De Sünnschienkieker — siet nau 3 Johr gifft dat em! — vertellt dütmaal över Falken:

De Toornfalk

— Falco tinnunculus tinnunculus — Turmfalke, Familje Falken —

De Griff von de Krallen is bloots bi 4 cm wiet. So köönt se denn ok würklich goor keen grote Dierten tofaat kriegen.

Meist jagen se Müüs, Muulworpen un anner lütt Dierten (90 Perzent), ok geern Insekten un mitünner, wenn de Hunger to groot warrt, Lüttvagels. In de Stadt griepen se veel Lüttvagels, meist Lünken oder Greunfinken, Bookfinken usw., wenn dat keen Müüs gifft.
Wenn de Toornfalk se findt, fritt he twee Müüs an'n Dag, sonst nix.
He griept sien Büüt ünnen op de Eer. Nich in de Luft, as de Wanner- un Boomfalken.

De Falken, de frie in uns Natuur rümflegen, freten nienich Aas!

He wahnt geern in de Nähg von Wischen un Feller, mit poor hoge Bööm oder an'n Waldrand, aver veel ok in Steden, op Karktoorns (Toornfalk) Ruinen oder hoge Hüüs, wo he in'n groten Park oder över beten Braachland " mit de Flünken rütteln" un jagen kann. Mennichmaal sitt he ok an de Straat op'n Boom oder Pahl un täuvt, dat 'ne Muus oder irgend so'n lütt Diert vörbi kümmt.
In Winter jaagt he ok an Avend, sogoor bi dat Licht von grote Lanternen, wenn de Dag doch so kort is.
De Falken ut den hogen Norrn un Oosten kamen in Winter mitünner ok to uns na Düütschland, flegen aver ok wiet na Süüden hen, bit Afrika.

De Toornfalken verdrägen sik ok mit allerlei Oorten von Duven un mit Dohlen. De sünd nöömlich veel to groot as Büüt.
In Düütschland is he meist Standvagel, dat heet, he blifft dat ganze Johr bi uns. Bloots de Jungvagels flegen bit nähgst Fröhjohr noch spazeern un söken sik denn en egen Reveer.

Ik seet een Fröhsommerdag an Finster achter de Gardien un dacht an nix. Op eenmaal suust wat dicht an mien Finster vörbi. "Dunner noch maal, wokeen smitt denn dor mit grote Steen?" dach ik. "Ne, dat was doch keen Steen! Dor ünnen sitt doch nu en Vagel? De is eben noch nich dor west. Wat makt de denn hier?"
He weer woll so groot as en lütt Duuv mit en bruunroden Rüch. Ik harr mi bannig verfehrt un denn wusst ik dat: Dat was en Toornfalk, de sik as en Steen op sien Opper rünner stört't hett. Dor seet he, sien Flünken wiet ut'nanner un harr wat in siene Krallen. He böög sik över de Büüt. Un denn beet he to. Nu weer se woll doot, de Muus, oder wat dat weer, un denn suus he af un fleeg mit dat lütt Diert op den Pahl bi de Garaasch. Dor fung he an, de Muus to vertehren, to "kröpfen" as, de Ornithologe seggt.
Duuer nich lang, denn streek he af. Nu musst he woll maal wedder na Huus to siene Familje.
"Wo de woll wahnt?" dach ik, "dat mutt ik ruutkriegen."
Halv Stünn later säh ik em wedder över uns Huus flegen. "Wo een Muus is, dor sünd woll noch mehr", harr he woll meent.
Nu kunn ik sehn, dat he in de Luft stunn un dorbi mit sien slanke Flünken rütteln dä.
As he noog rüttelt hett, fleeg he wedder en Stück un denn rüttel he wedder maal. So güng dat en ganze Tiet, bit he woll nix bi uns funnen hett. So is he aftrocken, woanners hen.

Exkurs: De Fööt vun Griepvagels

Grifftöterfuß un Reißhakenschneideschnabel höört tosamen.
So'ne Griepvagels maken ehr Opper mit de Krallen doot un se buuen Horsten.
De Havik hett, as ok de Steenadler, Seeadler, Bussard un Milan Grifftöterfeut un en Riethakensniedsnavel un he buut Horsten. He sleit sein Opper mit de Krallen doot.

Griffhaltefuß un Reißhakenbeißschnabel höört tosamen.
So'ne Griepvagels maken ehr Opper nich mit de Feut, sünnern mit den Snavel doot, un se buen ok sülben keen Horsten.
To de Griffhalter höört ok de Uhlen un Falken (Falkenzahn). Se bieten ehr Opper mit'n Snavel doot.

Ok düsse Grafik is ut dat Book "Greifvögel und Eulen Mitteleuropas" von Dr. Heinz Brüll.

De lütten Falken

Annern Dag heff ik en Beseuk bi uns Küsterfruu makt. Ik wull ehr frägen, wanehr de Karktoornklock wedder richtig in Gang sett warrt. Se gung al 'ne Woch verkehrt un schull repareert warrn.
As ik keem, weer dat kort vör't Middaglüten un se stunn vör de Karkendöör. "Wulln Se mit rop op'n Toorn?" sä se. "Dat is en feinen Utkiek."
Ach wo geern dä ik dat. Se stieg mit mi de piele Trepp na baben un wat meen'n Se woll, wat dor in de Eck op'n Böö'n to sehn weer? Veer witte Küken seten dor op de schietige Eer, un Moder dorbi. Toornfalkenküken! Moder fleeg opregt rümmer un wi harrn glieks den Kopp introcken un sünd de Trepp liesen wedder rünnergahn.
Mann, weer dat'n Schreck! Nu weer dat seker, woso de Toornfalk över uns Huus rüttelt hett. Hier in uns Karktoorn harr he sien Familje platzeert.
Twee Weken later kunnen de Lütten denn ok flegen un wi keken bannig geern to, wenn de Öllern se dat Jagen leern dään. Een Dag weern dat bloots noch dree Junge. Een weer woll kaputtgahn. Bit in Harvst rin heff ik se bi uns sehn, denn weer dat mit'n maal vörbi.
Weet nich worüm.
Dat is nu al lang her. De Falken sünd nich wedder op den Karktoorn kamen. Dorför weer dor en Steenmarder. De Paster hett em mit'ne "Lebendfalle" fungen un he is wiet weg bröcht worrn. Nu sünd dor bloots noch maal Muuersegler.
Kümmt de Toornfalk villicht wedder? Ik wüür mi so frein.

De Wannerfalk

He levt bi Steen un Bargen, un ok mitünner in de Stadt, is aver grötter, so bi 40 - 50 cm groot, de Fruu is grötter as de Mann un wiggt so bi 1000 g, also nich so licht to verwesseln. Bi'n Flegen op de Jagd süht he in de Luft ut as'n flegen Anker. Se sünd grootoordige Flegers un düchtige Jagers. Eh een kieken kann, hett he den Vagel al in de Luft inhaalt un fungen, so gau un stark is he.
Wannerfalken gifft dat eerst korte Tiet wedder ok in uns Steden. In Düütschland gifft dat tosamen so bi 300 Poore. De Duvenhöller harrn se freuher all afknallt ut Angst üm se ehr Breefduven. Nu sünd se schütt as'n Diamant in Fort Knox un de Ornithologen passen bannig op'n Caneel. Dat gifft noch immer Rüver, de se klaut, üm se an de Vagel-Zoos to verkäupen, oder för de Jagd bi rieke Lüü as Jagdfalken. De geven 'n Barg Geld dorför.
Ik heff 'ne Idee! Weer dat nich'n gode Saak, Wannerfalken antosetten, wo veel Kreihn un Hestern sünd, statt över se to meckern oder de Kreihn un Hestern sinnlos aftoscheten? Wi wüürn dor all goot bi fohrn, de Falk, de Kreih, de Hester un ok de Minsch. Na? Is dat wat?

De Boomfalk

Düsse Falk is woll so groot as de Toornfalk, süht aver ut as'n Mini-Wannerfalk. He leevt nich in de Stadt un fangt sien Büüt so as de Wannerfalk, meist in de Luft.
Lütte Vagels, as flegen Swulken, Muurseiler, aver ok Libellen un Kävers griept de snelle Jager "as'n Blitz".
Ok sünd sien Flünken noch smaller un eleganter. He is de beste Luft-Jager in uns Natuur, noch flinker as de Wannerfalk, eben bloots nich so groot un stark.
He fliggt achter de Toogvagels her na Süüden un hett in düsse Tiet goot to freten.
Fröher harrn de groten Damens se geern as tahme Jagdfalken bi de Falkenjagd op de Hand hatt, wieldat se so lütt sünd, aver jüst so veel Kuraasch hebben as de groten Wannerfalken.
De mussen denn Nachtigallen un Lerken jagen, dormit de fiene Herrschap Nachtigallen-Tungen un Lerken-Been eten kunn.
De Boomfalk is dat hele Johr schütt, ok wenn dat bi uns noch noog dorvon gifft.

Hebben Se ok Beleevnissen mit Falken hatt? Villicht mit Boom- orr Wannerfalken? Vertellen Se doch maal!

Dor täuvt al op
Se Ehr Sünnschienkieker.