De Sünnschienkieker in'n Sneemaand:

En godes Nieges Johr 2006 wünsch ik Se, leve Leser!

Düt Johr is de Klever (Kleiber or Spechtmeise) as Johrsvagel 2006 utsöcht worrn — en wunnerboren, intressanten Vagel, över den ik al vörichtes Johr schreven heff.

Hüüt will ik dorüm över den Rootvoss schrieven, denn ik frei mi, dat he nu endlich wedder wat mehr in de Natuur to sehn is. Dat Vergiften bruukt nich mehr to ween, wieldat de Natuurschütter jem Fleeschköder mit Impfstoff för de Tollwut henleggen. Dat is endlich en probates Middel gegen düsse swoare Krankheit. De Voss is en wichtiges Diert in uns Natuur. Un bavento maakt he nu — üm Niejohr rüm — Hochtied! Dor mööt wi em doch grateleern, nich? Also en Hooch op den

Rootvoss

Rotfuchs — Vulpes Vulpes

Stickbreef

Klass: Mammalia — Söögdierten
Orrnung: Carnivora — Fleeschfreter
Höört to de Caniden, de Hunnenoordigen
Familje: Canidae — Hunnen, Wulf, Schakal, Kojoten un Voss
Gattung: Voss — Vulpes

He is von Kopp bit Steert bi 130 cm lang un 40 cm hoch bit to sien Schuller.
De lange Steert, de Lunte, is bi 50 cm lang.
Wicht: 6 -10 kg

He is'n Allensfreter un levt binah op de ganze nöördlich Halfkugel von uns Eer, sogoor dor, woneem dat ewige Ies to finnen is. Dor heet he aver Polarvoss un is in'n Winter witt.
Eentlich leevt he an levsten in grote Wälder, aver hüüt is he al in Lüttgoorn-Kolonien to finnen, in grote Parks und sogor in de Stadt. Hee fritt ok geern de doden Dierten an de Autobahn, as Gesundheits-Polezei hett he sik en Naam makt.

• Moder warrt Fähe nöömt,
• Vadder warrt Rüde nöömt,
• de Lütten sünd de Welpen.

Ranztiet — dat is de Hoochtiedstied — hebbt se een Maal in't Johr so in de Tiet Christmaand, Januoor, Februoor.
De Rüde snuppert denn as dull in de Landschap rüm, bit he de Fähe finnen deit, de överall ehr interessante Marken hensett hett. Dor hett sik meist al 'ne gröttere Versammlung tohoop funnen un he mutt tokieken, dat he keen Arger kriggt. De Fähe kann sik mit mehr as een Rüden mit Erfolg poorn. Dat heet, se kriggt Kinner von stückerwat Mannslüüd togliek!

Draagtiet: 50 — 52 Daag. De Fru (Fähe) kann ok an een un den sülvigen Dag Junge von ünnerscheedlich Vaders op de Welt bringen.

De 3 — 5 Lütten sünd so groot as'n Mullworp, un se wegen so bi 80-130 g.
Dree Weken blifft Moder bi jem in Buu, söögt de Lütten un kann nich jagen gahn. Da hölpt denn Vadder (also een von de Vadders, orr de sik dorför höllt) un bringt wat to freten. Bi 12-14 Daag köönt se kieken un sünd bi veer Maanden al sülvstännig. Wenn de Lütten grötter warrn, schafft Moder dat woll ok maal alleen mit dat Foder. Se bringt jem ok dat Jagen bi.
Mit 10 Maanden sünd se utwussen un wenn se een Johr olt sünd, söken se sik meist en egen Reveer.

De Voss leevt geern alleen, he mag keen Gesellschop, blots maal in de Ranztiet, aver denn is dat ok bald vörbi. Meist is he en unfründlichen Keerl, de alleen rümlöppt.
He is en Nachtjager! Tominnst geiht he in de Schummeree loos. Aver wenn he Junge hett, mutt he ok an'n Dag jagen, sünst kriggt he de Göörn nich satt.

Foder: De Spiesplaan is ünnerscheedlich, je nach Johrstiet. In Sommer meist Insekten, Müüs un Aavt. In Winter Müüs, Katteker, Heuhner, Göös, allerhand Vagels un allens, wat rümkruupt.
De Voss mutt jeden Dag so 350 - 500g Foder hebben. Aber dat kümmt ok vör, dat he nich so veel finnen deiht, denn mutt de arme Keerl Hunger lieden, un denn wohr di, Heuhnertüchter, un maak dien Stall richtig to, sünst hest du sülben Schuld, denn Hunger deit weh!

Op Sliektuur

"Pst, still doch! Ik will nix höörn, nich maal den Aten von ju! De Voss hett gode Ohrn. Un sien Nees is noch beter. Wi sliekt uns gegen den Wind an, kloor?" Dat güng al op Avend to un wüür beten schummerig.
Opa Harms schüddel argerlich den Kopp. "So'n Snatteree mag ja woll nich wohr ween!" gnadder he. Mit unsekere Schreed güngen wi, mien Süster un ik, achter den Olen ran.
Liesen, man liesen ——
Gröön weer dat Loov an de Bööm un gröön ok dat Gras, da mutt dat doch mit'n Dübel togahn, wenn wi den scheunen roden Voss nich to sehn kriegen. Villicht is he ja spazeerrn gahn, dach ik mi, is goor nich to Huus un wi kruupt hier nu rümmer - un allens is vergevens. Keen Telg dä knacken un keen Muus weer to höörn. Wi sleken as de Snicken den Weg lang. Un denn bleev Opa Harms opmaal stahn. He harr sien Finger op'n Mund leggt, un denn wies he na vörn.
Da weern se to sehn: Twee lütte rootbrune Welpen, woll so veerdel Johr olt, man wat nüdelig de weern! Se kemen graad ut den Buu rut. De Ohrn weern al lustig opstellt un de lütten Nesen stünnen na den Wind. Aver wi harrn uns gegen den Wind anpirscht. De kunnen uns nich sehn un sachts ok nich rüken. Nu weern se an`t Spelen. Een suus achter den Steert von den annern ran! Und denn sprung de een sien Broder in't Gnick. Mannomann, wat de to gnurren anfung un fauchen dä he ok. Ganze Wiel güng dat so, denn keem de Drütte noch dorto. Eerst weern bloots de Ohrn to sehn, un denn keem de Lüttste ansprungen. Heidi, weer de vergneugt!

Aver nu snöör Moder üm de Eck un husch weer de ganze Gesellschop in Buu verswunnen. Wi töven un töven, aver se kemen nich wedder torüch.
"Nu möten wi uns aver eerst maal den Buu ankieken", meen Opa Harms. De Eer över den Voss sien Wahnung weer ratzekahl reinfegt. Keen Wunner, wo sik doch de Lütten Dag üm Dag dor rümbolzen. In de Neeg legen noch poor Katteker- un Müüsknaken rüm. De Hauptröhr weer besünners breet un kumfortabel. Dat weer de Ut- un Ingang vör de Familje. Aver da weern noch poor lüttere Löcker. "De bruukt de Voss as Nootutgang", meen Opa Harms. "Keeneen kann weten, wat passeert. Villicht kümmt een Dag Karlemann, de verdreihte Dackel vun unsen Naver, op Besöök. Na un denn?"
Wi güngen an düssen Avend wedder na Huus. Ik musst jümmers an de Familje Voss denken.

Een Muul vull Müüs

Een Week later weern wi wedder dor. Dat wüür bald düster un de Sünn stunn al deep.
Keen Voss to sehn. — Harrn se markt, dat wi achter de Büsch stunnen?
Opa Harms geev al dat Signal, wi wullt aftrecken, aver denn kemen se doch noch rut. Se harrn woll wat heurt. Alle dree kemen se na buten un da keem ok Moder üm de Eck. Se harr dat ganze Muul vull Müüs. De Steerten hungen allerwegens rut. Se tucken noch — de Müüs weern noch lebennig! De Lütten kemen dicht ran, un mit'n Maal makt Moder dat Muul op. De Kinner wüssen toeerst gor nich, wat nu los is. Aver denn fung de wilde Jagd an. De Müüs lepen as dull un de Welpen ok. Se sprungen un hüppen achter de Müüs ran, weer aver vergeevs. Zack — harr Moder wedder een in de Snuut, un nu noch een — un noch een.
"So", mummel se twüschen de Tähn, "nu wies ik ju dat noch mal!" Ganz stolt keek se. "Gau togriepen! An besten mit'n 'Müüsjump' op de Muus ropspringen! Un denn Haps!"
Se makt dat Muul op — un denn güng dat noch maal loos. De Müüs weern jümmer noch springlebennig. Nix as weg, weer jümehr Gedanke. Aver nu weer de Gröttste al richtig opwacht. Snapp! — harr he een fungen un denn de anner ok, bloots de Lüttste, de kunn dat noch nich richtig. De leeg jümmers dicht dorbi, aver dat klappt nich.
"Villicht kannst dat neegst Week, Jung", gnurr Moder. "Makt aver nix!" un güng in ehrn Buu. De Kinner all achterran. To Enn weer dat Theoter. Schood!

Jagd an'n See

De ganze Week heff ik an den lütten Voss dacht. Denn keem aver Schietweder. Hett regent un regent, dat weer nich uttohollen.
Poor Daag later, as de Sünn wedderkeem, sä ik Moder an Meddag dörch dat Holt an'n See slieken. Twee von de Kinner slieken achterna. Aver Moder jaag se jümmers wedder weg. Se wull dat nich hebben. De stöörn doch bloots bi de Jagd, meen se woll. Aver von wiet dröfft se kieken, dat weer kloor. Moder güng na den See rünner. De Lütten seten ünnern Busch un keken nau hen, wat nu keem. Se harrn woll groten Hunger un fungen an, op Metten un Kävers to kauen. Dat Woter is jem seker in't Muul tosamenlopen, so wunnerboor weer dat, wat Moder nu dor an'n See fungen hett. — Een grote, griese Goos!
"Mann, da kriegt wi wiß all wat von af!" höör ik se liesen iepern un jiepern. Tosamen güngen se na Huus un ik ok. Ik wull de Familje nich mehr stöörn. Op'n Weg fung ik an to singen: Fuchs, du hast die Gans gestohlen...

Ik heff se nich mehr sehn, de Familje. Dor sünd nu al poor Johr vergahn. Hett de Gröönrock mit sien Scheetprügel se dootschaten or sünd se vergift't worrn? Ik weet dat nich. Hüüt kriggt de Voos ja nu Impstoff in Fleeschköder gegen de Tollwut. Da mutt keen Jager se noch dootscheten, aver damaals? Uns Opa Harms hett se ok nich mehr sehn. He meen, de Lütten sünd afwannert un de Moder hett sik woll en anneres, noch beteres Reveer söcht.
Mag ween. Ik heff se geern, uns Rootröck, un wünsch jem veel Glück.

Hebben Se ok een Rootvoss bi sik in Kamp un Holt? Schrieven Se mi dat maal!

Een godes, tofredenes un gesunnes Nieges Johr wünscht

Se Ehr Sünnschienkieker.