Ut de Muuskist:
Denksteen in Ohlsdörp

van Willi Höfig


Se köönt de Biller per Klick vergröttern. Trüch kaamt Se denn mit den Zurück-Knoop op de Browser-Symboolliest.

Up den Ohlsdörper Karkhoff in Hamborg steiht 'n slichten root-brun Graffsteen: Dem ostfriesischen Dichter Harbert Harberts, 1846 — 1895.

Oolt is he nich worrn, nich mal fofftig, hest al van em hört? Een Book mit Gedichten, twee mit Prosa: 1882 Der Honoratiorentisch in Dingsda, humoristische Erzählung; 1883 Über dies und über das, kleine Geschichten — twee lütte Böker, de nu al hunnertundartig Johr oolt sünd, un wenn du de nich kennen deist, kannst liekers geruhig slapen. Wat anners is dat mit Wilde Ranken (1867), de schall een sik nich ut de Nees gahn laten, dat sünd de Gedichten.


1. Auflage 1895

Un wat weer dat nu för een, disse Harbert? He was 1846 in Emden born as de Söhn van en Bäcker un wull Lehrer warrn. In Ostfreesland geev dat noch keen Seminar daarför; de jungen Lüüd keem' as Lehrling to'n ölleren Schoolmeester un warrt denn Küsjes nömt, wat van dat latiensch Kustos kümmt. Harbert weer een van de Plietschen un Fixen. As he knapp sößtein weer, kreeg he al 'ne Stell as Schoolmeester an de Volksschool in Emden. Man dat duert nich lang, daar vertörn he sik mit een' van siene Kollegen, un in dat Disziplinarverfohren kreeg he de Schuld. De Jung sett sik hen un schreev sik den Arger van de Seel' — in Vers. Nu harr he sienen Beroop funnen! Siene Gedichten hört' draad regelmatig in de Ostfriesische Zeitung. Harbert funn Frünn bi de jungen Schrieverslüüd in Oostfreesland, he gull tohoop mit Friedrich Sundermann un Enno Hector as dat Gesicht van de junge freesche Dichtung. 1867 see he den Schooldeenst op, studeert in Bonn (Literatur, Geschichte un Kunstgeschichte) und warrt denn Schoolmeester in s'Gravenhage in Holland. Man up de Duer weer dat nix för em. 1870 füng he an, blots noch för Dagbläder to schriven, weer Journalist eerst in Breslau (wat hüüt Wroclaw is), denn in Hamborg (wat hüüt jümmer noch Hamborg blifft). He schreev för Bläder, de wi hüüt "links" nömen warrn: de Hamburger Volkszeitung un de Reform, un he schreev keene politischen Artikel, sünner för't Feuilleton. 1886 versöök he dat mit 'n egen Tidschrift, Lustige Blätter, de warrt 1887 na Berlin verleggt, un Harbert redigeer se van Hamborg ut. As 1884 das Gedichtbook Rothe Rosen rutkeem, weer he mit siene hoochdüütschen Gedichten in't heele Düütschland kennt. Mit siene plattdüütschen Vers harr he minner Spood, An de Waterkant wull nüms lesen.

Harbert weer nich goot utrüst för't Leven: de heele Tiet schetterig un küüm, un 'n Knuust harr he ok up'n Puckel. Un denn brook he sik 'n Been un weer lang in't Krankenhuus — dat weer dunnemals ok al oordig düür. De Beroop van en frieen Journalisten is hüüt 'n hartet Broot un dat weer do jüst so; Harbert holl dat ut bet to'n Oktober 1895, daar schoot he sik 'ne Kugel dör'n Kopp, in de Böker steiht "infolge andauernder Nahrungssorgen".

De Denksteen in Ohlsdörp hett keen Graffsteed bi sik. Woneem Harbert Harberts siene Knaken afbleven sünd, dat kann nüms mehr rutfinnen. Man brukt wi de Reliquien as in de Kark? Wi warrt em woll in siene Gedichten wedderfinn'n.

Dat Huuske an de Diek
Ostfriesischer Hauskalender 1874

'N Huuske steit an d'Diek —
'N Huuske steit an d' gröne Diek —
Dar waant 'n junk, junk Wicht.
'T Wichtje in't Huus.
De Bulgen sünt kruus,
De Bulgen sünt kruus, un de Bulgen sünt leep,
De Nordsee is wiet, un de Nordsee is deep —
Segg an, waar is dien Jung?

Mien Jung is up de See,
Mien Jung is up de wiede See
Un fahrt up'n old, old Schipp.
'T Schipp is all old,
Un't Water is kold —
Un't Water is kold, un de Nachten sünt lank,
Unner't Water dar schuult de sanderge Bank —
Wat weit de Wind so holl!

De Planken driewen an d'Diek,
De Planken driewen an d' gröne Diek;
Da steit'n junk, junk Wicht.
Water un Wind,
Unner't Hart is'n Kind —
Mien Jung is verdrunken, verdrunken is he,
Mien Ollen in't Karkhoff, mien Jung in de See —
Geen Vader vör mien Kind!

De Köster sleit de Klock —
De Köster sleit de Dodenklock
Woll over'n swart, swart Graft.
Eerde un Sand
'N paar Planken in d'Kant,
Un unner un boven'n paar Planken swartbunt —
Mit de Jung in d'See eerst, mit de Ollen in d'Grund
Un naast hör lütjet Kind.


Illustration van Bernhard Winter-Oldenburg
to Harberts' "Das Huuske an de Diek", 1925

Bi Domines Tuun.
Ostfriesischer Volksbote 1869.

Min Vedder Geerd leep mal dör't Loog;
As ick hum na de Orsak frog,
Reep he:
"Min Hund is weg! Hest du hum sehn?"
Ick sä: "De liggt mit dardhalf Been
Bi Dom'nes Tuun." —

Moi Antje, de leep hen un her,
Un as ick frog: "Wat deit di seer?"
Reep se:
"Min Lamm is weg! Gewiß is't dot."
Ick sä: "Ja, ja, dat liggt in't Sloot
Bi Dom'nes Tuun."

Un as ick för de Tuune streek
Un sachtje dör de Hege keek,
Wat sagg'k?
De Hund, de stürf, dat Lamm was dot,
Twee küßden sück de Lippen rat
Bi Dom'nes Tuun.

Naher.
Ostfriesischer Volksbote 1869.

Se sitt in hör Hüttje,
'n Kindje up d'Schoot;
Hör Mann liggt in't Holt dar,
Hör Mann, de is dod.

Se klagt neet un jammert,
Hör Ogen sünt heet,
Se hett noch geen Tranen,
To grot is hör Leed.

To grot sünt de Smarten,
Dat Hart deit to seer;
Dat Klagen un Jammern
Kummt säker naher.

Harbert hett ok lütte Geschichten in Vers brocht in de Oort van de Läuschen un Riemels: "Dar kann'n lütjen Sluck up stahn!" (1873), "De latiensche Buur" (1873), "'t Gemeentewark" (1870) un männich annere. För dat oostfreesch Platt bruukst 'n beten Gedüür. Man wi hefft doch ok lehrt, Fritz Reuter sien meckelbörger Platt to verstahn — un (wenn du mi fragen deist:) wenn een dat mit Gedichten to doon hett, dennso warrt Gedüür bruukt un en Geföhl för de Spraak. Mi dücht, de Leser van de "Muuskist" hefft daar noog van to Hand.


Översicht över de Muuskist
14.8.2016

trüch


na baven


na't Flack

na de Startsiet