Dat Kruut för'n Oostermaand:
Huflattich

vun Anke Nissen

Tussilago farfara — Familie Compositae
De latiensche Naam "Tussilago" kümmt vun "tussis agere"; "tussis" bedüüdt Hoosten, "agere" bedüüdt wegdrieven.

 

 

 

 

 

Anner Namen:

 

 

Hooflattich; Bullerblad, Fahlenför (niederdeutsch), Fahlenfööt (Schleswig), Hoofbläder, Hoofkebladen (plattdüütsch) Hoostlattich, Lehmbloom, Sandbloom

Ackerlatsche, Bachblümlein, Bachblümli, Berglätsche, Brandlappe (Hessen), Brandlattich, Brustlattich, Bullerblad, Butterblätter (schwäbisch), Butterlatten, Chappeler, Doktorblümeli (schweizerisch), Eselsfuß, Eselshuf, Fohlenfuß, Fohlenhuf, Hanblümli, Handblümli, Heilblatt, Hitzeblätter, Hofkeblad, Hofkeblatt, Hoflörrich, Hoikenblad, Hoikenblatt, Hofkeblad, Hufblatt, Hufele, Hufelnblätter, Hustenblatt, Hustlattich, Koikenblad, Labaschen, weiße Labassen, Ladderblätter, Laui-Blümli, Lehmblümli, Lette, Lotjen, Männerblume, Märzblume, Märzenblume, Nerlandsblätter, Ohmblätter, Papenmütz, Pfannenkraut, Pferdehuf, Pulsterblätter, Roßhuaba (schwäbisch), Roßhuebe, Roßhub, Roßhuf, Sammetblakte, Sammetblümli, Sandblakte, Sandblümel, Sandblümli, Schilpfblümli, Sommertürle, St. Quirinskraut, Tabakkraut, Teeblümli, Werschlabeschen, Zeitlösle, Zeitrösel, Zeitrösli.

Sammelt warrt: Blöden (Flores Farfarae) in'n März un April,
Bläder (Folia Farfarae) in'n Mai un Juni,
Wörteln (Radix Farfarae).

Warrt bruukt:

 

gegen Hoosten, Kribbeln in'n Hals, Sliem, Verköhlung.
Wi finnen Hooflattich veel

  • in Brusttee-Mischungen,
  • ok in Gurgelwater,
  • in Hooflattichsaft
  • un as Rökerpulver gegen Asthma.

So warrt't anwennt:

2 Teelöpel dröögt Bläder mit ¼ l kaken Water övergeten,
10 Minuten trecken laten.
Nich up Duur bruken !

 

 

In'n März blöht se, de gelen lüchen Blöden vun'n Hooflattich.
Eerst wenn de Plant al lang utblöht hett, kaamt de Bläder. De sünd vun ünnen filzig-gries, se sünd so groot as en Handtöller, un se hebbt en beten de Form as en "Huf".
Dorher all de Namen in de dat Wort "Huf" vörkümmt, as Hufblatt, Hufele, Hufelnblätter, Eselshuf, Roßhuf, Pferdehuf, ok Fahlenfööt un Fohlenfuß — un natürlich ok Huf-lattich.

In olle Krüderböker warrt vun "Brandlattich" schreven:
"Brandlattich hat Blätter, die gleichen einem Roßhuf . . ." (Adam Lonitzer)

74 verschieden Namen heff ik för Huflattich funnen, negen (9) dorvun sünd plattdüütsch.
Disse velen Namen wiest uns, wo bekannt disse Plant bi de Lüüd weer — un is.

Huflattich is en vun de öllsten Krüder, dat as Heilmittel bruukt worrn is.
Plinius, de in't eerst Johrhunnert na Christus leevt hett, schrifft al, dat Huflattich goot gegen Hoosten is.
Hippokrates hett Huflattich vun buten to'n Weekmaken vun Geschwüre un Entzündungen bruukt.

In en oll Kloosterbook steiht schreven:

"Huflattich dient wider alle Leiden der Brust,
Enge des Atems,
Keuchen und Husten
",
un dat gellt noch hüüt.

Leonhart Fuchs [1543] schrifft:

"Roßhub wird dies Kraut darumb gnennt /
das die linden Bletter mit ihren strämlin /
ecken / und äderlin / einem Roßfuß gleich un ähnlich seind.
Ettlich heißen es "Brandt-Lattich" der ursach halben / das es den brandt leschet . . . .

Roßhub hat bletter dem ephew [Efeu] gleich /
Doch größer . . .

Seine Stengel / welche weiß und harig sind /
bringen schöne geele gefüllte Blümen . . .

Die Blümen vergon [verblühen, vergehen] auch schnell /
dann darauß werden graw wollechte köpfflin
[dor entwickelt sik griese wollig Köpp ut]
die fliegen darvon.
"
[de fleegt dorvun — ähnlich as bi'n Löwenzahn]

In fröher Tieden hebbt sik de Lüüd Zigaretten ut Huflattich dreiht.
Dorto passt, wat ik bi den Apotheker un Botaniker Tabernaemontanus (1520 — 1590) leest heff:

"Die dürren Blätter und Wurzen / wann sie auf die Glut gelegt / und der Dampf darvon / durch ein Trichter in den Mund / und durch den Athem eingezogen wird; ist sehr dienlich für den dürren trucknen Husten / und der Enge der Brust——"

De Lüüd hebbt fröher glöövt, wiel de Bläder utseht as en Peerhuf, dorüm müß disse Plant ok goot för Peer sien. Wenn also en Peerd verköfft warrn sull, denn wörr't en Tietlang vörher mit Huflattich fodert. Dorvun sull dat Peerd en staatsch Utsehen kriegen.

Ok heet een fröher glöövt: wenn een sik mit de gelen Blöden vun'n Huflattich dat Gesicht inrieven deit, denn hett en bald Sünnsprütten [Sommersprossen] up de Huut.

In mien Kinnertiet weer de twete Weltkrieg. "Heilkrüder sammeln" höör för uns Schoolkinner to unsen normalen Alldag. Ik besinn mi, dat wi in "Neuwohners Lehmkuul" in'n März as dull rümkladdern un de lüchen gelen Blödenköpp vun den' Huflattich plücken. — Dat wi later ok Bläder sammelt hebbt, is mi nich mehr in'n Sinn. — De Blöden hebbt wi denn up den' Böhn vun uns' School utleggt to'n Drögen. Un up dissenBöhn much ik to geern sien. Dor röök dat jümmers so goot na Krüder.
Männichmal denk ik, dat dor mien Vergnögen un mien Freud an Krüder entstahn is.

De Duft — dat Rüken — is as en groot Töver.
He kann uns dusende Kilometer wiet dregen.
He kann uns in all Tieden vun uns' Leven trüchbringen.
Wenn ik an Huflattich denk,
glieks stiggt mi de lichte Honnig-Ruch in de Nääs.
glieks seh ik mi as jung Deern up den Böhn vun uns School.



na baven