Granat

Vörstellt vun Anke Nissen

Granat is en Silikat, also en Solt vun de Kieselsüür Si(OH)4 mit Metall, so as Fe, Al, Cr, Ca, Mg, Mn (Eisen, Aluminium, Chrom, Calcium, Magnesium, Mangan). Dor warrt dree Gruppen ünnerscheden:
1. Granate, de Aluminium in sik hebbt,
2. Granate, de Iesen in sik hebbt,
3. Granate, de Chrom in sik hebbt.
Dat is glieks to sehn, dat gifft da veele Kombinationsmöglichkeiten, un jümmer kaamt anners utsehn Granate mit ganz ünnerscheedlich Farven rut. De Kristall, den se bilden doot, is kubisch (also wörpelförmig).

6½ - 7½ (Diamant hett de Härte 10)

Aarten

De dree Typen vun Granate bekiekt wi hier wat nauer.

Granate, de Aluminium in sik hebbt

• Grossular = Kalktongranat (Calcium-Aluminium-Granat)
  He is hyazinth-root, meist gröön. De Naam kümmt vun dat latiensch grossularia = Stickelbeer (ut Südafrika, ok Kanada). Anner Namen för den Grossular:
  • "Tsavorit" = ut Tansania un Kenia
  • "Hessonit", ok Zimtsteen, warrt fälschlich Transvaal-Jade nöömt, hett wenig Iesen in sik.
    
    
• Pyrop = Magnesiatongranat (Magnesium-Aluminium-Granat)
  He is blootroot (ut Böhmen — dorher de Naam "Böhmisch Granat" —, ut Madagaskar un ut Indien). De Naam Pyrop kümmt vun't griechisch pyropós = füürig, füür-ogig.
  
  De Pyrop is de Namenssteen vun Anna, Anne, Anke..., also "mien" Steen!
  He is de so nöömte "Karfunkelstein" (Carfunckel), den wi ut Märken, Sagen und Geschichten kennt. De Naam kümmt vun dat latiensch carbunculus. Dat bedüüdt "lütte Kohle", wiel de Steen füürig ist as glöhen Kohle. Mit "Carfunckel" kann aver ok de kostbor Rubin meent sien orrer de rode Spinell — orrer anner rode Eddelsteen.
  För mi is de Pyrop de Karfunkelsteen, also en Granat.
  
  
• Almandin = Kalkeisengranat (Eisen-Aluminium-Granat)
  He is rootblaag un kümmt ut Indien (Himalaja).
  Ik heff em up en Mineralien-Messe in Hamburg sehen. En wunnerschöön Steen, een kunn menen, he harr de ultraviolett Strahlen vun'n Himalaja infungen.
  Man snackt oft fälschlich vun em as "Ceylon-Rubin" un ok as "Arizona-Spinell".
  
  
• Spessartin = Mangan-Aluminium-Granat
  Sien Farv is rootbruun, füürroot, orange-geel. In'n den Spessart is he to'n ersten Mal funnen woorn, dorüm de Naam Spessartin.

Granate, de Iesen in sik hebbt

• Andradit = Kalkeisengranat (Calcium-Eisen-Granat)
  De Farv is bruun orrer melanit-swart. To de Andradite höört:
  • "Melanit" (stammt vun dat griechisch melas = swart)
  • "Demantoid" = ähnlich as de Diamant, blots nich so hart. Ut Russland (Ural). Falsche Namen dorför sünd: Uralolivin, Sibirischer Chrysolith, Ural-Smaragd, Uralchrysolith. De gröne Demantoid warrt as de wertvullst Stehen ünner de Granaten ansehn, he hett enen feinen Glanz un he kann dat Licht in de Spektralfarven delen (Dispersion).
  • "Topazolith" = villicht wiel in vele Farven, as bi'n Topas.

Granate, de Chrom in sik hebbt

• Uwarowit = Calcium-Chrom-Granat
  He is vun gröne Farv. De Naam stammt vun enen russischen Staatsmann (Sergej Semenowitsch Uwarow). Uns Dochter hett lütte Uwarowite, un ik heff kunn ehr poor Splitter afsnacken.
  
  
• Rhodolit. He is rosenroot, Granat vun Madagaskar. Besünners prächtig in de Farv sünd de Steen ut Georgia un ok ut North-Carolina in Usa.
  
  
• Wiluit. Düsse Granat is gröön un kümmt ut Sibirien.
  
  
• Succinit = bernsteinfarven Granat
  
  
• Hyazinth-Granat, warrt fälschlich Ceylon-Granat orrer blots Hyazinth nöömt.
  

Geschichte

De rode Granat warrt siet Oldingstieden as Schmucksteen bruukt. Granat — un dor besünners de Pyrop — weer de Modesteen in de Mitt vun dat 19. Johrhunnert. Ut Granat wörrn to alle Tieden üppige, phantasievull Dekorationen för Fruun maakt. Jümmers wörrn mehr Steen tohoop verarbeidt. Oft entstaht komplette Schmucksets: Ring, Collier, Armband, Brosche, Ohrringe un womööglich Diadem. — Ik erinner, dat mien Tante Anne enen Kamm harr, den se sik achtern in't Hoor steken dee, de weer över un över mit Granaten besett. Hübsch antokieken! — Dat wiest, dat de Steen nich to düür weer, dat de Minschen disse Steen betahlen kunnen. Dat wiest aver ok, dat de Minschen dissen Steen geern drägen, sik bannig wohl mit em föhlen.

In de Antike hebbt se glöövt, dat en güllen Ring mit enen Granat slimm un grugelig Drömen verdrieven kunn.

In den jüdisch Talmud steiht, dat Noah enen groten Granat as Licht in siene Arche harr.

Wirken un Legenden

De Klosterfru Hildegard vun Bingen hett nich blots över Heilplanten schreven, nee, se wüß ok över Heilsteen — över Steen to'n Heilen — veel to vertellen. Över den Granat kann man bi ehr lesen:

"Der carbunculus (Karfunkel) wächst bei Mondfinsternis. / Daher zeigt er sich manchmal finster, wenn er auf göttlich Geheiß Hunger, Pest oder Veränderungen in der Regierung anzeigt."

Un se meent: Wiel en Modfinsternis selten is, dorüm is ok disse Steen selten un ok siene Kraft.

Se seggt, een sall den Steen bi Fever, Infekte, Schüttelfrost to Middernacht up den Buuknavel vun den Kranken leggen. Wenn de Kranke denn upstiegen Hitten kriegen deit, denn mütt de Steen glieks wegnahmen warrn.

Bi Koppweh — so seggt Hildegard vun Bingen — mütt de carbunculus för ene lütte Stund up den Scheitel leggt warrn. Warrt de Kopphuut warm, glieks wedder rünner nehmen.
Wenn de Kleder frisch blieven süllt — so seggt Hildegard vun Bingen ok —, denn mutt een den carbunculus blots up de Kleder rup leggen.

In ganz fröhe Tieden un in't Middelöller geev dat 29 Steen, vun de de Lüüd menen, de harrn magisch Kräft, heilen Kräft. So sull de Granat dat Hart froh maken un Truur wegjagen könen. Ok bi Kreislaufprobleme — so glöven de Lüüd dormals — sull de Granat helpen könen.

De Steen wörr schenkt in'n Sinn vun richtig, echt Leevde.

Miene kloken Böker — vun de mien leef Mann mit en liesen Lachen meent, dat sünd de reinsten" Hexenböker" — seggt:

• dat deep düüster Root vun dissen Steen kann aktivierend up den Minschen wirken,
• de Granat kann den Kreislauf regulieren,
• un he kann bi Depressionen insett warrn.
• De Steen sall Willensbeständigkeit geven.

De rode Granat

• schenkt uns Freud un Levenskraft,
• buut uns up,
• gifft Energie und stärkt den Mut.

Wokeen aver to Leidenschaft neigt, de sull dissen Steen lever nich drägen, nich bruken!
Ik heff en Keed ut trommelt Pyrope, man so'n richtigen Granat-Schmuck heff ik nich. Keen een hett mi Granat-Schmuck schenkt orrer verarvt. Sull dat womööglich an miene "Leidenschaftlichkeit" liggen?

Ut
"Van den eddele ghestenten"
(Bi den Karbunkelsteen hannelt sik dat üm Granat,
man ok all annern roden Steen, as Rubin, roden Spinell)

Original:
De erste het kerbunkelsten.
Dat ny sterne also schen
Also de sten des nachtes doet
Unde bernet rechte so en glod
des stenes krefte der is vil,
der ik nu nycht nomen will:
vorwar dat were gar en wint,
went men se nu selden vint.
Jeneghen maen der eer icht have
wat hulpe dat ik dar vele sede ave?

Hoochdüütsch:
Der erste heißt Karfunkelstein.
Nie schienen Sterne des Nachts so schön,
wie dieser Stein es tut,
und wie er strahlt in seiner Glut.
Des Steines Kräfte sind viele da,
die ich nun nicht nennen möchte:
Fürwahr das wäre wirklich in den Wind geredet
weil man sie nur selten findet.
Jeglicher Mensch, der früher etwas hatte,
10 was hülfe es, wenn ich da viel von sagen würde.

Plattdüütsch:
De eerst, de heet Karfunkelsteen.
Nienich hebbt Steerns in de Nacht so schöön lüücht,
as disse Steen dat deit.
Un wo he strahlt in all sien Glut.
De Steen, de hett Kräft veel,
de ik nu nich all seggen will.
Wirklich, dat weer as snack man in den Wind,
wiel een den Steen blots selten findt.
Jeedeen Minsch, de eenmal wat harr,
wat helpt em dat, wenn ik dor veel vun snacken wöör.