Metten
...dat sünd Regenwörm. Vun Antje
Heßler
De Biller köönt Se per
Klick vergröttern!
Wenn mien Vadder den Goorn ümgraven de, heff ik ümmer tokeken.
Dor geev dat veel Metten un lütt Gedier to sehn. De Metten heff
ik denn na de Höhner bröcht. Ik güng noch nich to School.
Aver de Metten hebbt mi dor al bannig intresseert. Na Regenweder kemen
se överall ut de Eer. Ok ut den mit Backsteen plasterten Weg
vör de Huusdöör. Dor kemen se ut de Fugen. Eenmal bin
ik wieswoorn, dat twee Metten ut de Fugen kemen. En Mett keem vun
de een Siet un de anner vun de anner Sie t.
De Ennen weren noch in de Eer. In de Merrn drepen sik de beiden Metten
un legen ganz dicht bieenanner. Beed harrn enen dicken hellen Ring
as so'n Gördel üm dat Lief. Dor bün ik gau na mien
Modder lopen, heff se an de Hand nahmen un to ehr seggt: "Mutter,
hast du gewusst, dass Regenwürmer sich lieben?" Mien Modder
schüttel mit den Kopp. Ik trock se mit na buten un wies ehr de
beiden Wörm: "Da! Nun kannst du es sehen!" Mien Modder
hett dat later noch oftins vertellt.
In de School heff ik denn mitkregen, dat de hellen Ringe wohrhaftig
de ok so nömten "Hochtietsringe" sünd. Dor heff
ik noch veel över den Regenworm lehrt un höört. De
Buurn un ok de Goorners hebbt dat geern, wenn orrig veel Metten in
de Eer sünd. Se sünd in de Nacht sünnerlich flietig
un freet de Eer. Se sorgt mit ehr Levenswies för lockeren un
luftigen Bodden.


Oftins
heff ik mi wunnert, wenn ik in Harvst jüst mien Rasen afharkt
harr. An annern Moorn stünnen överall Bläder in de
Höcht. De harrn sik de Regenwörm to'n vermodern in de Eer
trocken. Anners künnt se de Planten nich verdrägen. Den
Kot vun de Wörm kann man as lütte swatte Hupen över
de Eer bewunnern. Ehr gröttste Aktivität hebbt se in't Fröhjohr
un in Harvst. Denn find man överal de lütten Hupen. Se sorgt
goot för den Kreisloop in de Natuur. In't Johr 2004 is de Worm
to'n "Wirbellosen Tier des Jahres" utropen woorn. Na Darwins
Bereken sall he op en söss Hektor grotes Landstück bit to
25.000 kg Eer na baven bröcht hebben. Wenn man sik den lütten
Worm so ankiekt, kann man
dat kuum glöven.
Sien Namen hett he wull vun den Regen kregen. He bruukt de Feuchtigkeit,
sünst dröögt he ut. Aver to veel Regen kann he ok nich
verdrägen. De Regen löppt denn in siene Röhren ünner
de Eer, un denn mutt he versuppen. Na'n groten Regen heff ik mal up
de Straten veel dode Regenwörm seh'n. Se weern ganz hell, meist
witt un sehgen binah ut as Spagetti.
De Regenworm warrd dree bit acht Johr oolt. Nich todrepen deiht, dat
man den Regenworm delen kann un dat beid Dele wiederleevt. Blots dat
Koppenn un noog Ringe (Segmente) achter den Gördel hebbt Överlevensschangsen.
Dat Schwanzenn kann nich wiederleven. Wenn dat in Winter kolt is,
fallt de Wörm in ene Starre. So köönt se grote Küll
un ok dröge Sommer överleven.
För mi is dat ümmer wedder en Belevnis, wa de Worm sik
bewegen deit. Un dat geiht teemlich gau. Mitünner kümmt
he bi't Ümgraven ut Versehn an't Dagslicht. Denn söcht he
glieks Schutz un bohrt sien Koppenn in de Eer. De dröge Luft
un dat helle Licht kann he nich verdrägen. Dorbi hett he keen
Ogen. De Worm schüfft een Ring (Segment) na den annern vöran
un warrd dorbi an't Enn ganz dünn. Dat dünne Enn treckt
he denn na.

 In
de School hebbt wi den Worm up en Stück Popier leggt. Denn hört
man dat Rascheln vun de lütten Borstenhoor. De deent den Worm
dorto, dat he in sien Eerdröhr nich trüchrutscht. Mit de
Borsten versöcht he sik ok in de Eer fasttohollen, wenn en Vagel
em ut de Eer trecken will.
De
Metten sünd Zwitter. Se befrucht sik gegensiedig. Nu kaamt wi
to mien Beobachten as Kind. De beiden Metten hebbt sik tatsächlich
leev hatt. Se legen mit dat "Clitellum" ganz dicht bieenanner
un hebbt sik gegensiedig befrucht. Dat "Clitellum" is en
Oort sattelförmigen Ring. Wokeen wunnert dat, dat ik mien Modder
dat wiesen müss?

Ok Hans Hansen Palmus hett sien Freud an de Regenwörm hatt un
hett dat in en Riemel künnig maakt.
De Regenworm
Een Regenworm seet in de Eer
und dach bi sik: Wat will ick mehr?
Ick bün nich riek un bün nich arm,
heff keenen Striet un keenen Larm,
kann freeten, wat ik will un mag,
un heff mien Roh hier Dag för Dag.
Keen Mulworp lett sik bi mi sehn,
ik heff mien Riek för mi alleen
und leev as König schön un still,
kann doon un laten, wat ick will.
So leev he denn een ganzen Stoot
tofreeden un mit goden Moot.
Toletz na Licht de Kopp em stünn;
denn jümmer in de düster Eer,
dat weer doch meist keen Lewen mehr.
He dach in sienen Sinn sik ut,
he müß ok mal wat höger rut.
So steek he ut de Eer den Kopp,
don keem uns Hahn... un freet em op!
Hans Hansen Palmus
Noch en lütt Geschicht, woans de Biller tostann
kemen:
De Wörmbiller sünd in mien Goorn maakt woorn. Ok de Drossel
weer in mien Goorn. Aver nu kriegen Se mal na de Vagelgripp Höhner
vör de Lins! Dat is ne richtige Geschicht. Unsen "Bedriefsutflog"
stünn an. Ik maak jedeen Johr mit mien Hölp den Utflog.
Se is al över twintig Johr bi mi un freut sik ümmer bannig
up unsen Utflog. Ditmal hebbt wi Höhner söcht. Uns Fohrt
sull na Sierhagen bi Niestadt gahn. Glöven Se man nich, dat wi
up de Fohrt Höhner sehn hebbt. Eerst achter Sierhagen in so'n
lütt Dörp Kassau hebbt wi Höhner sehn.
Dat Auto stoppen un den Knipskassen rut weer eens. Blots de Höhner
weern achtern Tuun. Dor keem en junge Fru un meen: "Wir haben
eine Sondergenehmigung, wir dürfen die Hühner draußen
l aufen
lassen!" As ik ehr denn verkloort heff, dat wi uns bannig freut,
buten Höhner to sehn, wieldat ik se geern för en plattdüütsche
Geschicht bruuk, meen se: "Dann kommen sie doch durch die Pforte,
da können sie die Hühner doch besser fotografieren!"
Dat heff ik mi nich tweemal seggen laten. As wi wieder wullen, keem
de Modder vun de junge Fru un schink uns jeden 10 Eier. Wi wullen
betahlen, aver dat leet se nich to. Dorför kreeg se denn per
Email de Biller vun mi.
19.6.2006
|