De Sünnschienkieker in'n Saatmaand: De Lachmööv

trüch

De Sünnschienkieker in'n Saatmaand bewunnert: De Lachmööv — Larus ridibundus — — Familje Möven (Laridae) —
Grött Flünkenspann Wicht Mann Wicht Fru	35-38 cm, Fru beten lütter 95 cm 250 bet 400 g 190 bet 350 g
Balz	in'n Märzmaand
Nest	Vadder buut dat Nest an de Eer mit Bülten un Woterplanten
Bruut	März, April, bet 3 Eier; bi Verlust warrn Eier nahleggt
Bruuttiet	23 Daag, beide Öllern bröden
Nesttiet	nochmaal 35 Daag. De Familjen blieven denn noch 'ne Tiet tosamen.
Foder	Wörmers, Käver, Engerlinge, lütte Fisch un Krabben, socht sien Foder an Land ebenso as in Woter.
Öller	De öllste funnen Mööv weer 32 Johr oolt (woor an'n Footring faststellt)
Emma is wedder dor! "Kiek doch maal ut'n Finster, Deern!" Opa Harms keem von'n Markt, stunn nu mit de swoare Dasch vör mien Huusdöör. "Emma is wedder dor! Nu warrt dat so richtig Harvst." Na, ik verdreih denn mien Ogen un kiek den Weg lang, seh aver keeneen. Hooch baben, in de Nehg von de Wulken, weern de Möven togang. Woll so Stücker veer von de Vagels, de dor so elegant segeln dän. Wunnerscheun sehn se ut mit ehr spitzigen Sülverflünken. "Na sühst ehr?" Opa grient. "Ik meen de Möven!" "Ach so", muul ik, "ja, de heff ik al hüüt morrn sehn!"

	Kiek, nu kamen se hier bi uns röver. Harras hett sien Knaken liggen laten. Dor ist noch Fleesch an. "Pass op, den halen se sik", lacht Opa Harms. Witsch, keem de eerste al vörbi. "Kiek maal, wat dor liggt!" höör ik nu de grote schreen, de as erste rünnerkeem, op'n Stutz kemen ok de annern al anflagen. Glieks harr een von de Vagels den Knaken in sien roden Snavel un suus dormit af. De anner neem de Knackwust, de ik graad eben maal op de Finsterbank henleggt harr. De ganze Ploog weer gau achterran, mit Jiepen un Krieschen, as de wilde Jagd. "Mien Wust! Mien Wust!" schree ik. Aver Opa kreeg dat goor nich mit. "Is dat nich scheun?" sä he un lacht över dat ganze Gesicht. — Krawumm — plöter de Knaken to Eer. —
"Ik mach se to geern, de Möven. An'ne Küst warrt dat nu woll to ungemüütlich un de Jungen sünd ja woll ok groot." Opa Harms harr so'n Grientje üm de Snuut, dat em binah de Piep twüschen de Tähn ruutfollen weer. "Hier bi uns in Binnenland is dat doch kommodiger in Harvst, nöch? Un se finnen ok mehr wat to freten, de Vagels. Gistern heff ik se in Georgswarder op de Müllbargen sehn. Mann, da weer wat loos! Dat weern woll so an poor hunnert Möven. Sülvermöven weern ok dorbi, aasig grote Biester. De Lüü an'ne Küst vertellen, de groten, starken Möven freten nich bloots Fisch, ne, ok Möveneier un Vagelküken, Müüs un Rotten, Affall un ok Aas, as dode Schaap un Köh. Wokeen mag denn woll ok immer Fisch freten?" "Nu holl maal de Luft an, Opa Harms, is ja gräsig, wat du so vertellen deist", pulter ik loos, "segg mi lever maal, wat meenst, wokeen is woll de Mann un wat de Fru bi de Möven?" "Dat kannst nich sehn", gnurr de Ool. "De Fruunslüü sünd bloots beten lütter as de Keerls, süns sehn se egaal ut." "Kiek, Opa Harms, de een Lachmööv hett noch ehr Hochtietskleed an. De hett noch'n brunen Kopp." Ja", meen he, " täuv man beten, poor Weken noch, denn hett se bloots noch'n lütten düstern Placken achter de Ogen."
	Vagelinseln an de See Wat Opa Harms so allns vertellt —— Ik höör so geern to, wenn he von dit un dat snackt un he weet bannig goot mit de Möven Bescheed. Sien Fründ hett mitünner mit de "Vagelschützers" Deenst op 'ne Möveninsel makt, dor hett he em denn ok maal beseukt. De Mannslüü hefft oppasst, dat de Minschen de Vagels nich de Eier klaut, (Möveneier smecken nömlich goot) ok wenn dat eentlich nich so slimm is, denn de Möven leggen furts niege Eier. Aver dor op de Insel weern ja nich bloots Lachmöven, dor weern ok Sülvermöven, Mantelmöven un Seeschwalben. Da kann een nich eenfach kamen un Eier klaun. De Vagels bruken ehr Roh, süns vergrätzt wi jem.
To'n Ünnerscheed: Mövenoorten 1. De hellen Sülvermöven sünd 56-66 cm groot, Flünkenspann 140 cm. Se leven in Winter geern in Binnenland,in Haven un so. 2. De düstern Mantelmöven leven meist bloots an de See, sünd 64-79 cm groot, Flünkenspanne bit 170 cm. De beiden Mövenoorten sehn in Winter an Hinnerkopp, Rüch un Flünken griesbruun un swatt ut. Süns sünd se witt. 3. De lütten Lachmöven hebben in Winter en lichtgriesen Rüch un swatte Flünkenspitzen.Poor brune Pünkt achter de Ogen, süns sünd se sneewitt. Junge Möven sehn alltiet graad so ut as utwussen Möven in Winterkleed.
Wo kamen de Lachmöven to ehrn Naam? Lachmöven gifft dat in dat ganze Europa un bit Sibirien hen. Freuher hebben de Lachmöven mehr an de Binnenseen bröd't, aver hüüt bröden bi uns in Noorddüütschland de meisten op de Inseln un an de Küst von Noord- un Oostsee. Worüm se "Lachmöven" heten? Dat weet een nich nau. Ehr Roop is mitünner as Lachen, door kann de Naam herkamen, aver anner Lüü seggen: Dat heet "Lachmöven", wieldat 'ne "Lache" so wat is as 'n siede Tümpel oder Binnensee. Dor hebben de Lachmöven nömlich woll veeldusend Johr al wahnt. So von 1940 an bröden se op'n Maal immer mehr an de Küst von Noord- un Oostsee un sünd dorbi bannig mehr worrn. Se sünd bi uns 10mal so veel Vagels worrn as in Johr 1940. Opa Harms is'n Sluusohr, he meent to mi: "De heten "Lachmöven", weil ik mi so frei un immerto lachen mutt, wenn se wedder dor sünd." Is dat nich nett?

	Bruuttiet Tiedig in Fröjohr, so üm de Oostertiet, wenn de Winterstorms vörbi sünd, trecken de Möven na ehr Bruutsteden hen. Bald finnen sik de Poore tosamen. De weten natüürlich immer, wat Mann un wat Fru is. Se sünd nich so dösig as ik. De lütt Fru duckt sik hen un kiekt den Olen ganz seut an: "Giff mi wat to freten, ik bün doch so swack, du muttst mi fodern." De Mann is ganz stolt. He warrt orrnlich 'n Stück grötter, dat he so veel över de lütt Fru to bestimmen hett, he steekt ehr glieks en lütten Fisch in Snavel un se bedankt sik mit Knicksen un Flünkenslahn. "Jo", seggt he denn to ehr: "Bi mi bruuukst du nienich hungern. Dat verspreek ik di. Ik warr för di immer noog Foder bringen un för dien Kinner ok." Na un denn geiht dat glieks los mit de Hochtiet.
Vadder buut dat Nest mit Reet un Grasbülten op de blanke Eer un Mudder mutt ok düchtig ran. Dree Eier leggt se, wenn ehr keeneen wekke klaut, de Voss oder anner Möven, oder de Minschen. Von nu an laten se de Eier meist nich een Momang alleen. Immer blifft een von de beiden Öllern bi dat Nest. Se bröden in Wessel. Een kann dat meist goor nich aftäuven, bit he wedder an de Rehg is. Na dree Weken sünd de Lütten dor. Vadder fliggt immerto loos un sörgt för Foder, meist bloots Fleesch- oder Fischfoder.De Fodergrünnen sünd oft an de 30 Kilometer wiet weg. Ja, een von de Beiden mutt toeerst immer bi de Lütten blieven, later möten de Jungvagels sik in de Grasbülten oder ünner Wotteln versteken, dat de Seeadlers, de Mooruhlen oder ok anner Möven se nich finnen un opfreten, denn nu gahn alle beide op Jagd. Krüüsch sünd de Vagels nich. Se fangt Regenworms un Käver, Fisch un Eier, dode Dierten un anner lütte Vagelküken. So bi söss Weken rüm warrn se flügge un susen mit ehr Öllern los. Se beddeln noch lang Tiet üm Foder, un de Öllern warrn nich meud, jem to begööschen.
	Op de Reis in't Binnenland August/September gahn de Möven wedder op Winterreis. So geiht de Tiet hen un de Sommer vörbi. De Jungen kamen nu alleen torecht. Un de Öllern kiekt sik nich maal mehr mit'n Achtersten an. Nähgstes Johr geiht dat wedder los: Niege Leevde un niege Eier. Nu kümmt de Harvst! De Möven sünd bi'n Fedderwessel, nu warrn de Köpp wunnerscheun witt, bloots bi de Lütten noch nich, de sehn överall noch beten bruun ut, aver rode Feut un Snavels hebben se al as de utwussen Vagels. Dat warrt eerst anner Johr richtig, as dat bi Lachmöven so is. Sühst, dor sünd se wedder! Nu haut se sik an'n groten Bramfelder See wedder mit Swaan, Aanten un Göös üm dat Foder. Dat is en Jiepern, Snatern un Schreen. Nachtens slapen se op'n See. Luter witte Pünkt op dat swatte Woter. De griesen Reiher sünd al lang weg. Nu sünd de Möven de groten Lorbasse.

Möwenlied Die Möwen sehen alle aus als ob sie Emma hießen. Sie tragen einen weißen Flaus und sind mit Schrot zu schießen. Ich schieße keine Möwe tot, ich lass sie lieber leben und füttre sie mit Roggenbrot und rötlichen Zibeben. O Mensch, du wirst nie nebenbei der Möwe Flug erreichen. Wofern du Emma heißest, sei zufrieden, ihr zu gleichen. Christian Morgenstern
	Aver Sünndag fohr ik mit mien Mann na'n Haven un Opa Harms kümmt mit. Da gifft dat noch veel mehr Möven: Lachmöven, Sülvermöven, Heringsmöven un wo se all heten. Uns Opa Harms hett dat mit Krischan Morgenstern: Bi em heten se all Emma! De Möven in Hamborger Haven möten Se sik ankieken, is'n Pracht! Bit nähgsten Maand, dat is denn de Nevelmaand, vele Gröten von Se Ehrn Sünnschienkieker.

trüch

na baven

na't Flack

na de Startsiet