Ut de Muuskist:
"Ik bün al hier!"

van Willi Höfig


De snaaksche Geschicht van "dat Wettlopen twischen den Swinegel un den Hasen up de lüttje Heide bi Buxtehude" schall woll elkeen in sien Kinnertiet hört of lest hebben. Man den Verfater kennt wohrschienlich nüms. Wilhelm Christian Schröder is dat wesen, leven dee he 1808 bet 1878, born in Oldendorf, Landkreis Stade, storven in Leipzig. In Hannover geev he 'n Daagblad rut, dat "Hannoversche Volksblatt", daar warrt de Geschicht 1840 in afdruckt.


Klick up tau'n Vergröttern!

Mien Book is'n beten jünger, dat is 1923 in Bremen bi Carl Schünemann druckt worrn, mit Biller van Gustav Süß, de sik männichmaal ok Süs schreven dee. Ik hebb as'n lütten Jung bannig Spaaß an dat Book harrt. Dat is in Hooch- un Nedderdüütsch druckt, jümmers up eene Siet: linker platt, rechter hoochdüütsch, mit'n dicken Streek daarmank. Mi dücht, daar weer dat to'n eersten Maal, dat mi wat schreven Platt in de Mööt keem.

Ik weet noch nipp un nau, wo dat anfung: "Disse Geschichte is lögenhaft to vertellen, Jungens, åwer wåhr is se doch! Denn mien Grootvadder, vun den ick se heff, pleggde jümmer, wenn he se mi vertellen dä, dårbi to seggen: ‚Wåhr mutt se doch sien, mien Sön, anners kunn man se jå nicht vertellen!'" Un an'n Enn heet dat: "De Lehre åwer uut disse Geschichte is: to'n Eersten, dat Keeneen, un wenn he sik ook noch so vörneem dücht, sick sall bikåmen låten, öwer'n geringen Mann sik lustig to måken, un wör't ook man'n Swinegel; un to'n Tweden, dat dat good is, wenn een freen deit, dat he sick 'ne Fro uut sinen Stanne nimmt, un de jüst so uutsütt as he sülws. Wer also een Swinegel is, de mutt tosehn, dat sine Fro ok een Swinegel is, un so wider!"

Wat ik mi dunntomaal bi disse sünnerbore Moraal dacht harr, dat weet ik hüüt nich mehr. Un denn weern daar jo ok de acht Biller, elkeen so groot as 'ne heele Siet. De Haas, de Swinegel un siene Familie weern antrocken as de Minschen, Meester Lampe sien Been steken in lange witte Büxen, achter em an flögen de Schööt van sien Sniepelrock, un de Zylinnerhoot küselt dör de Lucht. In'n Vergliek daarto seeg de Swinegel 'n beten afreten ut, he dröög n' ole Jopp un harr Holschen an de Fööt; nich anners sien Fru, un de lütten Swinegels harrn meist blots ehr Börstenfell.


Klick up tau'n Vergröttern!

De Biller, dat weern jümmer noch desülben, de Gustav Süß daar 1840 to teekt harr. De Utgever van 1923, Friedrich Lindemann, harr akkerat daarup acht geven, dat siene Utgaav nich anners utsehn dee as de eerste van 1840. Ok mien Book is in Fraktur druckt (un so keem dat denn, dat ik Fraktur un Antiqua een mit'n anner lehrt hebb — ik will dat man togeven: de olen Karl-May-Böker, de nich veel later an de Reeg kemen, harrn ok Fraktur). As Stolpersteen legen daar Wöör as "Lujedor" (Louisd'or, Goldmünze) of "Stäkröwenacker" in'n Weg: man dat weer de Tiet, wo dat sowieso nich veel anneret as Steekröven to freten geev, bet hüüt kaan ik de nich verknusen.

Un de Geschicht? Dat kümmt so troschüllig daarher, de Swinegels sünd goot to verdregen, un överhaupt is dat doch'n Kinnergeschicht, de ok in Grimms Märchen vörkümmt, as de Nummer 187, "Der Hase und der Igel". In de Kinder- und Hausmärchen is blots de Överschrift hoochdüütsch, de Text hett desülben plattdüütschen Wöör as Wilhelm Schröder sien; Wilhelm Grimm harr em 1840 ut Kassel schickt kregen. Schröder müss in de tokomen Johren vör Gericht daar gegenan gahn, wat siene Geschicht jümmer wedder naardruckt warrt. Ok in't Deutsche Märchenbuch van Ludwig Bechstein is se to finnen, hoochdüütsch översett.


Klick up tau'n Vergröttern!

Torüch to de Geschicht! Twee Deerten (of Minschen), de een riek un arrogant, de anner arm, aver en ganzen Griesen. Dat kümmt to'n Wettloop, un de Arme treckt den Rieken dat Fell över de Ohren, mit de Hülp van siene Fru. De Rieke, 'n beten stuur un dusselig, versteiht nich, wat he anscheten warrt, un löppt wieder, veerunsöbentigmaal. Un denn: "Midden up'n Acker stortde he to'r Eer, dat Blood flög em uut'n Halse, un he bleev dood up'n Platz." Nüms warrt em beduern: De Swinegels nich, un de Leser un Hörer ok nich.

Is he denn nich ümbracht worrn? Dat gifft sogor en juristischet Book över disse Fraag (Diederichsen 2008). Man dat helpt allens nix: Wi blifft op de Siet van den Swinegel. Solidariteet in'n Klassenkampf, kannst meist seggen. De Haas warrt för siene Arroganz un siene Steed in de Sellschap oppert (un wielst he 'n Dummbüdel weer); man de Swinegel is ok keen Held ut'n Billerbook. Beter arm un plietsch as riek un doof, dat is de spezielle Moral van disse Geschicht. De allgemeen minschliche Moral langt hier nich ut. Mi dücht, dat is de Oorsaak daarför, dat de Fabel so populär worrn is.


Översicht över de Muuskist
10.12.2015

trüch


na baven


na't Flack

na de Startsiet