Fox Talbot un dei moderne Fotografie

van Ludgerd Lüske


Äöwer ein Gitterfenster van eine Staobend schreef Berthold Cordes kortens hier einen Bidrag. Don füll mi ein Wark van dat Schaul-Fotolabor in, dat ick 20 Johre lang leiten dö.

För den Anfang van dei moderne Fotografie duukte dat Bild up: Dat Gitterfenster van Lacock Abbey (The Latticed Window, Lacock Abbey) van William Henry Fox Talbot in England. Lacock Abbey is ein ehrwördig middelöllerlich Kloosteranlaog, dei in dei Tied van dei Säkularisieren tau'n Herrenhuus ümfunktioneiert woor. Fox Talbot hett van 1800 bet 1877 läwt un wier ein Fotopionier, van den wi taumeist wenig weiten daun — tau Unrecht, as ik hier wiesen will.


William Henry Fox Talbot mit eine Holtkamera. Klick up tau'n Vergröttern! Bild-Daoten: Wikimedia

Negativ, ein Gitterfenster in Lacock Abbey, August 1835. Klick up tau'n Vergröttern! Bild-Daoten: Wikimedia

 


Klick up tau'n Vergröttern!

William Henry Fox Talbot was van sien eierstet Foto äöwertügt. Hei tellde mit dei Hülpe van eine Lupe ut, wo väle Glasruuten man dorup seihn kunn.

In'n August 1835 nöhm William Henry Fox Talbot dat allereierste fotograofischke Negativ van dit Fenster up.


Positiv, ein Gitterfenster in Lacock Abbey, August 1835. Bild-Daoten: Wikimedia. Rechts dat Fenster hüüt. Bild-Daoten: Mike Peel/Wikimedia. Klick up tau'n Vergröttern!

As Talbot nao eine Reise wedder nao England trüggeköm, füng hei forts mit Papier an't Experimenteiern. Dat Papier mök hei empfindlick för Lecht. Hei mök up dat Papier eine Laoge ut Sülwersolt. Bold kunn hei soneumte "fotogene Teiknungen" maoken, dat wörn negative Silhouettenbiller van Blöre of Spitzenbänder, dei man dör einen direkten Kontaktdruck mök.

Wiss wull Talbot uck Biller ut dei Natur direkt upnähmen mit sien Fotopapier in eine Camera Obscura. Dorbi markde hei aower, dat wägen dat unempfindlicke Papier un dei knappe Blende van dat Objektiv ein Bild eiers nao ein orig langet Belechten upnaohmen wörd.

In'n Sommer 1835 versöchde Talbot bi bestet, sünniget Weer sien Wark van neien.

Wichtig was, dat hei tau disse Tied einen neien Prozeß upbawd har, tau'n Verbätern van dei Empfindlickkeit van sien Papier. Hei har uck pass dei Idee, dat dei Belechtungstieen dör den Insatz van eine Kamera mit eine lüttke Bildgrötte un ein grootet Blendenobjektiv woll kötter wörden.

So bawde Talbot eine Riege Holtkassens — Kuben van twei off drei Toll —, vör dei hei Linsen ut Okulare van Teleskope off Mikroskope setten dö.


Jodeiertet Papier maoken. Bild-Daoten: Ludgerd Lüske. Klick up tau'n Vergröttern!

Kalotypie off Talbotypie is ein eierstet fotograofischket Verfohren, dat 1841 van William Henry Fox Talbot mit ein Papier inföhrde, dat eine Sülwerjodid Laoge har. Papiertextureffekte in dei Kalotypie-Fotograofie wörn eine Grenze för dissen eiersten Prozeß taun Upnähmen van kontrastarme Deile un Texturen. Dat Wort Kalotypie kummp ut dat Oldgriechischke kalos = "moje" un tupos = "Indruck".


Fotopapier aktiveiern un entwickeln. Bild-Daoten: Ludgerd Lüske. Klick up tau'n Vergröttern!

Ende 1840 bawde Talbot einen heil neien Entwicklungsprozess up, bi den man blots ein orig schwacket off vull unsichtboret, "latentet" Bild in dei Kamera upnähmen möß. Dat kunn in ein off twei Minuten passeiern, wenn dat Motiv in lechtet Sünnenlecht sünd. Dat Papier, van dat Daogeslecht affschermt, nöhm man denn ut dei Kamera rut un entwickelde dat latente Bild tau ein vullstännig sichtboret Bild. Dit starke Verbätern stellde man 1841 at Kalotypie- off Talbotypie-Maude öffentlick vör.

Dat lechtempfindlicke Sülwerhalogenid in dat Kalotypie-Papier was Sülwerjodid, dat dör dei Reaktion van Sülwernitrat mit Kaliumiodid entstünd.


För dat Belichten hett Fox Talbot so ein "Muusfallen-Kamera" ut Holt bruket. Bild: Ludgerd Lüske

Taueiers wörd "jodeiertet Papier" herstellt. Dorbi bestreek man dei eine Siete van ein Blatt bestet Schriewpapier mit eine Sülwernitraotlösung un löt dat drögen. Dornao duukde man dit präpareierte Papier in eine Kaliumiodidlösung un löt et wedder drögen. Dorbi geef et ein Gliekgewicht van dei Chemikaolien. Dat Papier was so praktischk unempfindlick gägen Lecht, man kunn et so orig lange laogern. Vör dat Upnähmen bestreek man dei präpareierte Siete mit eine "Gallonitrat-Sülwer"-Lösung. Dei bestaiht ut Sülwernitrat, Essigsüre un Gallussüre. Dornao drögde man dit aktive Papier sachte mit eine Ort Löschkpapier un belechtede et in dei Kamera. Achternao dö man dat Papier wedder sachte mit mehr Gallonitrat-Sülwer-Lösung bepinseln un dorbi dat Papier vörsichtig upwarmen.

At dat Entwickeln fardig was, speulde man dei Kalotypie un drögde ein bäten. Dornao köm ein Stabiliseiern in eine Kaliumbromidlösung. So wörd dat äöwerbläben aktive Sülwerjodid tau ein inaktivet Sülwerbromid. Man kunn uck mit eine heite Natriumthiosulfat-Lösung "fixeiern". Dorbi lösde sick dat Sülwerjodid up un man kunn et licht utwaschken, worbi blots dei Sülwerdeilkes in dat entwickelte Bild äöwerbleeben un dei Kalotypie nich mehr up Lecht reageiern kunn.

Mit dei Kalotypie-Maude kreeg man ein dörschienen Originaolnegativbild, van dat man dör einen einfachen Kontaktaffdruck eine Riege Positive herstellen kunn. So har Talbot einen Vördeil äöwer dei Daguerreotypie-Maude, dei ein undösichtiget Originaolpositiv herstellde, wovan man blots dör eine Upnaohme mit eine Kamera mehr Positive maoken kunn.


Calotypie-Druck: Lacock Abbey, Süüdfront in Richt Sharington's Tower,
van Henry Fox Talbot. Bild-Daoten: Wikipedia. Klick up tau'n Vergröttern!


Bildümdreihen: Lacock Abbey, Süüdfront in Richt Sharington's Tower,
von Henry Fox Talbot. Bild: Ludgerd Lüske. Klick up tau'n Vergröttern!

Dat Positiv is wat kontrastarm, "Negativmaoken" dör Bildümdreihen wiest ein dütlickeret Bild.
Mehr tau Henry Fox Talbots sien Kalotypie-Verfaohren steiht hier in Wikipedia — leider bloots up Ingelsch, denn Fox Talbot is in Düütschland meist unbekannt. Mehr Bilder ut dat Tiedöller van de Kalotypie finnt Sei ok in Wikimedia.


Südollnborger Platt: Ludgerd Lüske, 2023

12.3.2023


na baven