Dat Kruut för'n Braakmaand:
Rosmarin

vun Anke Nissen

Rosmarinus officinalis — Familie Labiatae (Lippenblütler)

 

 

Anner Namen:

 

Rosmarein, Rosmarei, Röslimarie, Rosmariggen, Roßmarin, ros marinum

Sammelt warrt: Bläder = Folia Rosmarini, Folia Anthos

Warrt bruukt:

  • För binnen: goot för Hart un Kreisloop,
    lööst Krämpfe in Magen un Darm
  • För buten: As Baad-Tosatz, reegt den Kreisloop an, gegen unreine Huut
  • Ok as Krüderkissen...
  • ...un as Gewürz
  • Rosmarinöl maakt frisch, reizt licht de Huut.
    Warrt bruukt in de Parfümerie, in Massageöl, in Salven

So warrt't anwennt:

  • För binnen: Goot enen Teelöpel Rosmarin mit ¼ l kolt Water ansetten
    hitt maken, afseihen.
  • To'n Baden: 50 g Rosmarin in ½ l hitt Water 30 Minuten trecken laten, to't Baad'water geven
  • Krüderkissen: enen Deel Rosmarin un enen Deel Kamille mischen,
    in en Dook knütten un hitt upleggen
  • As Wien: 20 g Rosmarin mit 1 l Wien 'n poor Daag uttrecken laten

 

 

Rosmarin kümmt ut Südeuropa.
Bi uns warrt he an'n besten in'n Pott plant, dat man em in'n Winter rinhalen kann. Ik heff trotzdem bether jümmers Pech hatt: Bi mi geiht he in. Dorbi mag ik Rosmarin heel geern rüken: stark, würzig, en beten, as Kampfer.

He is en Struuk, de jümmers gröön blifft.
Siene Blöden sitt as Quirle in de Achsen vun de Bläder. He blöht witt — mit beten blaag dormank — vun März bet Mai.

Leonhart Fuchs schrifft 1543 in sien "Kreutterbuch":

"Roßmarin würt von den Griechen Linanotis /
von Lateinischen Rosmarinus genent...
"

In de "Leipziger Drogenkunde" heff ik leest, Rosmarin bedüüdt "meerische Rose". Un ik heff ok leest, dat de Naam vun de Mutter Maria herstammen sall.
Up alle Fälle sünd de Namen Rosmarin, Rosmarein, Rosmarei, Röslimarie, Rosmariggen alltohoop wunnerschöön, so meen ik.

Rheuma- un Kreisloop-Besweer könnt dörch en Bad in Rosmarinöl linnert warrn:

  • 10 - 15 Drüppen Rosmarin mit 1 Beker Sahne mischen...
  • ...un in dat warm (38°) Baadwater geven.
  • 20 - 30 Minuten baden, man nich an'n Avend, denn kann een nich slapen vunwegen de anregen Wirken vun Rosmarin.

Dat Rüken vun Rosmarin is för vele Lüüd goot för den Kreisloop. Ik denk dor an Aromalampen un Krüderkissen.

Bi Erschöpfung na enen grippalen Infekt kann ik enen Tee ut Rosmarinbläder empfehlen:

  • 1 Teelöpel Rosmarinbläder
  • mit 1 Tass kaken Water övergeten.
  • Todeckt 10 Minuten trecken laten.
  • Afseihen.
  • Elkeen Dag 3 - 4 Tassen Tee drinken.
  • Nich up Duur anwenden!

Mien Oma hett mi vertellt, dat se fröher de Winneln to'n Drögen över enen Rosmarinbusch hangt hett, denn rüükt de nastens so goot.
Rosmarin in'n linnern Büdel hett se mang de Wullsaken leggt, gegen Motten.

Fröher hett disse Plant den Minschen bi de dree groten Saken in sien Leven bistahn:

    1. bi de Geburt,
    2. bi de Hochtiet,
    3. bi den Dood.

To 1.
Man hett glöövt, wenn en Rosmarin-Telgen in de Weeg vun en nie born Baby leggt warrt, denn ist dat en Schutz för dit Kind:
Dit Kind kunn nich to'n Kröpel warrn. Dit Kind kunn ok nich blöd orrer doof (doof bedüüdt "taub") warrn, un Hexen kunnen nix gegen dit Kind utrichten.

To 2.
Bi en Hochtiet hebbt de Tru-Tügen fröher enen Rosmarintelgen dragen. Nastens hebbt de Bruutlüüd dissen Telgen in de Eer steken. Wenn he denn Wörteln kreeg un anwassen dee, denn wörr dat ene gode Ehe.
De Bruutjungfern (Kranzjungfer) hebbt an'n laten Hochtietsavend den' Brüdigam enen Rosmarinkranz upsett. Wenn de Bruutlüüd denn to Bett güngen, denn harr de later in de Eh dat Seggen, de den Kranz afnahmen harr.

To 3.
Rosmarin gell as Doden-Plant.
De Liekendreger hebbt geern enen Telgen Rosmarin in de Hand hollen — jüst so as Zitronen. Dat weer fröher en Help gegen slechten Geruch.
De Truur-Lüüd hebbt oft enen Rosmarin-Buschen in't Knooplock dragen. Wenn se Zitronen harrn, denn hebbt se enen Rosmarintelgen in de rinpiekt un in de Hand hollen.
De Dodenkranz weer ok veel ut Rosmarin bunden.

Man hett glöövt, wenn de Rosmarin-Plant ingeiht, denn blifft en ut de Familie dood. (Ik heff mi liekers fast vörnahmen, ik kööp mi in dit Johr wedder en Rosmarin-Plant!)

Kinner- un Danzleed:

Rosmarin, dat schöönst Kruut,
wasst in unsen Goorn
Stina is de holde Bruut
sall nich lang mehr wohrn.

Orrer:

Eia brumm-bramm bruse
woneem wahnt Vadder Kruse?
In de Rosmariggen-Straat,
wo all de lütten Deerns up Tüffeln gaht.

Märken


To'n Anhören hier klicken:
Lesen deit Anke Nissen in Fehmaraner Platt.


Folke Tegetthoff hett en Rosmarin-Märken schreven.
Dor geiht dat üm...

...dree Büsch, de an enen Weg in't Hillige Land staht:
en Rosenbusch, en Dornbusch un en Rosmarin.
De Roos ist stolt, as wi dat kennt, se prahlt mit ehr Schöönsien.
De Dornbusch hett sienen Spaaß, wenn he Lüüd, de vörbi gaht, dat Tüüg tweirieten kann — orrer noch beter, ehre Huut.
De Rosmarin aver deit nix. He steiht un verströömt sienen würzig Duft.

En Dag nu kemen Maria un Joseph up ehren Weg na Bethlehem vörbi. Se lagern — nich ünner de Roos mit ehre wunnerschöön Blöden, ok nich ünner den Dornbusch, de würklich den mehrsten un besten Schatten spend — nee, se lagern neven den lütten Rosmarinstruuk. Maria legg ehren Mantel över den Rosmarien, dat se mehr Schatten harr, un as se wieder trocken, dor plück se enen lütten Struuß vun disse goot rüken Telgen.

As de Tiet denn keem, un Maria den lütten Jung up de Welt bröch, dor hett se de Rosmarin-Telgen bi't Kind in de Krüff leggt.
In disse Nacht kreeg de Rosmarin — de an enen Weg in't Hillige Land stünn — siene Blöden: Witt mit en beten Blaag — mit en beten Himmel-Blaag — dormank.


26.5.2005


na baven