De
Sünnschienkieker vertellt von de
Goorn-Krüüzspinn
Araneus diadematus
De Biller köönt Se per
Klick vergröttern!
Torüch kaamt Se denn mit'n Zurück-Knoop
vun den Browser.
- Spinnen Arachnida sünd Glederdierten (Arthropoda),
un de Goorn-Krüüzspinn is ok een dorvon.
- Se höört to de echten Radnettspinnen.
- Se warrt meist bi 2 Johr olt.
- De Liev von de Fru is bit 18 mm groot, de von den Mann bloots
6 bit 12 mm.
De Farv is geel över orange un bruun bit swatt
- Foder: Lütte Insekten, de se in ehr Radnett fangt un mit
ehr Gifttangen lahm makt or doot. Denn gnabbert se se mit ehr Tangen
ut, bit bloots noch de Hüll dor is.
- De Hochtiet is in tweten Levensjohr in'n August/September.
- De Spinnenfru spinnt mehrmaals so bi 50 Eier in'n gelen Siedenkokon
un verstekt se. Bi den letzten Kokon starvt se meist.
- De Lütten krupen noch vör den Winter ut'n Ei, aver se
blieven noch bit April/Mai in den Kokon binn.
Foto: Antje Heßler
|
Hu, wat süht se gräsig ut! Mit de swatten Punktogen un
dat Krüüz op'n Rüüch. As wull se seggen: "Vörsicht!
Giftig!" Stimmt jo, giftig is se, aver nich för uns Minschen.
Dat schafft se bestimmt nich, Minschen ümtobringen. Se is jo
man bloots so giftig as'n Wöps.
Foto: Antje Heßler
|
Ik laat ehr natüürlich in Roh, denn deit se mi ganz un
goor nix. De is vergnöögt, wenn se ehrn Freden hett. Krüüzspinnen
gifft dat poor hunnert Oorten woll överall op de Eer, alleen
in Europa so teihn Oorten. Dorbi is de Goorn-Krüüzspinn
bi uns an mehrsten bekannt.
De
scheune Arachne
Een Morrn in'n September, de Sünn stunn an'n blagen Heben, weer
se dor. Ik heff se glieks fotografeert, de pummelige Deern. Se weer
so bi annerthalf bit twee Zentimeter lang, harr acht kräftige
Been un kunn bannig lopen! Poor Fadens harr se ok al spunnen, mang
de Blomen. Ehr Radnett weer noch nich fardig. Or harr ik dat kaputt
makt bi mien Rümhanteern?
Ik finn, keeneen kann so scheun Netten spinnen as'n Krüüzspinn.
Dat is wohrraftig 'n Kunstwark von de Natuur. Dat witte Krüüz
op'n Rüüch, dat sünd fief lütte Farbplacken ut
Chitin, so heet de Stoff. Dat gifft mitünner ok Krüüzspinnen,
de hefft keen düütliches Krüüz. Makt aver nix.
Radnett. Opnahm: Antje Heßler
En Spinnenleven
De Jungs un Deerns bi de Krüüzspinnen sünd eerst in
tweten Sommer richtig utwussen. In eersten Sommer sünd se noch
fideel dorbi, bit laat in Harvst dat Nettbuuen to öven. De Spinnen
sünd eenfach noch to lütt. In Winter verkruupt se sik in
Muuerritzen, ünner Boomwörteln un so. In tweten Sommer,
do geiht dat denn richtig loos, so as bi uns mit de scheune Arachne.
För de warrt dat nu ok Tiet, dat se lütte Krüüzspinnen
in de Welt setten deit.
Radnett. Opnahm: Antje Heßler
In August or September, villicht ok bit Oktober, is grote Hochtiet,
de Fier is aver wat levensgefährlich. De veel gröttere Fru
fritt ehrn Mann an levsten glieks bi de Hochtiet op. Dat kümmt
dorbi vör, un de arme Keerl mutt meist höllisch oppassen,
dat he noch lebennig von dat Aventüüer wegkümmt. Wenn
de Mudderspinn den letzten fienen, gelen Siedenkokon mit Spinneneier
inspunnen un versteken hett, denn is se fardig mit de Welt. Denn mutt
se meist glieks "den Löpel afgeven". Ik denk, den Brögam
geiht dat woll korte Tiet later ok nich anners.
Aver wo is he denn nu?
Sigismund
kümmt to Hochtiet
Gistern keem de scheune Sigismund, en blassbrunen Krüüz-Spinnenmann,
beten mehr as een Zentimeter groot, bi uns an. He hett 'n dünnen
Achterliev, 'ne richtig smalle Talje, as Hardy Krüger jr. or
Patrick Swayze in "Dirty Dancing". De Mannslüüt
bi de Spinnen sünd all wunnerscheun, dat seggt jedenfalls de
Vagels, de jem freten wüllt. Wat'n Wunner, de Spinnenkeerl bruukt
doch keen Eier to leggen, dor kann he woll rank un slank utsehn. Kriegen
Se maal poor hunnert Kinner op eenmaal, miene Damens, wat Se denn
passert!
In Sommer, dat weer so richtig scheun warm buten, do hett uns' Sigismund
op eenmaal ophöört mit Nettbuuen. Em weer ganz markwöördig
in'n Buuk tomoot. He weev sik en scheunen witten Teppich ut fiene
Spinnensiede un legg dor nu ganz penibel sien Sperma op. Dat höört
so, denn dat dröff doch nich op de Eer falln. Is doch kloor!
Sigismund wuss genau Bescheed. He kratz dat mit sien Klauen tosamen,
steek dat in de lütten Büdels, de as Boxhandschen utsehn
(Pedipalpen warrt de nöömt, orr ok: Begattungshilfsorgane)
un vörn an sien Kopp sünd. Denn maak he sik op Wannerschap.
He wull sik'n Fru seuken. Nix anners harr he mehr in sien Kopp.
Endlich
harr he ehr nu funnen. Wunnerscheun un groot, 'n staatsches Wievken!
Aver uns Arachne, de grote Krüüzspinn, keem nich to'n Vörschien.
De seet ünner en Blatt un luuer, wat'n dicken Brummer in ehr
Nett flegen schull.
Mien leve Sigismund wuss, wat he wull. As'n hungerigen Karpen schuul
he na Arachne hen. He spunn en langen Faden to ehr Nett, dock em fast
an un geef ehr, as op'n Morsetaste, mit sien Föhlers Teken. Se
schull marken, Sigismund is dor un will Hochtiet fiern. Aver man sutje!
Nich so gau! Arachne is'n füürige Jumpfer. De fritt uns
Sigismund, wenn he nich oppassen deit.
Vörsichtig un liesen fiedel he mit de vördersten Been op
den Faden rümmer, so as Morseteken. "Arachne! Ik bün
dor! Markst dat? Kümm, ik heff wunnerbore Samen för di."
Arachne keem ut ehr Netz anklabastert. Se weer fühnsch. "Wat
is dat! Wedder keen Brummer? De olle Keerl, de Spinnerich dor, schall
afhaun! Ik heff Hunger!"
Sigismund güng gau retuur. Arachne wull em woll freten. Nee,
nich mit Sigismund! Nich mit em!
Radnett. Opnahm: Antje Heßler
Aver na korte Tiet maak he'n niegen Anloop. Sien Leev weer to un
to groot. "Arachne, mien wunnerbore Silverfadenspinnersche!",
reep he zuckerseut, un düt Maal keem de Goorn-Krüüzspinn
mit lütte tierliche Trippelschreet to em hen. So richtig, as
Spinnen dat so maakt, mit'n Rüüch na ünnen. "Patsch!"
jump he mit alle acht Been op ehrn Buuk un trudel ehr gau den Samen
in ehr Eierkabinett. Keene teihn Sekunden hett dat duuert,
denn harr he dat schafft. Mann, wat weer he düchtig!
Is dat Sigismund? Foto: Antje Heßler
|
Hett se sik dor över freit? Ik weet dat nich. Mutt woll, denn
ik heff sehn, bi Meddag rüm is dat nochmaal passeert. Wat'n Glück,
se hett em woll nich opfreten. He is afhaut, un ik weet nich, wohen.
Or schüll se doch och nee och Arachne
Nu täuv ik, Arachne schall ehr Eierkokons in mien Blomenkasten
versteken.
Noch vördem dat dat kolt warrt, fangt dat in de Kokons ünner
de gele Siedenhuut an to krabbeln. Aver de lütten Dierten blieven,
so 50 Stück bi'nanner, in ehrn Kokon op'n Hupen sitten, wo Mudder
se henleggt hett. Eerst in't Fröhjohr lopen se alleen loos, leernt
beten spinnen un weven un sik ameseern, een Sommer lang.
De Biss. Foto: Antje Heßler
|
Un wenn de nähgste Sommer ran is, denn is dat een Dag so wiet.
Denn fangt ok de Leev an, un so'n Keerl as Sigismund höört
op, Netten to weven, makt sik op'n Weg, söcht sik 'n Leevste
un finnt se, sien Arachne, un allns geiht wedder von vörn loos.
Hunger!
Igitt! Dor löppt'n Krüüzspinn! Würklich?
Is dat so eklig? Kieken Se maal nau hen. Is dat nich'n intressante
Oort, wo düsse Dierten leven?
Se hebben Bang, se is villicht doch bannig giftig? Bang bruken Se
nich hebben, aver beter is dat, se överhaupt in Roh to laten.
Von alleen deit se keeneen wat, un in't Huus kümmt se ok nich.
Se mag bloots buten leven.
De
Goornspinn brukt jo ehr Gift, dormit se de Flegen, de Kävers
un Müggen, de se in ehr Nett fungen hett, doot maken or benasseln
un se komodig in ehr fienes, fastes Siedenpapeer inwickeln un transporteern
kann.
De Büüt warrt beten. Foto:
Antje Heßler
|
Dat Opper is dood. Foto: Antje Heßler
|
Wi Minschen hefft jo 'n Scheetgewehr dorför, de Deerten doot
to maken, de wi eten wüllt. De Spinn hett bloots dat Nett un
ehr Gift. Later bringt se dat Diert ganz alleen dorhen, wo se dat
an besten vertehren kann un wo dat Fleesch goot in de Luft hangen
deit. Se hett jo keen Köhlschapp. Do blifft dat frisch, bit se
Hunger hett un sik mit den Braden en scheune Mahltiet gönnt.
Se hett in ehr Kauwarktüüg en Saft (Enzym), den sprütt
se in dat Fleesch von de Dierten, denn warrt dat so dünn as Arvtensupp,
un nu kann se dat ganze Diert so na un na utlutschen. Bloots de Huut
blifft torüch.
Lerrige Hülse vun en Opper. Foto: Antje
Heßler
Radnett. Opnahm: Antje Heßler
|
Dat Nett en grotes Kunstwark
Wenn se fardig is, mutt se glieks ehr Radnett wedder flicken. Dat
deit se poormaal an'n Dag. Schall jo keeneen marken, dat dor en fienes
Spinnennett hangt. Dat mutt kloor un rein utsehn. De Flegen sünd
jo nich dösig! Mitünner is aver ok 'ne düchtige Stormbö
noog, dat dat Nett tweiritt. Also ran an de Arbeit! Ik bewunner ehr
Kunst alle Daag. An ehrn Achterliev hett se ehr Spinndrüsen,
dormit produzeert se veer bit söss annersoordige Fadens. De een
sünd för'n Rand, besünners stark, de annern, för
dat Netz, möten goot kleistern. Wedder annere sünd bannig
elastisch. Dat dröff doch nich glieks twei rieten. Un dorbi is
de Sied' so fien un stark.
Radnett. Opnahm: Antje Heßler
Radnett. Opnahm: Antje Heßler
Dat hett de Schöpper grootoordig henkregen. Aver an scheunsten
is dat, wenn an Morrn de Daudroppen an dat Nett hangen, as lütte
Diamanten, na ja, as een Diadem.
Villicht heet dat Diert ok dorüm "araneus diadematus".
Hier kümmt en nieges Nett hin.
Foto: Antje Heßler
|
Wo kriggt se dat denn fardig, dat se in de Hööcht so'n
Nett buut? Se kann doch nich flegen! Dat is ganz eenfach. Wenn de
Krüüzspinn so in de Gegend rümlöppt, spinnt se
en langen, fienen Faden. De fliggt von den Wind in de Hööchte,
blifft villicht an'n Busch hangen, un de Spinn kann an ehrn Faden
ropklattern un dor en Nett buuen. So geiht dat. Bestimmt hefft de
Bargklatterer ehr Kunst mit dat "Tau övern Tacken smieten"
von de Spinnen lehrt.
Avergloven Spinne am Morgen...
Un wat is dat mit den Avergloven un de Spinnen? Allns Tüünkraam,
segg ik.
To'n Bispill: "Spinne am Morgen bringt Kummer und Sorgen."
"Spinne am Abend, erquickend und labend" usw.
Setten Se maal överall för dat Woort "Spinne, dat Woort
"Spinnen" (mit'n Spinnrad) in. Denn heet dat "Spinnen
an'n Morrn bringt Kummer un Sorgen". Jo, dat stimmt ok. Wenn
ik al an Morrn an't Spinnrad sitten mutt, anstatt mien Huus to besorgen
un mien Kinner to plegen, denn süht dat woll aasig ut bi mi to
Huus. Denn mutt ik spinnen, üm Geld to verdenen, dormit endlich
de Pleitegeier von mien Dack wegflegen deit, nich?
Un an Avend kann dat Spinnen doch villicht sogor'n Vergneugen sien,
or nich? Dat is würklich "erquickend und labend".
Also is nix mit Avergloven. Arachne kann dor nix för.
Setten Se sik an't Spinnrad, denn warrt Se dat mit eenmaal kloor!
Wat, Se köönt nich spinnen? Denn warrt dat aver Tiet. Dat
is hüüt grote Mode.
Radnett. Opnahm: Antje Heßler
Un behanneln Se mi de Spinnen goot! De Wetenschapler seggt, de sünd
al veel öller as de Minschen, un Spinnen warrt dat ok noch geven,
wenn wi al lang nich mehr dor sünd.
Bit annermaal
grööt Se Ehr Sünnschienkieker.
|