Geld

Keen Niejahrswunsch heff ik düt Jahr höört, de nich ok "Freden" heten dä. Hach ja, Freden, den wünscht wi us. Woans heet dat in een vun de Bröder Grimm ehr Märken?: "Zu der Zeit, als das Wünschen noch geholfen hat, lebte einmal ein armer..." So fangt Märken an. Un de Wirklichkeit? Wi leevt in annere Tieden as bi Grimm: Wi mööt woll beten mehr daan as Wünschen, wenn dat wat warrn schall...

Mennig Lü meent ja avers, de Freden bi us, de versteiht sik vun sülvst un kann nich in Gefahr ween. Un wat wünscht wi us denn? Veel Wünschen richt sik op Geld. Mehr Geld. Mehr Wohlstand, mehr Inkamen. Nee, nich afstrieden - jedeen hett sik dat woll mal wünscht. Woso nich? Geld is ja nix Slechtes. "Geld verdarvt den Charakter"? Wenn Ja, denn liggt dat villicht jüst so an den Charakter as an dat Geld, hm?

An'n 12. Dezember sehg ik in de Narichten, dat de Start vun de Ariane-Rakete ("op den Weltraumbahnhoff in Kourou...") wedder mal scheep gahn is. Se harr en Satelliten an Bord, fleeg avers verkehrt un müß to Sekerheit mit Schiet un Schruuv un allens tohoop in de Luft sprengt warrn - wumm. (Dat weer noch nich Silvester, avers so'n beten doch.) Achterna heet dat "De 600 Millionen Euro düre Satellit..." ...weer ok perdü. Nix besünneres, neegste Naricht. En lütt Momang achterna keem bi mi de gelinde Schock: 600 Millionen Euro! Wat för en Summe! - Dat kunn ik mi graad noch vörstelln (meen ik). Man binah weer de Tall an mi vörbiruuscht; binah harr ik't nich wahrnahmen. Hoge Summen hebbt dat so an sik. Un dat gifft ja noch veel högere Summen. De Tallen vun Staatshuushollen un Konzernümsätz t.B., oder wat hollt Se vun düsse Tall: De USA geevt in't Johr 400 Milliarden Dollar för Rüstung ut. Dat is mehr as 1 Milliarde an'n Dag. (1,8 maal Ariane "wumm!" plus Satellit, jeedeen Dag.) Kann een sik dat noch vörstelln? Woans stellt een sik Geld eentlich vör?

Ik behaupt: Dat is gor keen Geld. Dat sünd bloots noch Summen. Geld is, wat een tellen kann. Geld is, wat een nödig hett. - De 600 Millionen Euro kannst nich mehr tellen, un nödig harr de apensichtlich ok keeneen. Dat weer keen Geld, dat weer een Versekerungsschaden.

Geld is wat, wat sik in Leven verwanneln lett. Denn kannst di dat ok vörstelln. Nehmt wi t.B. Kenia. (Dor weern ja graad Wahlen, denn höört een ja mal wat vun de Länner.) In Kenia leevt de mehrsten Minschen vun weniger as 1 Dollar an'n Dag. Dat kann een sik good vörstelln, düssen Dollar, nich? Dag för Dag warrt düsse Dollar (oder weniger) in Leven verwannelt - in Eten to'n Bispill, in dat veritable Broot, in Melk villicht un Gröönwaar; ja - dat is echtes Geld. En Levens-Middel. -- Un echtes Geld is dat ok, wenn dat nich da is: wenn de Kenianerin de eene Dollar to'n Leven fehlt (oder de 50 Cent, oder de 10 Cent...); ok denn kann een sik dat best vörstelln - kunnst binah mit Hannen griepen, dat Geld, nich? Geld is, wat een nödig hett.

Nu avers düsse Summen. 400 Milliarden Dollar, 600 Millionen Euro. Wat hebbt de dormit to daan? Hebbt de överhaupt wat mitnanner to daan? Oder sünd dat twee Welten, de sik nich beröhrt? Binah lett dat so, nich?

Kann een düsse afstrakten Summen, de keen Geld nich sünd un de keeneen nödig hebben kann, in Leven verwanneln - in echtes Geld also? "Ja", seggt Se: "Deelt dat an de Armen ut!" Man woans? Düsse afstrakten Summen sünd bloots "Bookgeld" - Geld, dat as Summe in de Böker steiht, man dat nich in Münzen un Papeer existeert. Gaht Se man na de Bank un seggt Se: "Geevt Se mi vun min Konto 1 Milliarde Euro, avers bitte in 1-Euro-Münzen, ik will dat an de Lü in Kenia verdelen." Ok wenn Se de Milliarde op't Konto hebben dään, kriegen kunnen Se dat nich. Geld in düsse Mengen is nich dorför dacht, in Leven verwannelt to warrn. Nüms rekent dormit. Dat is nich vörsehn.
Mit 1 Milliarde Dollar oder Euro kunnst wat daan gegen de Armoot in de Welt; dat is dat Minimum to'n Leven, also dat Leven sülvst, för dat hungern Veerdel vun de Minschheit; för de Milliarde Dollar, de bloots in een Land elk Dag in de Rüstung steken warrt... Nee! Kannst nich. Düsse Summen geevt sik nich her. Se hebbt een binnern Wedderstand dorgegen. Se blievt in ehr afstrakte Regioon, as Raketen, Satelliten un Armeen. Ok de Besitter vun düsse Summen (denn Besitter hebbt se) sünd binah afstrakt: Du kannst nich eenfach to jüm reden, kannst nich seggen: "Hest ma'ne Maak?" Düsse Summen warkt liekers in dat Getriebe vun de Welt, villicht ok to'n Leven, villicht to'n Dood; avers op ehr egen Aart, vun de enkelten Minschen dör unsichtbore Gesetten afschermt.

Wi blifft, as dat faken passeert, wat hülplos trüch; wi, de normalen Minschen, de noch Münzen op de Handflach dreiht, de ehr Geld tellen köönt. Ik kunn min Geld jümmers tellen. Mehr weer dat nie; mehr bruukt't ok nich ween. Un wenn ik mi Geld wünsch, denn wünsch ik mi vun mi sülven ok düt: Dat ik dat in Leven verwanneln kann - för annere oder för mi.

Düt Geld wünsch ik Se ok! Un to'n Sluss maakt wi'n Gedicht.

de letzte penn. wat een nich all vergitt,
wenn een em süht! un wenn een em nich hett.
de welt fallt uteneen in swatt un witt.
spannt op en lerrig flach as op en brett

muttst op em sehn. dat blenkert, un din schritt
will hen na em. sin glanz maakt allens wett;
man liekers is he dat, wat di nich lett.
he nimmt di hen, un du nimmst em nich mit.

dat geld hett di, du hest dat oder nich.
dat geld maakt di vergeten, wat du hest
un wat du bruukst. de welt geiht op den rest.

de lüttje heister wippt op sinen twieg;
he süht dat blenkern, fliggt un nimmt em mit -
den letzten penn, en blix in swatt un witt.

Marlou Lessing