Dat Kruut för'n Saatmaand:

De Klett

vun Anke Nissen

Lappa officinalis — Familie Compostae = Korvblöder
1. Arctium major = Lappa major = Grote Klett
2. Arctium minus = lappa minor = Lütte Klett
3. Lappa tomentosa = Filzklette (filzig, as mit Spinnenweb övertrocken )

Bolstern, Bolsternblätter, Borren, Bosemsknöpp, Burdock (englisch), Haarballe, Haarwachswürze, Kinderblätter, Kinzel, Kirmsen, Kirmsgästchen, Kladde, Kladdebusch, Klebern, Kllef, Kleeflüüs, Klibe, Klibern, Klibusch, Klieben, Kliewen, Klis, Klise, Klitz, Klitzebusch, Kluben, Klusen, Lederlappen, Loddike, Löreken, Lurk, Ohmblätter, Tönnersbläden, Tabaksblatt, Wolfskraut

Wörtel (Radix Bardanae), in 't Fröhjohr.

• to 'n Reinmaken vun 't Bloot,
• för 't Rutdrieven vun Water ut de Blaas,
• to 'n Sweten

Klettenwörtelöl sall en goot Mittel sien, dat de Hoor beter wassen doot. Wat dat stimmt, weet ik nich, 't is nich nawiest worrn.

De verschieden Kletten-Orten sünd veel in de Natur to finnen, so up Schuttstellen, an Weeg un Tuun up Wischen, an 'n Damm... Se hebbt ästig, kruutordig Stengel. De Plant blöht vun 'n Juli bet September.

Klettenplant. Klick op to'n Vergröttern!

De kugelig purpur-roden Blödenköpp hebbt lütte Haken an ehre Hüllbläder, de haakt sik an Deerten, Hoor, Kleder vun Minschen un anners wat fast.
As wi Kinner weern, hebbt de Jungs uns Deerns oft narrt; se hebbt Kletten in uns Hoor smeten. Dat weer keen Spaaß, wenn wi de lütten Stachel-Blöden ut uns' langen Zöpp wedder rutpulen müssen. Dat hett fix ziept un männich Traan kost.

35 ünnerscheedlich Namen heff ik för de Klette tosamendragen. Hübsch is de Naam "Haarwachswürze". De hett bestimmt mit de Verwennen (fröher) vun de Klettenwörtel as Hoorwussmiddel to doon. Dat deit denn ok nödig, wenn een, as wi Deerns, sik de Hoor mit de Kletten utreten hett!!

Up den Darß heff ik de "Groot Klette" (Arctium lappa) photographeert. De Lüüd dor seggt "Klatt" dorto.
Lappa stammt vun dat griechisch lábo, dat bedüüdt: "ich erfasse". Un dat deit unse Klette würklich, se faat na de Kleder vun de Lüüd, de vörbigaht. Un se faat na uns Hoor, wenn de Jungs se uns rinsmiet.

De Wörtel warrt in 't Fröhjohr sammelt. Se schimmelt licht un ok Würmer gaht ehr geern an. Dorüm mütt se goot un gau dröögt warrn un denn in Blickgefäße upbewohrt warrn.

De Wörtel warrt bruukt as Tee, de dat Bloot rein maken kann, Harn utdrifft un Sweet utdrifft.

Ut de Wörtel wörr — tominnst fröher — dat Kletten-Wörtel-Öl wunnen, dat goot sien sull för 't Wassen vun de Hoor:

• En Handvull dröögt Kletten-Wörteln in lütte Stücke snieden.
• Mit beten Spiritus övergeten.
• 6 bet 8 Daag trecken laten.
• Denn ½ bet ¾ Liter Öl up disse Lösung geten.
• För 3 bet 4 Weken warm stellen.
• Elkeen Dag ümrögen!

Dat de Spiritus verflegen, verdunsten kann, dörv dat Gefäß nich dicht maakt warrn. An'n besten deckt man dat mit Papier af, in dat poor Löcker rinpiekst warrt.

Dit Öl sall dat Hoor wat kräftig maken un de Hoorwörteln to 'n Wassen anregen.

Klettenplant. Klick op to'n Vergröttern!

Hüüt warrt Kletten-Wörtel-Öl meist ut Olivenöl herstellt, in dat ätherisch Öle rin mengelleert warrt.

De Harders hebbt fröher de Klettenwörtel lütt sneden un de Schaap mank dat Foder mischt, dat sull helpen, wenn de Schaap Hoosten harrn, "lungensüchtig" weern, as man sä.

Fröher wörr glöövt, dat Kletten Hexen afwehren kunnen. Wenn een sik Kletten in 't Hoor flechten dee, denn kunn de Düvel em nix mehr andoon.

Kletten. Klick op to'n Vergröttern!