De Sünnschienkieker in Heumaand

Heu orrer Braak?

Heu noog! So wurr dat fröher maaktEerst mal mutt ik mi entschülligen. Dor heff ik doch annerletzt den Juni "Heumaand" nöömt, wieldat se üm Johanni ja all dat Heu maakt. Avers de Juni heet doch wohr un wohraftig Braak-Maand. Woneem is bi us nu noch een Braak to sehn? - Tjahaa, de Braakmaand hett sin Naam ut de Tied, as dat noch Dreefelderweerschap geev. Dor wurr in'n Juni jümmers op dat Feld, dat nich inseiht weer, de Braak ümbraken. (Nu heff ik mi avers bannig klook maakt, nich?)
De Heumaand is de Juli, dat is nu avers disse Maand. Un dor maakt se ja nu ok Heu noog.
Weest Se mi nich böös, dat ik so'n Tüdelkram maakt heff.

Nu is dat halve Jahr all vörbi un de Daag warrn wedder kötter.
Hefft ji ok Urlaub? Ja, un dar schall natüürlich de Sünnschien regeern.
So is dat avers de meiste Tiet bi uns in Noorddütschland nich west. Tominnst meent de Hunnertjährige Kalenner dar ganz wat anners. Bit to'n 7. Juli schall dat köhl blieben mit Regenschuer un Gewitter. Erst so bi den 12. rüm warrt dat wedder warmer ween. Avers so üm den18. gifft dat all wedder Schuer un Gewitter bit Enn vun den Juli.

Dat höört sik nich goot an, nich? Viellicht geiht dat ja ok ganz anners rüm, un de Sünn schient so warm vun den Heben, dat wi uns nich bargen köönt vör Hitt. Wokeen weet dat schon? - Lett wi uns also överraschen, nich? Un viellicht makt ji ok Urlaub an'n Mittelmeer oder in Afrika. Dar hefft ji so'ne Sorgen nich.


Luft to'n Aten kümmt ut't Water!

Wenn dat avers richtig warm is, denn blöht ok dat Water. Heel greun warrt dat vun all de lüttjen Algen. Un wenn ji an een stillen See kümmt, denn stiegen dar in de Middagshitt Blasen op. Ne, dat sünd keene Fische, dat is Gas.
"Igitt, de greune Grütt is ja widerlich!", schreet se all. "De Planten ringeln sik bi'n Swemmen üm de Hann'n! Dat is ja richtich eklig."
Ja, ik weet, dat is nich scheun, avers de Planten produzeern Suerstoff, un dat is doch goot.
De Gasblasen, dat kümmt nämlich vun Suerstoff. Wenn de Sünn op de Algen schient, denn produzeern se sogar negen mal mehr Suerstoff as jede annere Plant op de Welt. So wichtig för unse Welt sünd de Algen.

Dat gleuvt Se nich? Düt Bild wiest een Experiment, dat jedereen namaken kann: Een Alg in'n Glas mit Water; dat Glas wurr mit een flache Schöttel afdeckt, ümdreiht un denn nerrn beten Water rutlaten, so dat dat baben keen Luft hett, man beten wat lerrigen Room. Wenn se'n beten Sünnschien kriggt, lett de Alg nu so peu a peu jümmers mehr Gas in den lerrigen Room af; wenn man na een Tied dat Ganze wedder ümdreiht, so dat dat Gas na de Afdecken to kümmt, un de Afdecken gau wegnimmt, denn kann een dat Gas stantepe anzünnen. Dat Gas is Suerstoff!

Wi snackt jümmer so veel över de Urwälder in de Drütte Welt un dat se nu avhaut warrn. Dat is wahrraftig mies. De Minschen schalln sik wat schamen. Wat is, wenn de Bööm nich mehr sünd? Dat is wiss gräsig. Avers keeneen snackt vun de Algen!

Avers de Algen, de maken in de groote, wiede See noch veel, veel mehr Suerstoff as all de grooten Bööm tosamen! Dat is wahr, denn dat steiht in een Book*, dat een klooke Weetenschapler schreven hett.


Is doch een scheunet Geföhl, dat't Algen gifft op de Welt, nich?
Denn swemmn Se man scheun! Bloots Giftalgen, davör mööten Se sik natüürlich wahren. De Seerosen avers, de köönt Se beseuken.

Ik wünsch se een scheunen Urlaub. Un kamen Se gesund torüch.
Allns Goode bit to'n Ernting-Maand, den August, wünscht

Se Ehr Sünnschienkieker


*Dat Book heet: Wetterbeobachtung durch das Jahr; schreven hett dat Reinhardt Hess; rutkamen is't in'n Mosaik-Verlag.


na baven