|
 Den
Huusesel drööpt man up de hele Welt an. He is egentlich
en Wüstenbewahner un stammt vun den afrikaanschen Esel af. Höörn
deit he to de Sipp vun de Peer. Mit sien Hoof kann de Esel beter as
de Peer över Stock un Steen lopen. He is tager un hett mehr Utduur.
Dat Fell is meisttiets grau oder bruun bit swart. Över den Rüch
lööpt de so nöömte Aalstrich. An'n Buuk un üm
dat Muul un de Ogen is he witt. De Steert hett an't Enn enen groten
Quaast. Sien Ohr'n sünd veel gröter as de Peerohr'n.
De Schullerhööcht bedrügg 90 bit 160 cm. Mit 2 bit
2½ Johr kann he Kinner kriegen. Na 12 bit 14 Maanden kaamt
de Lütten up de Welt.  De
Esel hebbt en länger Leven as de Peer. Se köönt 40
Johr olt waarn. As wi bi dat Peerd snackt man vun Eselstute, Eselhengst
un Eselfohlen.
Dat I-Aaa-Ropen vun den Esel is wiet to höörn un he hett
dordörch in manch eensam Gegend al Hölp funnen. Dat I-Aaaa-Ropen
hett ok al enen Wettstriet utlööst.
De Minschen hebbt den Wildesel al 4000 v. Chr. to'n Huusesel maakt,
hebbt em domestiziert. As eerst Veerbener hett de Huusesel swore Säck
un anner Packelaasch för de Minschen up den Rüch sleept,
em bi de  Arbeit
holpen, weer en Lastesel, en "Packesel"! He wöör
ok vör en Wagen spannt un müss em trecken. Bi de Ägypter
weer he de Lastendräger för den Bustoff vun de Pyramiden.
Ok deent he de Minschen as Rietpeerd. För de hillige Familie
an Wiehnachten un op de Flucht na Ägypten weer de Esel allens
tohoop: Rietpeerd, Packesel, Levensretter un gode Kamraad. Bloots
en Wagen müss he nich trecken, sowat harrn Maria un Josef nich.
— Dat lütt Jesuskind hett sachs dormals för alle Tied
Esel in sien Hart slaten. Ok later an Palmsünndag wull Jesus
partu op en Esel na Jerusalem rinrieden. Sien Jünger müssen
extra los un en Esel besorgen; anners wull he dat nich. Wokeen will
wohl minnachtig op düsse truen Deerten dalkieken?
 
Vun Afrika keem de Huusesel över Griechenland al 1000 v.Chr.
na den Süden vun Europa. Later wöör he vun de Peer
aflöst. De weern gauer un stärker as he. De Esel is aver
taag un kann veel länger as dat Peerd ahn Water un Freten utkamen.
In'n Süden vun Europa is he noch dat Rietpeerd vun den lütten
(armen) Mann.
 Sien
Fleesch waart in Griechenland för de echte griechische Salamiwuss
bruukt. De Eselmelk sall goot för den Teint vun de Fruuns ween.
De hebbt in Eselmelk en Bad nahmen — so ok de berüchtigte
Kleopatra. Ut de Eselhuut stell man in't Mittelöller Pergament
to'n Schrieven her. Dat sull besünners goot ween. Dorher keem
wull dat Spreekwort: "Dat geiht up keen Eselshuut!" Dat
gifft noch veel Redensorten över em un he deent as Vörbild
för manch Skulptur. Ok ut uns Märkenböker kennt wi
em in mennig Gestalten.
Nöördlich vun de Alpen is de Esel eerst in de Römertiet
updükert. Dörch dat mitünner störrische Verhollen
vun den Esel is för de Minschen dat Wort "Esel" en
Begriff woorn. Mit Esel betekend man Lüüd, de sik dumm un
störrisch verholt. Dorbi is de Esel gor nich dumm. He kann sik
goot wat marken un lehrt meist gauer as de Peer.
 
Hüüt leevt he bi uns in'n Norden eegentlich blots noch
in Zoos un Eselparks. Lütte Kinner möögt em besünners
geern lieden un he hett se ok geern. Wegen sien goden Egenschaften
höllt man grote Stücke up em. He warrt to'n Bispeel för
Reittherapie bi kranke Kinner insett.
Al de goden Egenschaften hebbt denn wull ok den Sünnerklaas
dorto bewagen, den Huusesel in de Wiehnachtstiet as sien Gesellen
un truen Begleiter uttosöken.
 De
Esel vun'n Sünnerklaas
De Graue weer al recht to Johr'n kaam.
Jümmer sworer füll em dat, in de Wiehnachtstiet de velen
groten Säck vun den Sünnerklaas na al
de lütten Kinner to slepen. Bi groot Küll un oftins hogen
Snee stapp he ümmer gedüllig achter
den Olen her.  De
harr sik in de letzten Johr'n al enen Wagen toleggt. De Sünnerklaas
harr mitkregen, dat de Graue nich mehr so fix weer. Aver dat Trecken
vun den Waag weer ok keen licht Stück Arbeit. Twors harr he sik
den Sommer över goot verhalt. Un egentlich freu he sik ok al
dull up de Wiehnachtstiet. Dat weer to schöön, wenn de Ool
en vun de Säck upmaakt un för de lütten Göörn
wat ut den Sack haal. Denn lüchen de Kinnerogen mit de Steerns
üm de Wett. Aver belütten sull de Ool doch an en jungen
Esel dinken.
 De
gode Graue stünn in'n Stall un weer an't Senneern. He dach geern
an sien Kinnertiet torüüch. Dat weer al recht lang her.
In't Fröhjohr weer he up de Welt kamen.
 
 Toeerst
kunn he knapp up de wackeligen Been stahn, besünn he sik. Ümmer
wedder harr he dat versöcht. As he dat endlich schafft harr,
sehg de Welt mit eenmaal ganz anners ut. Luder lütte un grote
Lüüd bekeken em. De lütten Kinner repen begeistert:
"Ist der kleine Esel niedlich!" De een oder anner versöch
em den Kopp to kraulen. "Was hat der Esel für ein weiches
Fell," höör he denn. Sien groten Ohr'n spelen dorbi
hin un her. Bang müss he nich hebben, sien Modder weer ümmer
dicht bi em west. 
Neeschierig harr he sik denn noch allens ankeken. Aver denn harr
he sik lever eerstmal wedder up dat weke Stroh leggt.
Ümmer noch weer de Graue an't Senneern. De Tiet güng dormals
gau in't Land. Dat weer Sommer un he weer al ornlich wat ranwussen.
He keem mit anner Esel up de gröne Wisch. Dat weer en Spaß,
wüss he noch. Üm de Wett hebbt se dor "I-aaa"
ropen.
 He
kreeg ok al en hellblau Halfter anpasst. Dat stünn em besünners
goot to sien grau Fell. De gröttern Esel wöörn vör
en Kutsch spannt Dat harr he ok geern mal maakt.
Dormals harr sien Modder em vertellt, dat in de Wiehnachtstiet mitünner
de Sünnerklaas keem, um sik Hölp vun uns to halen. Dat weer
en groten olen Mann mit langen sneewitten Bort. Enen langen düsterroden
Mantel un grote swore Steveln harr he an. He söch sik denn enen
besünners smucken un starken Esel för de Wiehnachtsarbeit
ut. To geern wöör he för den Sünnerklaas arbeiden,
weer dunntomaal sien Wunsch. Wat he dor wull allens to sehn kreeg...?
 He
dach wieder an de olen Tieden. In dat Johr weer de Sommer bald vörbi.
Buten weer dat nachts al teemlich koolt. De Winter mell sik an. De
Steerns funkeln vun den düsterblagen Heven. Sehg ut, as zittern
se vör Küll. Alle Esel wöörn vun de Wisch haalt.
Se kemen alltohoop in enen Stall. Dor harr he neven en annern Esel
en Box kregen.
As wenn dat hüüt weer, höör he noch de sworen
Schreed. Se kemen na den Stall. He harr de groten Ohr'n spitzt. Denn
pulter dat gegen de Döör un en olen Mann klink se up. Sull
dat de Sünnerklaas ween? — Mit depe Stimm mell he sik: "Dat
is wedder so wiet.  Wi
kriegt en Barg to doon. Ik bruuk enen jungen kräftigen Esel!"
— Em klopp domaals dat Hart bit to'n Hals. Sull de Ool villicht
em vun all de Esel utsöken? De Ool bekeek sik een na'n annern.
Klopp bi den een mal up den Rüch, üm den annern güng
he rümm. Keek, wo groot he weer. Aver ümmer harr he noch
nich den Richtigen funnen. Nu keem he an de Reeg. De Ool brumm wat
in sien Bort. Klopp em ok up den Rüch un keek em ganz genau an.
"De sall dat ween, den Esel nehm ik mit!"
So weer dat kamen, dat he al lange Johrn bi den Sünnerklaas
in Deenst weer.  He
harr veel to sehn kregen un veel beleevt, Godes un ok minner Godes.
Mitünner harr man em enen dummen störrischen Esel nöömt.
Aver meisttiets weer he wegen sien Gootmödigkeit beleevt. De
lütten Kinner müchen em besünners geern. Hoffentlich
funn de Sünnerklaas wedder enen truen un goden Esel, de em dat
Geleit geev. Dat weern sien Gedanken. Dit Johr wöör he dat
wull nochmaal wedder schaffen.
|
