De Sünnschienkieker in'n Märzmaand:

Levenssaft Woter

Nee ok, wat pladdert de Regen hüüt wedder dal! Ik bün al natt bet op de Knaken. Wieldat mien Brill keen Schievenwischers hett, kann ik nix mehr sehn. Mien Hund schüddelt sik, dat dat sprütt. Schietwedder! Dat maakt doch keen Spaaß so...! — Düsse Regen schall en Segen vun de Natuur ween?!? Naja — eentlich is he dat ja. Letzt Sommer weern wi ja binah verdöst — un denn is ok dat Verhungern nich wied. Ahn Regen, ahn Woter geiht ja gor nix. ———
Dat Woter is de Kinnerstuuv von all dat Leven op uns Eer.
Uns Eer hett immer un all Daag de sülvige Menge Woter. Dor kann nix tokamen un nix aflopen. Un wenn wi noch so wenig oder noch veel mehr verbrukt, dat ännert sik nich. Wi köönt keen Woter von uns Eer verleern, un wi köönt ok keen Woter maken, aver wi köönt dat ungeneetboor maken för Minschen un Dierten.

Wi verplempert al vele Johrn dat gode sööte Drinkwoter ut de Strööm un Beken un ut dat Grundwoter för vele Saken unnütt. We ruineert de Söötwoterspieker dörch Drainage von Acker, Wischen, Strööm un Beken.

Wenn wi keen Woter to'n Drinken hefft, gaht wi kaputt, un mit de Dierten is dat ok so.
Dat gifft noog Woter op de Eer för all de Wesen. Ok wi Minschen bestahn to 60 Perzent ut Woter.
Dat markt een ja düütlich, wenn een döstig is. Da kann een richtig dröög warrn in'n Hals, un sogoor in Brägen. De Huut warrt knitterig, dat Bloot kriggt Klüten, de Addern hefft nich noog Druck, un Lebber un Nieren drögen ok ut. Aver so wiet dröff dat gor nich kamen. De Minsch mutt drinken, veel reines Woter drinken un de Dierten un Planten ok.

Weer de Minsch man bloots verstännig un nich so utverschaamt mit den Verbruuk! Aver dat is sien Fehler, dat he gläuvt, he is so extraplietsch, dat he maken kann, wat em alleen gefallt.
Fröher stunn op Wotervergiften de Doot as Straaf. Wo is dat nu worrn? Ik seh bloots, de sünd noch lustig un vergneugt.

 

Woter in Tallen: Wat is denn Woterknappheit?

Wi snackt vun Woterknappheit, wenn en Minsch weniger as 1000 Liter per Persoon un Johr to Verfögung hett. Dat is man bloots een Kubikmeter Woter!

1/3 vun de Minschheit leevt woterknapp. Vun düt Drüttel leevt 80% in arme Länner. — Woterknappheit hett also mit Armoot to doon. Sünner Woter keen Entwicklung!

80% vun de Stadtbewohners weltwiet hebbt keen geregelte Trinkwoterversorgung. Un mit dat Explodeern vun de Städer in de drütte Welt warrt dat leger.

Foken gifft dat Woterknappheit ok in Gegenden, 'neem dat mennigmaal Överswemmen un Starkregen gifft. In povere Länner fehlt eenfach de Woterbaumaßnahmen, de dat Woter opfangen köönt. Sogoor de Woterleitungen sünd in arme Länner en Probleem: Dör Lecks in Leitungen gaht in vele Städer 40-60 % Woter verloren (Manila 58%, Seoul 42%). De Verlustmenge vun Nairobi wöör langen, Mombasa mit Woter to versorgen! — Dat is de Flöök vun de Armoot.

Woterknappheit warrt babento op naschonale Ebene bestimmt. Regionale, lokale Knappheiten warrt nich berücksichtigt. Dorbi kümmt denn foken wat Afsurdes rut: De Sahelzone gellt nich as woterknapp, wieldat dor de groten Strööm Nil un Niger dörfleet! Un dat woterärmste Land op de Welt is na de UN-Statistik ——— Malta.

Un wo veel bruukt wi?

De Weltwoterverbruuk liggt bi ca. 650 Kubikmeter per Johr un Persoon. — Woso is dat so veel? Suupt wi dat allens? — Nee! Dat deelt sik so op:

  • 73% Landweerschap
  • 21% Industrie
  • 6% private Huushollen

In Düütschland verbruukt wi för Drinken un Koken man bloots 4 Liter per Dag un Persoon.

     

Söötwoter un Soltwoter

Woter gifft dat op ünnerscheedliche Wies. In Ozean gifft dat bloots dat vele Soltwoter för de Fischen un Korallen un so. Denn kümmt dat Söötwoter, uns Drinkwoter, as Ies un Snee, as Wulken, as Regen, Hagel un Nevel, as grote un lütte Strööm, as Beken, as ünnerirdsche Woteraddern un as Grundwoter.
De grote Motoor, de dat Woter immer wedder ümpumpen deit, dat is von Johrmillionen her uns leve Sünn. Se lett immerfoorts veel Woter von Land un See an de Luft verdunsten un as Wulken in de Hööcht stiegen. Dat Solt blifft in't Meer, wenn de Dunst na baben stiggt. Denn drieven de Wulken över Land un dat Woter kümmt as Regen, Snee, un so wedder rünner. So kriegen wi uns sötes Woter. Dat is'n richtigen Kringloop.

Quellwoter

Un wenn dat in Bodden insickert, denn wascht dat noch Natrium, Isen, Magnesium un all so wichtige Saken ut'n Bodden, de Minsch un Dierten to'n Leven bruukt un spiekert allens in dat Woter.
So gifft dat denn Woter mit veel Schwefel oder mit veel Iesen un wenn dat ganz goot is, warrt dat sogoor 'n Heilwoter. Dat gifft ünnerirdsche Strööm, de an anner Steed as Quell wedder ut de Eer kamen un wenn dat en Woter mit veel gesunne Mineralien is, denn dröff de Oort, wo de Quelle is, sik sogoor "Bad" nömen.

De groten Löcker in de Landschaap sünd na de Iestieden to Söötwoterseen worrn. Se hefft meist bannig godes Drinkwoter.
För alle Wesen riekt dat Woter to. Dat geev ok noog Wald un Wischen, de dat Woter in'e Eer fasthollen dään.

 

Woter in Tallen: Wat is denn Söötwoter?

Söötwoter is defineert as "Woter mit weniger as 0.05% Gehalt vun'e Solten vun't Meerwoter". — Dorto tellt dat Grundwoter un dat Oberflächenwoter (Seen, Flüss, Brackwoter...).

Bloots 2,5% vun allens Woter op de Eer sünd Söötwoter, dorvun

  • 69% Gletscher, Ies
  • 30% Grundwater
  • 0,3% Oberflächen-Söötwoter — de wichtigste Entnahmequell!

Bloots 0,77% vun de Weltwotermenge is also uns Grund- un Oberflächenwoter, dat wi drinken köönt! Liekers wöör dat rieken — bi vörsichtigen Ümgang.

Babento gifft dat de ieserne Reserve ünner de Eer: Fossile Wotervörrääd vun 23,4 Millioonen Kubik-Kilometer, dorvun 45% Söötwoter, bet 2 km deep in de Eer, bet 140.000 Johr oolt. Dat mehrste dorvun liggt ünner Noord-Amerika un Noord-Afrika. De USA, China, Indien, Arabien pumpt düt Woter al massiv an. Man dat lööst keen Probleem: düt Woter is in keen Kringloop, dat kümmt nie wedder...

 

De Woterkringloop

Düsse Grafik wiest, woans dat Woter in de Natuur ümlöppt. De Tallen geevt de Menge per Dag an — in Milliarden Kubikmeter. 1 Kubikmeter Woter is 1 Tonn swaar, 1 Milliarde Kubikmeter sünd also 1000 Megatonnen!

Över Land verdunst man 160 Milliarden Kubikmeter per Dag. Ut de gewaltigen Ozeaane kümmt de gröttste Verdunstung — 875 Milliarden Kubikmeter per Dag. Dat mehrste dorvun — 775 Milliarden Kubikmeter — regent ok över de Ozeaane wedder af. De Grote See maakt also den gröttsten Deel vun'n Woterkringloop mit sik alleen ut! — Man 100 Milliarden Kubikmeter vun dat Woter, dat över See verdunst, drift in Wulken na't Land.
Wat över Land verdunst is, maakt tosamen mit düsse Wulken vun de See den Nedderslag över Land ut: 260 Milliarden Kubikmeter an'n Dag. 100 dorvun fleet in Flüsse glieks wedder na de Grote See. In Beken, lütte Flüss un in't Grundwoter gaht 160 Milliarden Kubikmeter. Un düsse gewaltige Maschinerie löppt elkeen Dag rund üm uns lütten Globus...

 

Dat Woter warrt slecht

So bit to'n Anfang von de Industrie-Tiet hett dat bi uns goor keen Problemen geven. Anners weer dat in'e Saharawööst, wo de Minschen al de Bööm afslagen hefft. De harrn Döst.
Harrn de Lüü nu nich wenigstens klook warrn köönt? "De weern so dösig as negen Heuhner", seggt Opa Harms. "Dor weer dat noch freuh noog wesen. Aver nee, weer nix dormit!"

De meisten Lüü hefft dormaals noch keen Dusche un Badewann hatt, keen Waschmaschin un keen Dassenspöler, ok geef dat noch nich so grote Fabriken, de mit dat Woter rümswienigeln.
Dat Woter kunn sik immer wedder ganz alleen von den velen Dreck verhalen. Da geev dat noch Muscheln in'e Elv un scheunen witten Sand.
Aver denn keem dat slimm!
As de groten Fabriken kamen sünd, hett de Minsch mehr Woter brukt. Da hett he sik sülben Seen makt. He buut grote Staubecken mit Söötwoter, wo de Beken von de Bargen un von de lütten Tümpel rinlöpptlöppt, bit ganze Dörpen in verswunnen sünd. Aver dat is em ok noch nich noog west.

Dat Verbreken

Ganz aasig is dat denn na den tweeten Weltkrieg worrn. Dor is de Minsch noch wat kloker worrn un is mit dat Woter ümgahn as'n Swienigel. Immer den Schiet un Dreck mit'n Zisslaweng rin in'n Stroom, rin in'n Beek. Bloots nich Geld för Woteropkloren utgeven!
Hett stunken un schüümt, dat weer 'ne Schann!
Un wenn dat hüüttodags lang nich regent, kann een sehn, wat dat Söötwoter in de Talsperre wenig warrt. So veel Woter verklötert de Minsch för unsinnig Tüügs, as harr he nich Verantwoorten för sien Kinner un Enkelkinner!

 

 

 

Woter in Tallen: Wat deit de Industrie?

De Industrie brukt weltwiet 21% vun de Gesamtentnahme. Dat swankt: In Industrieregionen sünd dat bet 85%, in Afrika man bloots 5%. Dat mehrste dorvun bruukt Kraftwerke. — Mehrst warrt dat Woter dreckig oder belastet wedder in den Woterkringloop trüchföhrt. Man bloots 25% vun't Woter warrt in'n Produktionsprozess würklich verbruukt!

Weltwiet warrt bloots 5% vun allens Afwoter reinmookt. De Standards vun düt Reinmoken sünd foken ok fraagwördig. Folgen:

  • ¼ vun de Minschheit leevt vun dreckigen Woter.
  • De WHO seggt: Alle 8 Sekunnen starvt en Kind dör schietiges Woter.
  • 50% vun de Bevölkerung in arme Länner hebbt woterbedingte Krankheiten.

1995 hett de Industrie weltwiet 738 Milliarden Kubikmeter Woter brukt. Schätzungen seggt, 2025 warrt se 2202 Milliarden Kubikmeter bruken — dree Maal so veel! Man dat is en vage Schätzung.

 

 

 

So nich!

In Fröhjohr un Harvst gifft dat meist Överswemmen dörch veel Regen un Dauweder in't Deepland un dat weer denn de Minschen över. Se hefft de Strööm kanaleseert un ok de Beken un Strööm in de Talsperren sammelt oder in dat Meer leit't. Un nu meen'n se, se weern sünners verstännig, nu kunn nix mehr passeern. Keen Överswemmen, Woter noog, dor wo een dat brukt, un denn güng dat mit'n Rümaasen los!
De Chemiefabriken funnen immer wat Nieges, wat se menen, dat weer goot för witte Wäsche waschen, to'n Schüern oder ok för de Landweertschaap, för de Medizin oder sünstwat. An vele Steden op uns Eer geiht dat Woter noch so schietig un giftig, as de Minsch dat nu makt hett, in'e Eer rin, in'e Strööm un in de See. De Beken un Strööm köönt dat nu nich mehr schaffen, alleeen den Dreck to verarbeiten.
Een Dag bleven de Fisch doot. Dor keken se ganz dumm, de Lüü. Wat is dat? Aver dat weer al to laat. Dat Woter weer giftig as de Schierlingsbeker von Sokrates.
Sünd nu vele Minschen op uns Eer, meist in Asien, Afrika un Süd-Amerika, de keen reines Woter mehr kriegen, de möten dat Schietwoter ut de verpesten Strööm un ut de Tümpels drinken. Mennigmaal is dat vull Gift von de Gülle, den Kunstdünger un de vele Chemie. Bloots wenig Lüü kümmert sik dorüm, dat reines Woter wichtig is för dat Leven. De Kinner kregen Allergien un warrn krank. — Man wat schalln se doon? Se kunnen ok reines Woter düür in Kanister bi Händlers köpen — man dat sünd de ärmsten Minschen vun de Welt!!

 

Woter in Tallen: Wat deit de Landweerschap?

De Landweerschap bruukt wiet mehr Woter as Industrie un Privaatlü tosamen — 73% vun dat ganze Woter! Dorbi warrt bloots 3% vun de Eerdoberfläche vun de Landweerschap nütt. Avers denn düsse erstaunlichen Tallen:

  • 3% warrt also landweerschaplich bebuut.
  • 1/6 dorvun warrt künstlich bewotert.
  • Düsse Fläche (dat Sösstel) levert 40% vun de Welt-Aarn!
  • ...un bruukt 73% vun de Weltwoterentnahme
  • (...un dat Bewotern kost foken 50% vun de öffentlichen Agrarinvestitionen vun de Länner.)

Ohn Woter keen Broot! Dat is mal wohr. Man nu düt: Twüschen 1900 un 1995 hett sik

  • de Weltbevölkerung verdreefacht
  • de Weltwoterentnahme versöbenfacht
  • de bewoterte Anbuufläche versössfacht

Woso bruukt denn dreemal so veel Minschen sössmal so veel bewoterte Anbuufläche? De Grund is eenfach: Neegto de Hälfte vun't Koorn op de Welt warrt an Deerten verfodert! — För Broot wöör dat Koorn op de Welt rieken, dat Woter ok, avers för Steaks riekt dat nich!

Babento driggt de Landweerschap ok to de Woterverdreckung bi: dör Nitraat, Pestizide un dör Woterversoltung. Wenn nämli to veel Grundwoter entnahmen warrt, ströömt solthaltiges Woter na.

 

De Quittung is dor

De Vagels un de anner Dierten verkrümelt sik, reines Woter is ok för jem so wichtig as dat Leven. Ok de Acker steekt vull Gift. De Müsen starven, de Vagels hefft nix mehr to freten. De Wischen warrn dröög, dor sünd keen Poggen un ok keen Blomen nich mehr to sehn. De Buern sprütten nu stünnenlang Woter op ehrn Acker, wenn he dröög is. De Minschen halen ok dat letzte Koorn mit jümmer Kunstdünger ut`n Bodden.
'n Sump gifft dat nich mehr, de warrn all gau dröögleggt. Dor warrt`n Graven makt, scheun mit'n Linjeal tagen un mit Steen fastmakt, dor schall doch keen Unkruut wassen!
De Koornweihe, 'n scheunen Adler, is lang verswunnen un de Haas warrt mit de Traktoren överrollt. De findt ok nix mehr to'n Versteken. De Bodden warrt dörch de Traktoren steenhatt, dor geiht nich mehr veel Regen dörch. De löppt glieks in Graven un denn in'n Stroom mit al den Kunstdünger un de vele Gülle. Wo schall dat denn ok hen?

Opa Harms keem letzten Sommer von Spatzeergang över de Feller. He harr'n doden Adebar funnen. De Vehdokter sää denn, de Stork weer verhungert, keen Pogg weer in sien Maag, bloots Grashüpper un so'n Tüügs. Opa Harms harr Tranen in de Ogen. "Nu verhungert all de Vagels", sää he. "Much weten, bald verhungert ok de Minschen. Wat is dat för'ne Welt!"
Sien Ogen weern düster vun Truer.

 

 

 

Woter in Tallen: Wat kümmt op uns to?

1/3 vun alle Länner un 40% vun alle Minschen warrt 2025 anduernd ünner Wotermangel to lieden hebben.
Ca. 70% vun dat elk Johr wedder verföögbore Söötwoter mööt denn för de minschliche Versorgung bruukt warrn. Dat geiht nich; dorüm warrt Quelln anpumpt warrn, de nich in Kringloopen nieg verföögbor warrt. Solk Vörrääd kannst nich nachhaltig bruken. De kannst bloots verbruken. Dat is Roof an uns Arv.

Dat gifft mennig Mööglichkeiten, Woter to spoorn oder nachhaltig to nütten: Meerwoter destilleern (geiht ok mit Solarenergie!), Woter in rieke Länner dürer moken, Klääranlagen in arme Länner buun, Woter gerechter verdelen, weniger Fleesch eten, un hunnerte Mööglichkeiten mehr. Dat is mööglich!! Aver warrt dat passeern?

 

Ümkehr, so gau, as dat geiht!

Wat langfristige Verantwoortung angeiht, dor sünd wi Minschen ja slecht. Wohrschienlich warrt dat Kriegen üm Woter geven. De ungeheure Druck vun Bedarf, Noot, Gier un Problemen warrt en nachhaltigen Ümgang mit Woter nich tolaten — oder to laat. Ok dat Geld för langfristige Investischoonen in de Ümwelt is ja nienich dor, wenn dat bruukt warrt.

Veele Staaten hebben nu al vör poor Johrn de Nootbrems tagen. Se verstahn, de Klock is fief vör twölf wi möten ümkehrn. Veel Geld kost' dat Reinmaken von Woter, dat Planten von Bööm un Mischwald, dat Graven an de Beken un Strööm, dat se wedder scheun vigeliensch dörch de Wischen gluckern. Dat is ok bannig neudig, dormit nich een Dag dat Söötwoter allens immer glieks in de See löppt un uns Land Wööst warrt.
Wenn wi immer an denken, dat Woter levensnotwennig is, denn mach ween, wi köönt noch wat för uns Eer doon. Wi möten uns woll bannig anstrengen!
In Elv un Alster kann een an poor Steden al wedder baden un in Rhein gifft dat wedder Fisch.
Kriggt wi dat nu doch noch hen? Dat wüür wunnerscheun!

En scheunen Märzmaand
wünscht Se Ehr Sünnschienkieker.


na baven