Amethyst

Vörstellt vun Anke Nissen

Amethyst höört to de kristalliseert Utbilden vun de Quarze = SiO2 (Kieselsäure). In den Kristall inslaten sünd Atome vun Aluminium, Iesen, Natrium, Kalzium, Mangan orr Lithium. De inslaten Fremdatome geevt den Kristall de Farv, denn reines SiO2 is ja ahn Farv.

Quarz-Kristall: Dat Blaage sünd de Silizium-Atome.
Twüschen alle Atome sünd Winkel vun 120°

Ut Kieselsäure bestahn vele bekannte Smucksteen, nämlich all Quarze.

• Kristalliseert Utbillen vun'n Quarz: Amethyst, Bergkristall, Citrin, Rauchquarz
• Fienkörnig Utbillen vun'n Quarz: Achat (Onyx), Chalcedon, Chrysopras, Heliotrop, Jaspis, Karneol, Plasma, Sarder
• Groffkörnig Utbillen vun'n Quarz: Aventurin, Falkenoog, Prasem, Quarz-Katzenoog, Rosenquarz, Tigeroog
• amorphe Kieselsäure: Opal

Vun en Kristall snackt wi, wenn de ganze Steen en eenzig Kristallgitter billt; fien- un groffkörnig sünd de Steen, wenn he sik ut ünnerscheedlich lüttere Kristalle tosamensett, un amorph is he, wenn da gor keen ordentliches Gitter is, sünnern dat Materiaal eenfach in en unordentliche Struktuur fast woorn is.

Ünner de velen Quarz-Varietäten nimmt de Amethyst en besünner Stell in, weil he so'n wunnerfein Farv hett. De Farven vun'n Amethysten reckt vun bleek flederfarven bet hen na en intensiv violett. An'n schöönsten — un ok an'n düürsten — sünd de Steen, de en intensiv Farv hebbt un völlig dörchsichtig sünd. So en Steen stünn fröher up lieke Stuuf as Diamant, Rubin un Smaragd.

De Farv vun'n Amethyst kann — dörch hoge Temperaturen — verännert warrn. In Montezuma as Bispill warrt Amethyste funnen, de dörch "Brennen" gröön warrt. De warrt denn "Prasiolit" nöömt. De Naam kümmt ut de griechisch Spraak:

• Prasinos bedüüdt lauchgröön,
• Lithos bedüüdt Steen.

Mit Röntgenstrahlen kann de Steen na sien ursprünglich Farv trüchbröcht warrn.

Dat gifft ok Amethyste, de warrt dörch't Brennen geel. De warrt in'n Hannel oft fälschlich Topas nöömt (Goldtopas, Madeiratopas, Palmeiratopas). Disse geel-brennt Amethyste hebbt rein gor nix mit enen Topas (Mineral ut de Grupp vun de Silikate) to kriegen. De Naam "Citrin" — ene Farv-Varietät vun'n Quarz — wörr dor korrekter sien.

In't "Altertum" weer de Amethyst al as Smucksteen wiet bekannt.

De ollen Römer hebbt al Amethyst-Mandelsteen afbuut, as Bispill in't Nahe-Rebeet. Hüüt kaamt de Amethyste ut Översee, as Brasilien, Süd-West-Afrika. In Uruguay gellt de Amethyst as National-Steen vun't Land.

De buddhistisch Mönke bruken den Amethyst bi't Meditieren, se hebbt em so ähnlich bruukt as de Katholschen Christen ehren Rosenkranz.

Hildegard vun Bingen meen, de "Ametistus" kunn helpen gegen süke Huut, Huutplackens, gegen Insektenstiche, wenn di en Spinn beten harr un gegen Lüüs.

Bi de Hebräer wörr de Steen vun de Hohepriester in den Bossschild dragen — tohoop mit 11 anner Steen —, so leest wi dat in' t 2. Book Moses, 28, Vers 19.

De Amethyst is in'n Bischofsring binn, he symboliseert dor "Vergeistigung" un "Reinheit". He is en Symbol för de Trinität — wegen de Dreifalt vun de Farven, de in em binnen sünd: purpur, blaag un violett. Ok de Kardinalsring hett enen Amethyst un ok de "Fischerring vun'n Papst.

In de Bibel warrt dat himmlisch Jerusalem mit 12 Eddelsteen dorstellt. Een dorvun is de Amethyst. Ut de Offenbarung vun Johannes 21, Versen 18-20:

Un de Muur weer buut ut Jaspis...
Un de Grundsteen vun de Muur sünd mit allerhand Edelsteen smückt.
De eerste Grundsteen is en Jaspis,
de anner en Saphir,
de drüdde en Chalkedon,
de veerte en Smaragd,
de föffte en Sardonix,
de sößte en Sardion,
de sövente en Chrysolith,
de achte en Beryll,
de negente en Topas,
de teihnte en Chrysopas,
de elfte en Hyazinth,
de twölvte en Amethist.

Katharina de Grote much de schönen Amethyste ut Russland bannig geern. Se hett Dusende vun ehre Lüüd in'n Ural schickt, dat se Amethyste schürfen sullen.

In't 18. Johrhunnert is en Amethyst-Smuck vun de engelsch Königin Charlotte 2000 Pund Sterling wert west. So düür is de Amethyst hütigendaags nich mehr, wiel de groten Amethyst-Vörkamen in Brasilien un Uruguay entdeckt worrn sünd.

Ok hüüt warrt de Amethyst noch geern as Schmucksteen bruukt, oft schöön slepen, man ok as Trommelsteen, Kugelkeden, Schmeichelsteen...

De Naam "Améthystos" kümmt ut de griechisch Spraak un bedüüdt: "unberauscht" orrer "de, de keen Rausch hett". De ollen Griechen hebbt em dissen Namen geven, wiel de Amethyst de blaag-rode Farv vun südlich Wien ähnlich is. Se sään: "Kiek lever dissen Steen an, anstatt Wien to drinken, denn kannst ok nich duun warrn!" Later is denn dit Düden vergeten worrn, un de Lüüd hebbt glöövt, dat de Minsch — de enen Amethyst bi sik driggt — vör de slimmen Folgen vun't Alkohol-Drinken — also vun't Supen — bewohrt warrt. In't antike Griechenland hett man dorüm den Amethyst as Amulett dragen. Dat sull helpen gegen dat Besapenwarrn, man ok gegen Töverie, gegen Heimweh un gegen böös Gedanken.
Noch later hett man denn aver wohl insehen, dat gegen de Folgen vun de Superie an'n besten dat Maathollen helpt — un so is de Amethyst denn to den as Steen vun de "Enthaltsamkeit" worrn.

Na mien "Hexenböker" — as mien leef Mann de jümmers nöömt — sall de Amethyst goot to bruken sien,
wenn de Minsch nich slapen kann (Schlaflosigkeit)
wenn de Minsch veel Ängste hett (Angstzustände)
un gegen Hysterie.

Den Amethyst warrt naseggt, dat he erregt un verhärtet Gemüter beten wat besänftigen kann. Dorüm is he goot to bruken, wenn de Minsch in Truur is.

De Amethyst sall up uns Drömen in de Nacht inwirken können, he kann de Qualität vun den Droom verbetern, un he kann uns enen ruhigen, depen Slaap schenken. Ik heff ene Fründin, de leggt ut dissen Grund geern enen Amethyst ünner ehr Koppkissen.

De Amethyst sall maken, dat wi spirituell un schöpferisch denken,
he is goot as Meditationssteen to bruken, wi köönt uns mit em beter konzentrieren
he maakt uns Gedanken still un ruhig,
un he bringt uns Demut, Minschenleef, Freundschaft.

Leonardo da Vinci sall mal seggt hebben: "Amethyst vertreibt böse Gedanken und beflügelt den Verstand."

De Amethyst sall as Monatssteen to de Minschen hören, de in'n Februar up de Welt kamen sünd. As Tierkreistekensteen höört he to de Fische (20. Februar — 20. März).

Ik heff en poor Amethyste, trommelt Steen, as Schmeichelsteen, ok poor natürlich wussen Kristalle. Ik heff se hier photographeert, dat Se sik ok dor an freuen köönt!
Kortens schenk mi nu ene leve olle Fründin enen Amethyst — de richtig as en Eddelsteen slepen is. Ik heff de lütt Sülverkeed mit den Anhänger glieks ümbunnen. Dor aver wörr Irina, ene junge Fru, reinweg unruhig, upgereegt, se sprüng up, böög sik na mi hen un fluuster:
"Dat geiht nich, Se köönt den Steen so nich dregen! He is in Sülver faat. So is dat en "Witwensteen"! Se möten unbedingt enen tweten Amethyst an sik hebben — as Ring, as Armband, as wat ok jümmers — man so geiht dat nich!" Ik weer en beten verdattert, haal denn aver mienen Schmeichelsteen, wies em Irina un steek em in mien Büxentasch. Glieks weer Irina beruhigt. Man ik — ik tru mi nu gor nich mehr, den Amethyst-Anhänger to dregen — dorbi bün ik würklich nich en beten averglöövsch...

Van den eddele ghestenten
Vun de edlen Steen.
Mi is ene olle Schrift ut dat 15. Johrhunnert (Dresdener Handschrift) in de Hannen fullen, in de vele Steen beschreven warrt. Ok de Amethyst.

De eerste heet Karfunkelsteen
Sapyrus is de anner
De drütte is en Jarchant
De veerte is en Kristall
De föffte Steen heet Aghaed [Achat]
De sösste is en Amethiste
De sövente is en Krisolith [Chrysolith = Olivin]
De achte heet Onichilus [Onyx]
De negente is Jaspis nennt
De teihnte Steen heet Diamant
Der 11. heet Sardius un is root [Sarder]
Der 12. heet Rubin.

De sösste is en Amethiste
De soste is en Ametiste.
de des krafft so rechte wiste,
de scholde ene beholden wol.
syn varw [is] alse en fyol.
wol en des morghens anghesycht,
de mach des daghes vordrinken nycht,
unde maket lustlick den maen,
wo vake he ene sued an:
de wert so vrolikes modes,
unde were wert veles gudes,
men dat er is so vel
dat men er nycht achten will.
Welk vrouwe ene drecht ynme golde,
de het eres mannes hulde.

De seßte is ein Amethyst
Plattdüütsch vun Ludgerd Lüske

En Amethyst, dat is in de Reeg de Seßte,
de siene Kraft kennt, hollt üm bet tauleßte.
He lett as Viölkens Blomenfarv,
wer em s'morgens fröh bekieken draff,
versupen kann he nich an dissen Dag.
Vun den Stein warrt de Mann recht lustig,
wenn he de Stein man in den Blick krigg,
giff de em den däget frohen Moot.
Den Stein sien Wert wer heller goot,
wenn't dor nich so veel vun geev
un so ohne groot' Beachtung bleev.
De Fru, de em — in Gold leggt — drägen deit,
hett vun ehrn Mann Leiv un Achtsaomkeit.

Düsse Äöversetten in originaol Südollenborger Platt: hier

Der sechste ist ein Amethyst
Hochdeutsch

Der sechste ist ein Amethyst
Wer seine Kraft richtig kennt,
der wird ihn bestimmt behalten.
Seine Farbe ist so, wie ein Veilchen aussieht
Wer ihn des Morgens ansieht
kann an diesem Tage nicht ertrinken.
Der Stein machet den Mann lustig,
so oft er den Stein ansieht:
wird er fröhlichen Mutes.
Und er (der Stein) wäre sehr kostbar
wenn es nicht so viele von ihnen gäbe,
sodass man ihrer gar nicht recht achtet.
Die Frau, die ihn trägt — in Gold gefasst —,
die besitzt ihres Mannes Zuneigung.