En Komet an'n Himmel!

vun Marlou Lessing


Ik erinner mi noch nau an Hale-Bopp, den Kometen, de 1997 jüst in de Vörjohrstied, üm Oostern rüm, so kloor an'n Himmel stunn — un nu is wedder en Komet mit blote Ogen to sehn, avers nich mehr lang. Wokeen nachtens en kloren Himmel hett, schall dorüm mal fix kieken!


De Komet över de Eer, opnahmen vun de ISS

De Komet, de dor nu is, heet Tsuchinshan-Atlas orr, prosaischer, C/2023 A3 un is so hell, dat he mit Glück ok noch bi Daglicht to sehn is. Hier warr ik em Tsuchi nömen, is kötter.

Düsse Komet woor eerst verleden Johr to'n eersten Mal opfunnen, as he sik an de Eer annähern dä. En Observatorium in China hett em entdeckt; dorwegen heet he ok so chineesch. Dor weer he noch ganz unschienbor, wieldat he noch relativ wied weg vun de sünn weer. Kometen kriegt ehrn schönen Steert un ehr Lüchten ja eerst, wenn se de Sünn nehger kaamt. De Steert besteiht överhaupt ut Kometenmateriaal, dat vun'n Sünnenwind — den Deelkenstroom, de alltied vun de Sünn afstrahlt warrt — wegpuust warrt. Düsse Steert is Millioonen Kilometer lang! Huch, wo groot is denn dann de Komet sülven, de dor so hell lüchten deit? De mutt denn ja ok reesenhaftig ween...? — Nee, keen Bang, dat is bloots de helle Gashüll, de sik in Sünnenneegde billen deit. De Keern vun den Kometen dorbinn is hööchstens poor Kilometer groot! Un dörch den Sünnenwind un den Steert verleert he anduernd beten Materiaal, wenn he bi de Sünn langsflüggt. Veel is dat nich; de Steert süht vun hier ut teemlich massiv ut, avers de Materiaaldichte in so'n Kometensteert is ringer as dat fienste Ultrahoochvakuum, wat een op de Eer mit Vakuumpumpen tostannkriegen kann! Man bloots wieldat de Stoff- un Gasdeelken so in de Sünn lüchten doot, is de Steert so sichtbor. Dat Bild, dat wi an'n Heven seht, tüüscht also — de faste Komet binnen is heel lütt un wöör gor nich opfalln ahn düsse spektakulären Effekte, un de Steert is heel dünn un flüchtig.

Dat Materiaal vun den Kometen is blangenbi desülvige Dreck ut Steen un Stuff, den wi ok in Asteroiden un Meteore finnen doot. Reste ut de Kinnerstuuv vun uns Sünnensystem.

Dat gifft wohraftig teemlich vele unopfällige Kometen in uns Sünnensystem. Man dat klassische Bild — de helle "Schweifstern" an'n Heven — geevt de minnsten af. Tsuchi is na lange Tied wedder so een. Solk sichtbor Kometen güllen in vörwetenschaplich Tieden as Unglücksbaden; vundaag sünd se ehrder de Popstars ünner de kosmischen Ereignisse — glieks na de Sünnenfinsternisse.

Woans beweegt he sik?

Vele Kometen hebbt en regelmatige Ümloopbahn üm de Sünn, as all anstännige Objekte in't Sünnensystem; to'n Bispill de Halley'sche Komet is so en wohltrocken Maat, de brav "bi Foot geiht". Welk anner Kometen sünd avers nich an so'n Bahn bunnen, se scheet bloots so dör't Universum un warrt för korte Tied vun de Sünn antrocken. Solk Kometen seht wi nich wedder. Kann angahn, dat Tsuchi so een is, nau weet wi dat noch nich. Wenn he regelmatig is, kümmt he fröhstens in 80.000 Johr wedder.


Ümloopbahn, de al teemlich krinkaardig is


Ümloopbahn vun en Kometen

De Ümloopbahnen vun regelmatige Himmelskörper so as uns Planeten sünd all Ellipsen, in den een Brennpunkt steiht de Sünn. In den annern steiht nix (mutt ja nich). Ok de Eer maakt so'n Ellips, man de is neegto en Krink (Krinken sünd ja ok Ellipsen, man bloots de twee Assen sünd dor gliek lang), also fallt dat nich so op. Bi de annern Planeten is dat mehr orr minner liek.

Wat nu avers Kometen sünd, de sünd bookstäävlich exzentrisch: Ehr Ümloopbahnen sünd faken heel langtrocken Ellipsen, de mit ehr een Enn faken bet wied ut den Beriek vun de Planeten rut; dat anner Enn verlöppt heel nehg an de Sünn. So'n Komet süht also teemlich veel vun uns Sünnensystem — de kolen, dunklen butern Berieke liekso as de Midd hier, 'neem dat hell un munter togeiht. Buten in de Lerrigkeit, 'neem de Sünn meist bloots noch en helle Punkt is, dor is de Komet ok bloots en faste kole Steenbrocken sünner Steert un lüchten Kopp, de dröhnig sienen Weg flüggt. Eerst nehgbi de Sünn warrt he so schöön.

Is de Komet nich regelmatig, denn löppt he op en Hyperbelbahn an de Sünn vörbi un Adjüs. Bito köönt Kometenbahnen gegen de Ekliptik verkippt ween. (De Ekliptik is de ungefähre Ebene, in de all anstännig Planeten un Asteroiden sik üm de sünn dreiht.) Un wenn se groot Pick hebbt, kollideert se denn ok mal mit en gröttern Himmelskörper. Is to höpen, dat dat mit de Eer nich passeert. Sünst weer so'n Komet ja wirklich en Unglücksbaad — avers en heel schönen een


De Komet över Chile



20.10.2024


na baven