De Sünnschienkieker in'n Christmaand:

Kaninken un Kreihn

Dat wilde Kaninken
— Kaninchen — Oryctolagus cuniculus

Dat Kaninken höört to de Hasenoordigen, is aver nich verwandt mit de Gnaagdierten, sünnern is en richtiges Söögdiert.

Hasen un Kaninken ünnerscheden:

• Kaninken sünd bloots 35-45 cm groot un weegt bet 2,5 Kilo , de Haas is mit 45 -70 cm un 4 -7 Kilo düütlich grötter.
• De Kaninkenohrn sünd körter, blots so bit 7,5 cm.
• Kaninken hebben ok veel körtere Achterbeen as de Hasen.

So leevt dat Kaninken:

• Hochtiet: von Januar bit Juni 4 - 6 maal in't Johr
• 4 Weken Draagtiet
• 4-6 Worpen mit 2-8 Junge in Kaninkenbuu, bit 270 cm deep in en utpulstert Lock.

Haas un Hasenjunges

So leevt de Haas:

• He versteekt siene 2-3 Lütten op'n platten Acker in de 'Sasse' (lütte Kuhle),
• de Junghasen sitten ganz still un lopen nich weg, wenn een de findt.

Dürers Haas

Kaninkenleven — en Hundeleven?

Dat Kaninken sin ursprüngliche Heimaat is Spanien und Noordafrika, hüüt is dat op de ganze Eer verdeelt. (Sogoor na Australien hefft se dat bröcht, avers dat hefft se achterna beduert — dat fruchtbore Kaninken is en rechte Plaag woorn.) Dat Diert is en Kortstreckenlöper, aver bannig snell, un kann ok Haken slahn as'n Haas. Is ok jümmer glieks verschraken, löppt gau weg un verstekt sik, or löppt in sien Lock.

Dat Kaninken heurt to de fruchtboorsten Dierten op uns Eer. De armen Stackels warrn ok bi uns von de gröttern Jagers, as Havik, Bussard, Marder un Voss un och, noch vele annere, to un to geern freten. Natüürlich sünd ok de Huuskatten jümmers wedder achterran, sünners achter de jungen Kaninken, de noch nich so goot oppassen köönt.

So möten se sik natüürlich ok flietig vermehrn, süns gifft dat bald keen een Kaninken mehr. De Hund kann meist nich maal de Lütten kregen. Wat'n Glück!
Kaninken sünd Dierten, de geern in Schummern rutkamen ut ehrn Buu. Da kann een se an besten beluuern. Aver an Dag sünd se ok dor, wenn keeneen se stöörn deit.

Bi uns, da leven se as Herrgott in Frankriek, den ganzen Dag.

Kaninken leven geern in Familjen bit 25 Dierten tosamen. De Keerl, meist blots een, warrt 'Buck' nöömt un de Fru heet 'Zippe'. De Buck hett geern glieks'n poor Zippen bi sik in de Familje. Dicht bi'nanner wahnen is scheuner för de Kaninken. Se leven geern in Gesellschap, dor köönt se so goot tosamen mümmeln un smusen, un een passt op den annern op.

De Buck un de Zippe sünd bannig swoor utnanner to hollen. Meist sehn se egaal ut. Kaninken warrn so bit 12 Johr olt, wenn se nich vörher dotschaten or freten warrt.
Dat Stallkaninken warrt bloots hollen, dormit de Lüü dat opeten köönt. Dat leevt, so lang as de Minsch jem dat verlöövt, un dat is meist nich lang.

Aver dat tahme Kaninken, meist en Zwergkaninken, hett en ganz anner Leven. Dat warrt heegt un pleggt von de Minschen, na'n Tierarzt bröcht, wenn dat Buukweh hett, un de Kinner smusen dormit rüm, dat dat so'ne Oort hett. Een mutt bloots oppassen, dat so'n Kaninken nich een Dag anfangen deit, op twee Been to lopen un mit Metz un Gavel to eten. Denn muttst jem woll ok bald Büxen un Stebel käupen, nich?

Kaninken-Kinnerstuuv

Uns Feldhaas kann von Anfang an lopen un kieken un hett ok Hoor, aver de 4 bet 6 lütten Kaninken kamen nakelt un blind op de Welt. Se sünd bloots bi 35 Gramm swoor, beten wat mehr as'n Breef. Poor Daag sitten se bloots bi Moder deep ünnen in dat Lock, in dat warme Nest, dat mit Gras un Moders Buukhoor warm utpulstert is. Dor warrn se vull Leev von ehr Moder söögt un putzt. Eerst mit teihn Daag köönt se kieken, un nu hoppeln se ok mit Moder tosamen rut an de Luft. Vadder hett anner Interessen, de hett mit de Göörn nich veel in'n Sinn. Dree Weken drinken de Lütten an leevsten Moders Melk, denn is ok dormit toenn, se lopen aver noch poor Daag mit ehr rüm un kieken sik an, wat de Ollen för Krüder freten un wo goot de smecken. Ok Regenwörmer un Snicken warrn von Kaninken mitünner verkasematuckelt. Wenn de lütte Zippe en Vierteljohr olt is, kriggt se meist al dat eerste Maal Junge, is aver noch nich utwussen, dat is se eerst, wenn se 8 -10 Maanden op uns scheune Welt rümhoppelt — un wenn se denn noch an't Leven is.
De lütte Buck, wenn bi den Worp een bi west is, de mutt sik denn sülben wat seuken, wo he leven kann, de dröff nich mehr tohuus wahnen, or he mutt den ollen Buck pareern. Meist geit dat nich goot, de kriegen sik dat Hauen un Bieten. So regelt sik dat Kaninkenleven al von sülben.

De hitte Slacht an't kole Büffet

Aver wat ik hüüt morrn beleevt heff, is doch to'n Lachen. Bi mi buten vör dat Finster gifft dat merrn op den Rasen Strüker un ok Bööm un Büsch, un dor wahnen poor Kaninken. Letzt Tiet is dat still worrn un ik denk, se sünd nu, wo dat Winter is, woll meist in ehren Buu, to'n Dösen un Mümmeln. Avends, wenn de Lantüchten an sünd, denn seh ik se oft freten un grasen.

Wat weer dat för'n Theoter hüüt morrn! Leeg doch dor en Stück Broot ünnern Busch, scheunes, dröges, hattes Broot, un dat eene lütt Kaninken, dat ünnern den Busch vör uns Finster wahnt, keem graad ut sien Lock, wackelt vergneugt mit de Ohrn un kiekt mit de grallen Ogen neeschierig na dat Broot hen. "Wat's dat för'n goden Brocken?" dacht dat Diert woll. Dat Woter löppt em seker all in dat Muul tosamen. Ik weer graad dorbi, miene Azaleen op de Finsterbank to geten, un luster beten na buten in'n Goorn rut, wo graad de eerste Snee leeg.

Is ja Winter un de Disch is in de Natuur nich so rieklich bestückt, meen ik. De poor Krüder un Borke von de Bööm stoppen keen Loch in'n leddigen Buuk von so'n Mümmelmann.

Ik frei mi so recht över dat Kaninken. Siene Ohrn wackeln hen un her, siene Ogen weern so swatt un lustig, dat weer woll vull tofreden un gesund, meen ik.

Dor keem se üm de Eck spazeert, de swatte, ole Ravenkreih, un de tweete weer ok nich wiet, de sitt al in'n Vagelbeerboom un schree luuthals von baben rünner.
Wat schall nu dat arme Kaninken doon? Sien Maag knurrt un lett sik ok nich goot toreden.

Also nix as hen! Dat lütt Diert hoppelt na dat Broot un weer noch nich ganz dor, da keem de Kreih anmarscheert un wull dat gode Stück ok hebben.

Dat Kaninken weer modig, gung hen un fung an to freten, aver de Kreih weer dat nich recht, se harr ok Hunger. Se keem jümmers nehger un denn dää se dat Kaninken hintertücksch in'n Moors kniepen. "Nee", sää ik to mien Mann, "wat to veel is, dat is to veel! Dat ole swatte Beest bitt dat Karnickel." Verwunnert keek sik dat Kaninken üm, wokeen em dor knepen harr. In düssen Momang weer de Kreih al vöörn, snappt sik den Brocken un fleeg dormit op'n Vagelbeerboom.

"Plietsch is he, de Vagel, dat mutt een seggen!" sää mien Mann un grient. "Ne, dat is gemein", dach ik bi mi, aver ik harr to fröh dacht.

De anner Ravenkreih keem von'n Busch röverfladdert un wull dat Broot ok hebben. Mann, wat de beiden krakeelt! Krah! Krah! Krakra Kra! Dor lett de een dat Broot falln, denn von de Böök dröben keem en Hester anflagen, giftig as'n Flegenpilz. Wat de quarrt!

Husch weern se all dree weg. In de Böken höör ik se noch schimpen un strieden. Dat Karnickel seet ünnern Busch un mümmelt dat Broot op. So is dat op de Welt.

Dat ok Se'n beten Glück hebben, wenn de groten Dierten so beestig sünd; dat Se dat goot geiht, to Wiehnachten un ok över dat Niege Johr: dat wünscht von Harten

Se Ehr Sünnschienkieker.