|
 Solt
bruukt wi alltohoop, jeden Dag, so as dat dääglich Broot.
Wi bruukt dat to'n Leven.
In olle Tieden hett man dat bruukt, dat Fisch un Fleesch nich so gau
verdarven sull. Hüüt köönt wi infreren, inwecken,
allens in Dosen packen. Fröher nehm man dat Solt.
Wokeen Solt harr, de kunn riek warn dormit.
De Lübecker Kooplüüd harrn dat bald rutfunnen un al fröh
Solt haalt ut Lüneborg.
Männicheen harr Andele an de Saline in Lüneborg, ok de Bischop
ut Lübeck.
In de Anfangstiet is dat Solt mit Peerd un Wagen herbröcht worrn.
De Straten un Weeg weern nich goot, un so ganz veel güng nich rup
up so enen Wagen. Man hett annerswat söcht, üm Solt hierher
to bringen. Up dat Water, mit Scheep, dat wörr beter gahn. —
Man woans?
 Twischen
Lübeck un Lauenborg an de Elv liggt Mölln. Dor is en lütten
Barg. Vun den löppt en Fluß na Norden, de Stecknitz, un de
höör to Lübeck. De Soltfohrer sünd mi ehre Wagen
bet Mölln föhrt. Dor hebbt se ümlaadt up lütte Scheep.
Dat güng al beter.
Na de anner Siet, na Süüd, güng ok en lütten Fluß,
de Delvenau un de höör den Hartog vun Lauenborg to. Mit den
müssen de Lübecker eerst verhanneln. An'n End un för
veel Geld hett he "Ja" seggt.
 Nu
kunn dat Solt noch jümmers nich up dat Water vun de Elv na Lübeck
bröcht warrn. Dor weer ja doch disse Barg bi Mölln, de beiden
lütten Flüß müssen mit'nanner verbunnen warrn.
Man hett enen Graven schüffelt, elven Kilometer lang, un hett den
vull Water lopen laten. Dormit dat Water in den "nien Graben"
binnen bleev, müssen an beide Enden Klappen hen: Slüsen, richtige
Slüsen. Un ünnerwegens, na Lübeck un na Lauenborg to
müssen ok noch welk hen. In'n Ganzen weern dat söventeihn
(17) Stück. Wenn wi uns vörstellt, dat dat to de Tiet keen
grote Maschinen geev, dat allens mit de Hand maakt warn müß,
weer dat en bannig Stück Arbeit.
Un denn weer dat so wiet. An'n 22. Juli 1398 kemen mehr as dörtig
(30) Scheep in Lübeck an. De hele Stadt weer up de Been un hett
sik höögt, hett juchheit.
 Dicht
bi dat Holstendoor wörr utlaadt,
dor, woneem hüüt de Straat "An der Obertrave" is,
weer de Soltmarkt.
Gegenöver stünnen negen (9) Heringshüüs. De wörrn
alle Johr utloost twischen de Heringswäscher. Hering kemen meist
fattwies ut Schonen, düchtig insolten. Man seggt, för veer
Fatt Hering hett man een Fatt Solt bruukt. Bevör man disse Fisch
eten, kunn — meist in de Fastentiet — müssen de düchtig
utwuschen un spöölt warrn. Dat maken de Heringswäscher,
dat weer en Beruf.
So na un na hebbt de Soltkooplüüd, de "Salzführer",
disse Hüüs köfft. De Reis sülms weer de "Soltfohrt".
Ut de negen Heringshüüs sünd söß Soltspieker
worrn. De sünd verschieden breet. De smalle in de Mitt süht
noch meist so ut as in de Anfangstiet. Later sünd se anners bruukt,
as Kornspieker un Holtlager, un 1894 hett de Staat Lübeck se all
köfft.
Se weern vermeedt un in kenen goden Tostand. De Hitlerjugend harr dor
en Heim in, na den Bombenangriff 1942 is en  Kledergeschäft
introcken. De Hüüs staht ja dicht an de Trav' un sünd
mit de Tiet afsackt. Se weern meist nich mehr to bruken.
In den letzten Spieker weern Wahnungen, dor kunn toletzt keen mehr in
leven, dat Huus füll tosamen.
 
Dat Koophuus för Kleder hett denn veel daan. De Soltspieker sünd
hüüt smuck antokieken. Binnen geiht dat dörch vun Spieker
II na Spieker VI un keen denkt mehr an Solt un Hering, wenn he mang
de utleggt Kledage dörchspazeert.
Dörch den vördersten Spieker köönt hüüt
de Footgänger lopen.
As man 1964 an't Saneern güng, is binnen alles ümbuut worrn,
modern, mit Beton un Stahl.
Dat gefüll nu wedder de Denkmalschütter nich, de wullen dat
so hebben as vör 500 Johr.
Hüüt freut wi uns an den schönen Anblick, an de söß
Soltspieker mit dat Holstendoor.
Baven över den Dörchgang för de Footgänger is en
Tafel, de an den ollen Solthannel erinnert.
Bet 1896 sünd Scheep up den Stecknitz-Kanal föhrt. Denn weer
sien Tiet üm, he weer to lütt.
1900 hett Kaiser Wilhelm II den nien Elbe-Trave-Kanal inweiht, un wedder
hebbt de Lübecker sik höögt un jubelt.
Siet 1936 heet disse Kanal nu Elbe-Lübeck-Kanal. Worüm? ——
 Nu
is de Geschicht vun den ollen Kanal un de Minschen un de Soltspieker
nich to Enn.
En Verein höllt dat Erinnern hooch in Ehren, dat is dat "Amt
der Stecknitzfahrer".
Dat gifft noch dat een orrer dat annere Slüsenwärterhuus an
den ollen Kanal. In Lauenborg is de Palmslüüs to sehn. Dat
hett nix to kriegen mit Palmen, nee, de oll Slüsenwärter hett
Palm heten.
Veel Arbeit weer an den Kanal. An de Slüsen weer wat uttobetern,
Geld müß betahlt warrn.
Denkt wi noch mal an den Barg bi Mölln. Water löppt bargdal.
Güngen de Slüsen up, denn susen de lütten Scheep mit
den Schwall los. De Schipper müssen bannig uppassen. Se müssen
ehr Scheep jümmers wedder afstöten vun't Över. Dor harrn
se twee Stangen to mit Haken. De findt wi wedder in ehr Wappen.
 
Bargup güng dat nich so. De Scheep müssen vun Land ut trocken
warrn, "treidelt". Dat müssen Lüüd maken ut
de Dörper dicht bi. De kregen en Tau, en Lien över Schuller
orrer üm'n Buuk un müssen de Scheep flußup trecken.
Dat weern de "Lienen-Trecker", un dat weer suur Arbeit.
För disse Arbeit geev dat 1848 al en Oort "Tarifvertrag",
de weer hoochdüütsch schreven un ut de Lienentrecker weern
— dörch falsch Översetten — nu "Linienzieher"
worrn, un dat is so bleven. In dissen Vertrag weer regelt, wo oft de
Lüüd trecken müssen, wat se an Lohn kregen un wat ehr
anners noch tostünn, so as " eine halbe Flasche Branntwein
und das Bier, so viel sie trinken mögen".
 De
Stecknitzfohrer weern in Lübeck tohuus. An de Trav', ünnen
bi unsen Dom, hebbt se leevt, dor legen ehre Scheep.
För den Dom hebbt se männicheen goot Stück stift, so
dat Gitter üm de Kanzel un den Lüüchter över de
Dööp un den Stecknitzfohrer-Altar.
In de Möllner Kirch steiht de schöne Stohl un ok en groot
Lüüchter.
 
 In
Lübeck up den Borgdoor-Friedhoff hebbt
de Stecknitzfohrer ok hüüt ehren egen Platz
In Berkenthin an'n Kanal staht noch de Steen dorvun.
Un noch wat is nableven vun de Stecknitzfohrt. Dat is de "Kringelhöge".
Dat weer fröher de Jahresversammeln. Alles, wat sik an Fragen,
an Freud, an Striet un Arger ansammelt harr över't Johr, dat wörr
besnackt. Strafgeld wörr insammelt. Wenn en överlaadt orrer
överhaalt harr, denn kost dat wat. Un denn wörr fiert. An
dit Fiern hett sik nix an ännert, bet hüüt hen. Dat geiht
los mit dat Fröhstück. So bi 200 Mannslüüd sitt
in enen groten Saal an lange Dische, all mit Slips un Kragen, allens
Lüüd, de wat mit Scheep orrer Water to kriegen hebbt.
Fruunslüüd höört nich dorto. Eenmal heff ik dat
beleevt, dor weer as Festredner de Fru Stadtpräsident kamen. Den
Öllermann is dat recht swoor fullen, man he müß se wedder
na Huus schicken.
Up de Dische staht de ollen Krösen, dat sünd Kröög
ut Tinn, un dor is Bruunbeer in. Disse Krösen gaht reegüm.
Ik kiek mienen Naver an un segg:
"Ik drink di to."
He antert: "Dat do".
"Ik mag nich mehr."
"Lang mi em her."
 Dat
Fröhstück sülms mütt jedereen sik mitbringen. Dat
warrt an'n Tresen afgeven, un dat bringt di later de Schaffer wedder
an dienen Platz. Denn kümmt de Gast mit siene Reed över Kanalfohrt
orrer den Haben. De Blaaskapell speelt dat Stecknitzfohrer-Leed, all
staht se up un singt düchtig mit. 200 lude Stimmen, dat is wat.
Intwischen hebbt Schoolkinner sik upstellt, de singt plattdüütsche
Leder. An'n End kriegt de Kinner all enen groten Kringel.
Un denn warrt dat bi lütten komodig. Dor is en ollen Fründ,
hier klöönt man mit Kollegen, dat gifft ok mal enen Kööm.
De Grog kümmt in Suppenterrinen up den Disch. Dat dat nich to dull
warrt, dorüm laat ik mi bitieden afhalen. Dat is beter.
Avends is noch Ball, mit Fruuns, versteiht sik.
An'n End hebbt sik all fix höögt — un dorüm "Kringelhöge".
So wat kümmt enen allens in den Kopp, wenn wi vör de ollen
Soltspieker staht. — Schöön, nich?
|
Karl
H. Nissen
