Grafik: L. Lüske. Klick up to'n Vergröttern!

 

Saphir

Vörstellt vun Anke Nissen

To'n Anhören hier klicken:

Lesen deit Anke Nissen in holsteiner Platt.

Natuur un chemisch Tosamensetten:

De Saphir, ok Sapphir, Sapphire (engl), Zaffiro (ital.), is en Korund, un de besteiht ut Aluminiumoxyd, Al2O3 mit ca. 53% Aluminium und 47% Sauerstoff.
Härte:

9 (Diamant hett de Härte 10)
Dichte:
3,94 - 4,1 g/ccm

Farv un Utsehn:

Blaag in vele Töne un Intensitäten.
De blage Saphir is de bekannteste. Dat gifft em in twee Farven:

  1. in en kloor Blaag,
  2. in en mehr gröönlich Blaag.

Dat gifft aver ok Saphire in rosa över pink, lavendel, violett, geel. Gröön un ok ahn Farv.
De blagen un de rosa Steen sünd an'n düürsten.

En echten Saphir is kloor as Water.

De Korund-Familie

  • De rode Korund is de Rubin, he warrt dörch Chromoxyd root farvt.
  • De blage Korund is de Saphir, he warrt dörch Iesen un Titan blaag farvt.
  • De Korund ahn Farv warrt Leucosaphir orrer Witt-Saphir nöömt.
  • De violett Korund warrt Purpursaphir nöömt.
  • De rötlich Korund warrt Padparadscha nöömt.

Asterische Saphire sünd Steen, de, wenn man bi reflektieren Licht vun baben rup kiekt, enen Steern wiest. De Strern hett söss orrer dree Zacken.
De gröttst Sternsaphir vun de Welt sall de "Stern vun Indien" wesen.

Hüüt köönt synthetisch Saphire herstellt warrn — ok synthetisch Sternsaphire.

Geschichte un Geschichten

De blage Saphir is een vun de Edelsteen, de all siet lange Tiet enen fasten Platz bi de Minschen innimmt. Sien Blaag reckt vun 't helle Meer-Blaag över dat begehrte Kornblomen-Blaag bet hen na dat deepblage Düüster.

De Saphir höört to dat Sternbild vun de Jungfru. He is de Monatssteen för de Lüüd, de in'n September up de Welt kamen sünd.

He gellt as Talisman för Lüüd, de up Reisen sünd. Un he gellt as Symbol för Ruh in di binnen.

De Saphir stammt ut den fernen Orient, dorüm hett man hier jümmers dacht, dat in dissen Steen wat "Fabel-haftes" binnen is, wat Mysteriöses. In fröher Tiet hett man glöövt, dat de Minsch, de enen Saphir driggt, in de Tokunft kieken kann.
Vun dat 6. Johrhunnert an hebbt de Kardinäle enen Saphir an ehre Segens-Hand dragen, also an de Hand, mit de se segent hebbt.
De Doge vun Venedig hett elkeen Johr enen Saphirring in 't Water smeten, to 'n Teken dat Venedig un dat Meer tosamenhöört, dat se sowat as mit 'nanner verheiraadt sünd.
Saphire strahlen vun Kronen as Teken, dat de Dräger (Könige, Kaiser) mit de himmlisch Mächte verbunnen sünd.

Veel wunnerbor Wirken warrt de Saphire naseggt.
Na ollen Gloven gifft de Saphir Freden för de Seel, he maakt klook un he gifft klore Vernunft.
Mit den Saphir is Tru un Tugend verbunnen.
Un: "Den Minschen, de enen Saphir driggt, kann nix fehl slagen, wiel de Steen doch mit alle blagen Farven vun 'n Himmel sympatiseert. De Saphir faat all de vele ätherisch Kraft in sien Blaag tosamen un bringt so dat Glück" — so stünn dat schreven in dat 16. Johrhunnert.

Albertus Magnus (1193-1280) schreev al, dat de blage Saphir seker dörch de Wirren vun 't Leven föhrt.
Ok Hillig Hildegard beschrifft den Saphir as Heilsteen.

In de Offenbaren vun Johannes höört de Saphir to de Grundsteen vun 't Himmlisch Jerusalem:

18. Un de Muur weer buut ut Jaspis . . .
19. Un de Grundsteen vun de Muur sünd mit allerhand Edelsteen smückt.
De eerste Grundsteen is en Jaspis,
de anner en Saphir,
de drüdde en Chalkedon,
de veerte en Smaragd
20. de föffte en Sardonix,
de sößte en Sardion,
de sövente en Chrysolith,
de achte en Beryll,
de negente en Topas,
de teihnte en Chrysopas,
de elfte en Hyazinth,
de twölvte en Amethist.
Un de twölv Dore weern 12 Perlen...

2. Moses, 28, 15-21:

Dat Amtschildlein sallst du maken na de Kunst . . . .
Veereckig sall dat sien . . . .
Un du sallst dat füllen mit veer Regen vull Steen.
Die eerste Reeg sall sien Sarder, Topas, Smaragd
de anner en Rubin, Saphir, Demant;
de drütte en Lynkurer, Achat, Amethyst;
de veerte en Türkis, Onyx, Jaspis . . . .

En Fründ hett mi mal de Kopie vun en heel olle Schrift schenkt. Dor in geiht dat üm Steen. De Schrift stammt ut dat 15. Johrhunnert un de Titel is "Van den eddele ghestenten". De Schrift is nich mehr vullständig, hier un dor fehlt mal wat.
Ik heff mal rutsöcht, wat dor över unsen Saphir in schreven is. Un ik heff ok versöcht de olle Spraak na uns hütig Düütsch rövertohalen.
Eerstmal warrt de Steen uptellt, över de wat vertellt warrt:

De eerste de hett Karfunkelsteen
Sapyrus is de tweet
De drütte is en Jarchant
De veerte is en Kristall
De föffte Steen heet Aghaed [Achat]
De sösste is en Amethisre
De sövente is en Krisolith [Chrysolith = Olivin]
De achte heet Onichilus [Onyx]
De negente is Jaspis nöömt
De 10. Steen heet Diamant
De 11. heet Sardius un is root [Sarder]
De 12. heet Rubin
Saphyrus ist der Zweite
Fürwahr sage ich euch das,
der ist von dreierlei Art.
Im Orient und in den Landen drumherum
15 soll es die besten geben.
in einem roten Fingerring
sollte man ihn in Keuschheit tragen,
dann, so will ich Euch fürwahr sagen,
bleibt derjenige lange wohl und gesund.
Ich tu euch mehr von ihm kund:
Die Seuche von dannen weicht,
wenn man den Stein hin und her streicht,

daß sie sofort vergeht.
<daß sie unter der Hand zergeht>
<Und wäre ein Mann gefangen: >
so nehme er den Stein in den Mund,
und er würde frei sein in wenigen Stund'.
Der Stein ist auch für die Augen gut. —
Weder in der Stille noch laut
wird er keines Unrechts bezichtigt.
Er sollte auch bei keinem Weibe liegen,
derweilen er den Stein bei sich hat,
wenn ihm sein Leben lieb ist.

Smuck-Steen

Eddelsteen sünd de Minschen al siet 10 000 Johr bekannt. To de eersten Steen, de to 'n Herstellen för Smuck bruukt worrn sünd, höört Bernsteen, Jade, Koralle, Perlen un denn ok Smaragd un Türkis.

En lupenrein Diamant is fix düür. "Lupenrein" bedüüdt, dat de Steen, wenn he teihnfach vergröttert warrt, jümmers noch keen Inslüsse wiest.

Düür sünd aver ok Saphire, Smaragde un Rubine. Rubine as Bispill köönt — wenn se tominnst 4 Karat (0.8 Gramm) hebbt — mit den Diamanten konkurrieren. Lange Tiet gellen blots disse veer Steen as Eddelsteen, also Saphir, Smaragd, Rubin un de Diamant.

So schöne Steen as de Aquamarin orrer de Topas, de hett man "Halv-Eddelsteen" nöömt. Dat deit man hüüt nich mehr, un dat hebbt disse wunnerschönen Steen ok nich verdeent.

Natüürlich sünd ok all de velen annern Eddelsteen goot as Smucksteen to bruken, uptellen kann ik se aver nich all.

De Wert vun enen Steen warrt fastleggt na sehr verschieden Saken, as:

  • wo goot de Steen dat Licht dörchlaten deit (Lichtdörchlässigkeit),
  • wo rein he is,
  • wo groot he is un wo swoor,
  • wo — un wo goot — he slepen is,
  • na siene Farv...

Slepen warrt en Steen up verschieden Oort, so gifft dat den

  • Brillant-Sliff (rund / tominnst 57 Facetten)
  • Smaragd-Sliff (achteckig)
  • Tropfen-Sliff (as en Drüppen)
  • Oval-Sliff,
  • Navette-Sliff (as en lütt Schipp),
  • Princess-Sliff (as en Karree)
  • Dat gift ok Fantasie-Sliff, de sünd aver mehrst nich so wertvull.
29.2.2012


na baven