dat geev an de sößtig Altäre, överall weern Preesters an't Beden orrer an't Singen. Dor wörr en Graff apen maakt, dor kemen vörnehme Gäst to Besöök, dor trock en lütt Prozession dörch den Dom. — So still un liesen as nu, so weer dat fröher nich in den ollen Dom.

Glieks achter dat hoge Triumphkrüüz is nu de Dööp. Fröher stünn se glieks an 'n Ingang, na den Krieg hett se dissen niegen Platz kregen. Dat is en "Dööprund", en runnen Sitzplatz, so'n beten in den Grund inlaten, meist as en lütten Diek. Dat olle Dööp-Becken ut Bronze steiht in de Mitt un de Familie sitt rundüm. Dicht dorbi warrt up ene lütte olle Orgel speelt. So'n Kinds-Dööp, dat is 'n schöön Saak an disse Stell.

Nu gaht wi dörch de Döör vun de Glaswand in den Chor rin. Söventeihn Gewölv sünd över uns, all nie wedder upbuut. Lange Tiet sehg dat hier böös trurig ut. Meist is dat en Wunner, dat allens wedder trecht is.

Disse söventeihn Gewölv sünd gotisch buut, dat heet, de sünd man so dick — orrer dünn — as en halven Muursteen. Se sünd ganz licht, de gotischen Gewölv, man se gaht ok licht twei. Bi dat groot Füür — bi den Angriff up Lübeck — sünd se all tosamenfullen. De romanischen Gewölv in dat Mittelschipp dorgegen, de sünd 60 cm dick orrer mehr, de sünd heel bleven. Hüüt is de "Ostchor" de Versammlungsruum för den Dom; Vördrääg, Wiehnachtsfier, Arftensupp to Oorndank un veel anners mehr gifft dat hier.

Wi kunnen noch lang rümlopen, stahn, kieken un vertellen, as Bispill: De Kanzel. Se is vun 1568. Üm de Kanzel rüm steiht en Gitter ut iesern Stangen. De sünd so mit'nanner tosamenknütt, as weer dat Tauwark. Dat is en Stück Arbeit, dat köönt Minschenhannen alleen meist nich trechtkriegen, so hebbt de Lüüd to de Tiet dacht. Dor hett wiß de Düvel bi hulpen.

Wi kiekt uns noch eenmal üm, — na dat hohe Krüüz mit siene 70 Figuren, na de niege Marcussen-Orgel, na dat bunt Finster, wi seht ok de veer ollen Altäre, de grote Klock un miene "Schöne Madonna" — un denn gaht wi dörch dat "Paradies" wedder rut ut unsen Dom.

Wat dat "Paradies" bedüüdt, dorvun vertell ik anner Mal.