Karl H. Nissen

Vun lütte Hüüs

Vun vele groten Hüüs, vun dat Raathuus un Kirchen un Klööster, heff ik vertellt.
Dat gifft ok lütte Hüüs in uns Stadt, is doch klor.

Achter de groten Hüüs vun de Kooplüüd, dor staht ok hüüt noch ganz vele lütte Hüüs, in de Gänge un de Höfe. Dat sünd smalle Straten, meist recht versteken, un wenn een de findt, den truut man sik meist nich rin. Dat süht recht privat ut un dat is dat ok. Man liekers, dat sünd richtig öffentliche Straten, un dorüm dörv jedereen dor ringahn.

Hüüt will ikavers anfangen up unsen Markt, in de Mitt vun uns Stadt.

So as sik allens ännert, so hett sik ok uns' Markt över de Tiet verännert. De lütten Fachwarkhüüs gifft dat al lang nich mehr. Wo de Hauptpost mal stünn ut Kaisers Tiet, findt wi hüüt en ganz modern Koophuus. In'n Krieg is rundüm veel dalbrennt. Nies is henkamen. En Huus ut de Tiet üm 1960 steiht al ünner Denkmalschutz.

De Hauptsaak, uns Raathuus, is stahn bleven, un so is de Markt jümmers noch en lütte Rundreis dörch Lübecks olle un nie Geschicht.

To disse Geschicht höört ok en wunnerlich lütt Buwark. Dat steiht en beten an de Siet un heet "Kaak".

De Kaak

Wo vele Minschen tohoop leevt, dor mütt Ordnung sien. Dat kunn nich angahn, dat een sienen Schiet in den Brunnen vun den annern smeten hett. Mit Füür müß man vörsichtig sien. Stehlen, blödig hauen orrer ümbringen, dat geiht hüüt nich un dat weer fröher jüst so. Dor geev dat strenge Gesetten un strenge Straaf.

Dat Hoochgericht stünn buten vör dat Borgdoor, dor is männicheen üm sien Leven kamen.

Upden Markt stünn de Pranger, de Schandpahl. Baben up en Podest, en poor Stufen hooch, stünn en hoge Süül. Lege Strietmakers, Suupbütten, lütte Deev, de wörrn dor anbunnen un kregen Slääg. In de Franzosentiet, 1811, is de Pranger afbraken.

Un denn weer dor ok noch de Kaak.
Dat weer en ganz egen Huus. 1465 is dat buut worrn un hett lang "Butterbude" heten. Dat lütt Huus harr enen Keller för Botter. Vun dissen Keller güng en Gang na dat Raathuus. So hett mi dat een vertellt. To eben Eerd weren so'n Oort Laden, wo Botter to köpen weer, un babenup noch wat, dat "Finkenbuur" heten hett.

Vörher hett dat al so en Finkenbuur geven, enen Käfig ut Holt up enen hogen Pahl, aver nich för Vagels. De is na Mölln verschenkt worrn, de harrn sowat ok nödig.

• Wenn een wat mitnahmen harr up den Markt, wat he nich betahlt harr,
• wenn een leeg snackt harr över anner Lüüd,
• Beddellüüd ahn "Teken", d.h. Utwies,

de kemen up den Kaak.
Ok verheiradt Lüüd, wenn se wat harrn mit en anner Fru orrer enen annern Mann,
de müssen up den Kaak "sitten". Dat heet, se stünnen dor baben, weern anbunnen, all Lüüd kunnen se sehen, un se müssen wiß allerhand fründliche Wöör anhören.
Schöön weer dat nich, man dat sall männichmal holpen hebben.

Wo dat Woort "Kaak" herkümmt? So ganz seker weet ik dat nich.
Na en oll Wörterbook kunn dat vun "gaffen" kamen. Seker hebbt Lüüd ünnen stahn un keken (gafft) un ehren Spaaß hatt, wenn dor baben een in den Käfig sitten müß.
Dat kann ok sien, de Naam kümmt vun "Pahl". Dat Finkenbuur seet up enen hogen Pahl.
Un noch anner meent, dat bedüüdt würklich "kaken". De legen Lüüd, de dor baben in dat Buur anbunnen weern, wörrn "week kaakt", so week, dat se för alle Tieden noog harrn.

De Kaak hett över de Tiet veel beleevt.
Vun't 18. Johrhunnert an hebbt dor baben kene Minschen mehr "seten".
Broot is ünnen verköfft worrn, de Wienschröter weern dor ünnerkamen, en Klo sull inricht warrn. Langen Striet hett dat dorüm geben. Vele Lüüd in uns Stadt wullen dat lütt Huus afrieten. Dat is nich passeert, dat is ümbuut. Ik kann mi goot erinnern an dat Reisebüro dor in.

De Krieg hett rundüm all de Geschäftshüüs tweislahn, de Kaak is stahn bleven.
Bi de eersten Karnevalsümtog in Lübeck so üm 1950 rüm heff ik baben up dat Dack seten. Dat weer en feinen Platz.

1952 is he denn doch afreten, de Straat "Kohlmarkt" müß breder warrn, un dor stünn he in'n Weg.

De Steen kemen up den Lagerplatz vun de Stadt, dor hebbt se lang legen. Wat dat mehr worrn sünd in de Tiet, dat weet ik nich.

Na en Paus keem denn de olle Kaak wedder up den Disch: he sull wedder upbuut warrn. Man, wo hen un wo to? Wat is dor över snackt, diskereert un ok schimpt worrn. Geld wörr sammelt, veel Lüüd hebbt sik insett för dat lütt Huus.

Woans de Kaak wedder upbuut woor:

1986 weer he de wedder dor, de Kaak, dicht bi sien olle Stell. Ünnenrüm is he meist en beten nakelt mit de Betonpielers. Baben dat Finkenbuur hebbt de Muurlüüd vun de Kirchbu-Hütt in rechte gotische Wies wedder allerbest upricht.

Hüüt ward dor Kantüffel, Kohl un Appelsinen verköfft. Wenn Wiehnachtsmarkt is, gifft dat dor Punsch.

Wat dat lütt Huus mal för en Bedüden hatt hett, dat dat to doon harr mit Recht un Ordnung — un dat up ganz egen Wies —, keen weet dat noch?