F

F1

Süh bi Funkschoonstasten.

FAQ

Afkörten för Ingelsch "frequently asked questions", op Platt: Fragen, de faken stellt warrt. Meent is en Sammlung vun Fragen un de tohöörn Antern to en Themenrebett, en Programm, en Websiet usw. Wenn Se op en Websiet sünd orr en Programm downloaden wüllt, denn kiekt Se mal na de FAQ. Dat mehrste, wat Se weten wüllt, steiht dor wiss binn.

Farbtiefe

De Farvdeepde gifft an, wa veel Farven jedes Pixel op den Billschirm hebben kann. Se hangt af vun de Grafikkoort. De mutt dat leisten könen, de Farven un de Billschirmoplösung tosamen dortostelln. De Farvdeepde kann twüschen 16 Farven (uurole PCs) un 4,3 Milliarden Farven liggen. (Süh ok bi TrueColor un HighColor.)

Se köönt de Farvdeepde in Windows verstelln, wenn Se in de Egenschapen vun de Anzeige na Einstellungen gaht (Bild rechterhand). Achtung: Je höger de Oplösung, je weniger Farven kann dat Grafikkoort-Monitor-System weddergeven. Dat is sünnerlich bi ole Computers wichtig.

Ok bi Scanner snackt een vun Farvdeepde. Dormit is denn meent, in wa veel Farvstopen de Scanner de natüürlichen Farven vun dat Oginaal digitaliseert.

Faken warrt de Farbdeepde in Bit angeven: "16 Bit Farbtiefe" orr so. Dat is jüst de Tall vun möögliche Farven. Woso 16 Bit = 65536 Farven sünd, dat steiht bi Dualsystem.

Fast Ethernet

En Variante vun den Ethernet-Standard. Süh dor.

FAT/FAT32

Afkörten för "File Allocation Table". En Dateisystem, dat vun DOS un öllere Windows-Bedreevssystemen bruukt woor. Süh ok bi NTFS.

Favoriten

In Windows köönt Se en Sammlung anleggen vun de Steden, 'neem Se faken op'n PC hengaht — in't WWW orr op SeEhrn egen PC, dat's allens een. Düsse Sammlung nöömt een Favoriten. Se köönt ehr in mennig Programme benütten. So köönt Se mit een Klick Ehr leevste Websieden apenmaken orr de Ordners, 'neem Se faken in spiekert.


De Favoriten in'n Windows-Explorer (linkerhand) un in'n Internet-Explorer (rechterhand) sünd desülvigen

Fenster

'n Deel vun de "Benutzeroberfläche". De Fenster sorgt dorför, dat elk Programm un elk Datei ehr egen Riek hebbt: en egen afgrenzten Deel vun'n Bildschirm. Fenster köönt grötter un lütter maakt warrn, un mennig Fenster köönt to glieke Tied apen ween.

Festplatte

De wichtigste Datendreger in SeEhrn Computer. Dar liggt de Daten op, de de Computer to'n "Leven" brukt, nämlich dat Bedreevssystem; babento liggt dar alle wichtigen Programme un normaalerwies ok de Datein, de Se sülvst maakt hebbt.

De Fastplatt funscheneert in't Prinzip so as de oldmoodschen Plattenspelers: De Daten sünd op en runde Platt afleggt, un en Arm fingert dar röver un lest de Daten. Bi de Fastplatt kann de Arm ok schrieven, nich bloots lesen; de Platt sünd mehr as een Platt, un dat dreiht sik Dusende Mal per Minute. Babento is de Kapazität vun de Fastplatten ok jümmer höger warrn. Vundaag (4.Quartal 2002) sünd 80 GB begäng. In en Computer köönt ok mehr as een Fastplatt lopen.

Op Fastplatten sünd de Daten in magneetsche Wies spiekert. Dorüm is dat gor nich good för de Daten, wenn Se mit Magneten an de Fastplatten rümhanteert. Dorbi köönt de Daten perdü gahn!

Feststelltaste

Süh na bi Caps Lock.

File

De ingelsche Naam för Datei.

File system

Ingelscher Naam för Dateisystem.

Firefox

En plietsche lütte Browser, de een gratis bi www.mozilla-europe.org rünnerladen kann.

Firewall

Sprick: Feierwohl, ingelsch "Brandmuur". En Programm, dat oppasst, wenn SeEhr PC graad online is,
1. wat vun buten över de Internetverbinnung op den PC togriepen will,
2. wat vun binnen över de Internetverbinnung ut den PC "rut-telefoneern" will.
Elk mal informeert dat Programm Se denn un fraagt Se in'n 2. Fall, wat dat Programm, dat rutkieken will, dat dröff. — Beid Funkschonen beed goden Schuul för den PC. Dat is kloor, dat Se nich wüllt, dat jichtenseen vun buten op SeEhrn PC togriepen kann, man dat is ok heel intressant to kieken, wa veel Programmen op SeEhrn PC doch geern heemlich Kontakt to den Server vun ehrn Programmhersteller opnehmen wullt. Un dat kunn ok en Dialer ween!

Firmware

Dat is Software, de fast (ingelsch "firm") in en Reedschap installeert is. De mehrsten Reedschapen hebbt dat — Drucker, Loopwarken, Koorten; bi dat Mainboard hett dat BIOS de Rull vun de Firmware. Mehrst warrst de Firmware gor nich wies, man liekso kann se in mennig Reedschapen dör niege ersett warrn, de denn maakt, dat de Reedschap beter funscheneert orr mit modernere Saken kompatibel is. En BIOS-Update is in'n wiedern Sinn ok so en Firmware-Update.

Flachbildschirm

En Billschirm, de nich na dat Röhren-Prinzip funscheneert as öllere Fernseher ok, man mehrst na dat LCD-Prinzip. En Flachbillschirm is licht un spaart Platz, flimmert nich un gifft en scharpes Bild. Is opstunns (Sommer 05) noch beten dürer as Röhrenbillschirme, avers al veel minner as fröher.

Flash

Ingelsch för "Blix". Dat kümmt in twee Tosamenhäng vör: Flash-Grafik un Flash-Spieker.

Flash-Grafik, Flash-Animation

Beweegte Biller un Multimedia-Saken, de mit dat Programm "Macromedia Flash" vun de Firma Macromedia tostann bröcht warrt. Solk Flash-Animaschoonen warrt geern in Websieden inbuut, de dordör veel lebenniger warrt un ok interaktive Elemente kriggt (interaktiv heet, dat de Besöker vun de Siet dat stüern kann). Man dat de Browser de Animaschoon ok wiesen kann, brukt he dat Flash-Plug-In vun Macromedia. Dat is avers gratis. D.h. jedereen kann sin Browser Flash-fähig maken.

De Flash-Datein hebbt mehrst de Dateiendung .swf.

Flash-Speicher, Flash-ROM, Flash-Memory

Dat sünd allens Wöör, de "blixaardigen Spieker" bedüüd. Dat is en Spiekerchip, de elektroonsch schreven un leest warrn kann. De Daten blievt bestahn, ok wenn keen Spannung anliggt (also anners as bi den RAM in'n PC). Düsse Flash-ROMs warrt opstunns (Sommer 2005) jümmers lütter, knöviger un billiger. Se finnt ehr meddewiel överall — in Digitaalkameras spiekert se de Fotos, in Mobiltelefone de Telefoonnummern, in USB-Sticks de Daten.

Flatrate

En Tarif för de Internet-Benüttung, den vele Providers anbeed: Se betahlt en bestimmte faste Summe per Maand un surft dorför, so veel Se wüllt. En Pauschal-Tarif sotoseggen. Dat lohnt sik för echte Veel-Surfers un för Lü, de faken grote Datein rünnerlaadt, avers sünnerlich, wenn Se DSL verwendt un dorwegen gau ünnerwegs sünd. — De mehrsten Flatrates verlöövt dat avers nich, dat Se mit en egen lüttes Nettwark op een un desülvige Flatrate surft, t.B. mit dat Familien-Nettwark tohuus. Logisch: In en Nettwark is nich bloots een Computer, man vele, un wenn de alle surft, man de Provider kasseert bloots eenmal, denn is he bald pleite.

Flatscreen

Ingelsch "Flachbillschirm". Süh dor.

Flat-Tarif

Süh Flatrate.

Floppy

Ingelsch "slabberig". De ingelsche Naam för de Diskette. Kümmt ut de Tied, as dat noch uurole 5 ¼-Zoll-Disketten geev, un de weern wohrraftig "slabberig", nich fast as de Disketten, de hüüt begäng sünd.

Font

En anner (ingelsch) Woort för Schriftaart. To de Schriftaart höört alle normalen Bookstaven plus Sünnerteken un Bookstaven mit Akzente usw. Man nich alle Fonts hebbt alle mööglichen utfulln Teken dorbi; mennig meent, se sünd ok mit beten weniger komplett noog.

Schriftaarten sünd natüürlich ok en Aart Datein; in't WWW gifft't vele Websieden, 'neem een alle mööglichen Fonts to'n gratis Downloaden to kriegen sünd. Se mööt sik also nich mit de Schriftaarten tofreden geven, de Se hebbt, man köönt sik niege halen.

Wenn Se so en Fontdatei rünnerlaadt, spiekert Se ehr in den Ordner Fonts op SeEhrn PC, 'neem ok de annern Fontdatein sitt. Dat Bild rechterhand wiest düssen Ordner in'n Windows-Explorer. Natüürlich köönt Se Font-Datein ok annerswo op SeEhrn PC spiekern, avers in Anwennerprogramme (t.B. Word) kriggt Se bloots de Fonts to Utwahl, de ok in den Ordner Fonts sitt.

Süh ok bi TTF.

Format

En Woort, dat in't Computerwesen op ca. veer ünnerscheedliche Wiesen brukt warrt:
1. Format/Formateern vun'n Datendreger,
2. Dateiformat,
3. Datenformat, t.B. Textformat, in Anwennerprogramme: Süh na bi Formatieren, Punkt 2,
4. Papeerformat.

Format vun'n Datendreger (Fastplatt, Diskett etc.)

Op en Datendreger, also en Diskett orrer Fastplatt, warrt Daten nicht eenfach in't Lerrige henschreven, man in en Raster. Elk Datendreger mutt so en Raster, en so nöömtes Format, hebben, dat Daten dorop schreven warrn köönt. Dat maakt dat Bedreevssystem. Dat Raster is dorüm ok charakteristisch för't Bedreevssystem.

Wenn dat Raster nieg schreven warrt un dorbi alle Daten, de villicht al tovöör dorop weern, löscht warrt, denn nöömt een dat Formateern vun'n Datendreger. Dat Formateern vun'n Datendreger is de sekerste Aart, alle Daten dorop to löschen, wenn een de würklich un för jümmers unsichtbor maken will (mal afsehn dorvun, dat een den Datendreger ok vernichten kann - dat is noch sekerer. Avers dat mööt denn würklich ganz pikante Daten ween, nich?). — 'n ganz eenfachen Vergliek: Dat Harken vun en Goornweg (= Raster schrieven) löscht alle Footsporen ut.
Alle Datendreger (CDs, Fastplatten, Disketten) sünd binnen rund (ok wenn se na buten mehrst eckig utseht). Dorüm mutt dat Raster ok rund ween. Düt Bild wiest dat schematisch. Dör dat Inpassen in de Sporen un Sektoren köönt Daten eendüdig opfunnen warrn. Dat is de Sinn vun't Rastern. — Mit dat Lesen un Schrieven fangt dat Loopwark jümmers vun binnen an.


Formatieren

1. Formateern vun en Datendreger: Löschen vun alle Daten, indem dat dat Raster dorop nieg schreven warrt. Süh na bi Format vun'n Datendreger.

2. Formateern vun Daten (Text, Tallen, Biller) in Anwenderprogramme: Dat bedüüd, dat Utsehn vun Text, Tallen, Biller & Co. in Anwennerprogramme to verännern — dat Utsehn un nix as dat Utsehn. Se köönt t.B. en Partie Text in en Textverarbeitungsprogramm fett un ünnerstraken setten — denn is dat fett un ünnerstraken formateert. De Text sülven verännert sik dorbi nich. Dat is so, as wenn Se den Text annere Kledaasch antreckt. Liekso köönt Se Biller en Rahmen geven etc. oder Tallen in Prozente utdrücken laten usw. — dat allens nöömt een Formate.

Forward

Op Platt: Wiederleiten, wiedergeven. Warrt in'n Tosamenhang mit Emails benütt: Wenn Se en Email, de Se vun en Minsch kregen hebbt, an en annern Empfänger wiederleit, nöömt een dat Forwarden. Dat maakt een t.B., wenn een en Mail kregen hett, de ok för annere intressant orr witzig ween kunn.

Frame

Mennig Websieden sünd in enkelte Partien opdeelt, de elk för sik hanteert warrn köönt. Dat sünd Frames. Kiekt Se düsse Siet an: Linkerhand, in't Blaage, steiht jümmers dat Alphabet. Dat blifft dar ok stahn. Dat's'n egen Frame. Hier rechterhand köönt Se ünnerscheedliche Saken ankieken. Dat is ok en Frame. Man dat gifft ok Sieden, de dree un mehr Frames hebbt.

Anner Bedüden: Bi de DFÜ un bi Nettwarken snackt een vun Frames, wenn een enkelte lütte Datenpakete meent, de dör't Nettwark överdregen warrt.

Freeware

Software, de Se ahn Fragen un ahn Betahlen bruken un wiedergeven köönt. — Kiekt Se ok na bi Shareware. — Faken gifft dat vundaag Software, de för Privaatlü Freeware is (also ümsüss), avers wenn Firmen orr Geschäftslü ehr bruken wüllt, also Geld dormit verdenen wüllt, mööt se ok wat an den Hersteller betahlen.

Freigabe, freigeben

In en Nettwark kann de Benütter vun en Computer bestimmen, welk Delen vun de lokale Fastplatt vun den Computer vun't Nett ut to sehn ween schallt. Dat nöömt een denn "friegeven". Se köönt t.B. enkelte Ordners friegeven, denn köönt de annern Liddmaten in't Nett op togriepen un sik Daten dor rutlesen, villicht ok welk rinschrieven. Se köönt ok Hardware in'n Nettwark friegeven, t.B. en Drucker orr anner Reedschapen.

Frequenz

Gifft an, wa faken per Tied en Saak passeert. T.B. putzt wi us alle de Tähn mit de Frequenz 2 Maal/1 Dag. Mehrst brukt een avers den Begriff Frequenz bi Saken, de as Wellnbewegung afloopt, un denn gifft dat an, wa faken per Tied de Well sik vullendt. As Tied-Einheit warrt de Sekunn nahmen. Denn defineert een "1 Maal per Sekunn" as 1 Hz (Hertz). Dormit kannst t.B. utdrücken, wa gau de elektromagneetschen Welln swingt, de uns Radiosignalen övermiddelt (bet to veele Megahertz = Millioonen Hertz).

FTP

Afkörten för File Transfer Protocol. En Protokoll, na dat een in't Internet gau Datein överdregen kann. Baseert op TCP/IP.

Funkmaus

Kiekt Se na bi Muus.

Funknetzwerk

En Nettwark, dat mehrst ahn Kabel utkümmt: de Daten warrt dör de Luft funkt. Süh ok bi Wireless LAN.

Funktionstasten

De Extra-Reeg Tasten över den Haupt-Tastenblock vun de Tastatuur. En Druck op en Funkschoonstast lööst mehrst direkt en Befehl ut; man welk Befehl dat is, dat hangt vun de Situaschoon af. Drückt Se t.B. op F1, denn warrt in de allermehrsten Programme de Hülp opropen.

Fußzeile

De Footreeg is in Dokmente en Reeg nerrn op dat Blatt, de op alle Sieden wedderhaalt warrt. Dorüm schrifft een in düsse Reeg Saken, de jümmers gliek blieven schallt, t.B. de Siedentall (besünners nütt bi mehrsiedige Dokmente) orr en Kontonummer. De Tweeschen vun de Footreeg is de Koppreeg. Düt Bild wiest en en Vördrag vun Mina Muster över dat unerschöpfliche Thema Grütze. In de Koppreeg sünd Thema un Verfatersch nöömt. In de Footreeg staht dat Datum un de Siedentall, de automaatsch vun dat Textverarbeitungsprogramm op jede Siet richtig levert warrt.