Dat Kruut för'n Christmaand: vun Anke Nissen Coriandrium sativum, Familie Umbelliferen |
|
||
Anner Namen:
|
Schwindelkruut, Stinkdill, Mittelmeerkruut |
||
Sammelt warrt:
|
de Frucht (Fructus Coriandri) in'n August un September | ||
Warrt bruukt: |
|
||
|
|||
Över den Namen Koriander schrifft Leonhart Fuchs 1543 in sien "Kreutterbuch":
De
Plant Koriander stammt ut dat Gebiet üm 't Mittelmeer, wasst
aver ok bi uns, warrt hier anbuut.
Koriander passt aver wohl ok to uns heimisch Gemüüs, as Bispill in Gemüüssupp. Ik heff Fründinnen, de doot geern mal en poor frische Korianderbläder orrer Korianderkörner to Blomenkohl, Kohl, Rode Beete... Mien Fründin Uta schreev: |
|||
De Früchte (Spaltfrüchte) seht ut as lütte Kugeln. De Kugel fallt nie uteneen. Se is binnen hohl. De riepe Frucht hett enen goden Ruch. De unriepe Frucht stinkt gräsig, jüst so as Wanzen. Se wirkt denn betäubend (dorher de Naam "Schwindelkörner"). De Samen warrt dröögt un eerst denn entwickelt se den angenehmen kräftig würzigen Ruuch. Ok de Smack is würzig. Koriander höört mit de öllsten Gewürzkrüder, de wi kennt. Över em steiht wat in 't Olle Testament, ok in ägyptische Papyrusschriften, dorto in olle chinesisch un ok indisch Medizinböker. In de Kloosterheilkunde wörr Koriander vör allen bruukt gegen "im Körper aufsteigende Dämpfe", also gegen dull Upstöten. Koriander gell fröher as Kruut gegen Dämonen. So warrt seggt: Wenn en Minsch en Eten, dat mit Koriander würzt is, nich rünnerkriegen kann, denn is disse Minsch wohrschienlich en Hex. Wenn en junge Deern, ene Jungfru, 13 Korianderkörner in en linnen Dook wickelt un de en Fru, de graad en Kind kriegen deit, an 't Been höllt, denn geiht dat mit dat Kinnerkriegen wat lichter. |
|||
Woto warrt Koriander bruukt? Mahlen Koriandersamen sünd Bestanddeel vun Currypulver. Fründin Uta schreev: "Un noch wat heff ik in'n Vorderen Orient kennenlehrnt: mahlen Koriander warrt to den Kaffee geven, de na 't Eten in lütte Tassen serviert warrt so as alkoholfrie "Verdauerli". An den Smack müsst di eerst gewöhnen ahn Koriander smeckt mi de Kaffee veel beter." Leonhart Fuchs empfiehlt, Koriander mit söten Wien to drinken;
denn "tödtet dat de Würm / un mehret den Samen."
Vör allen aver höört Koriander unbedingt in uns Leevkoken rin! |
|||
Leevkoken sall in Klööster erfunnen worrn sien. Dor harr
man al fröh kostbor orientalisch Gewürze. De gellen dormals
as Arznei. Dorüm dachen de Mönke, se stellen Medizin her. En Leevkokenrezept
För de Leevkokengewürzmischen warrt
Ik heff graad hüüt enen Leevkoken schenkt kregen. De is reinweg en Kunstwark. Ik warr em gau mal photographeern, dat Se em sehen köönt. Bestimmt geevt Se mi denn Recht: en Kunstwark. Den mag een gor nich upeten... |
|
||
Fotos: Anke Nissen 30.11.2008 |